Với 12 hiệp định thương mại tự do, có tham gia TPP hay không thì Việt Nam vẫn tiếp tục hội nhập sâu rộng với quốc tế. Nông sản, thực phẩm Việt Nam vẫn phải vượt lên chính mình trong bối cảnh hội nhập ấy.
Thiếu thương hiệu – Thực phẩm Việt chưa xứng tầm vị thế
Vừa qua, bên lề Triển lãm Quốc tế Công nghiệp Thực phẩm Việt Nam 2016 đã diễn ra Hội nghị Quốc tế Công nghiệp Thực phẩm Việt Nam lần thứ 3 do Bộ Công Thương (Cục Xúc tiến thương mại) phối hợp với Tổ chức Nông Lương Liên Hợp Quốc (FAO) tổ chức.
Tại Hội nghị, các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực thực phẩm và xúc tiến thương mại của quốc tế và Việt Nam đã cùng trao đổi, phân tích về những lý do khách quan, chủ quan khiến công nghiệp thực phẩm Việt Nam chưa phát triển xứng tầm vị thế. Trong số nhiều tồn tại cố hữu của ngành thì một vấn đề nổi cộm là hạn chế về nhận thức, năng lực và cách sử dụng nguồn lực đầu tư cho phát triển thương hiệu. Điều này đã và đang tạo những rào cản không nhỏ cho việc quảng bá một cách hiệu quả nông sản, thực phẩm Việt Nam ngay chính trên thị trường sân nhà và sân khách.
Ông Leon Trujilo – chuyên gia thương hiệu của Tổ chức Hỗ trợ Nhập khẩu từ các nước đang phát triển của Hà Lan (CBI) cho rằng: Ở Châu Á, Việt Nam là nước cung cấp hàng đầu nhiều loại nông sản, thực phẩm cho thế giới, với kim ngạch xuất khẩu hằng năm hơn 22 tỷ USD, có thể ví như “Giỏ thực phẩm của thế giới” (Food Basket of the World). Nhưng rõ ràng là thế giới chưa nhận thức được điều này. Vẫn có một khoảng cách lớn giữa những gì Việt Nam có khả năng và những gì thế giới biết về Việt Nam. Cần lấp khoảng cách đó và hướng đi chiến lược là xây dựng thương hiệu và truyền thông thương hiệu mạnh mẽ cho toàn ngành thực phẩm Việt Nam.
Hướng đi chiến lược
Ngành thực phẩm Việt Nam đang dựa chủ yếu vào phần lớn các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thời gian qua, nhiều hiệp hội, ngành hàng cùng các doanh nghiệp đã bắt tay vào xây dựng thương hiệu riêng cho ngành hàng của mình. Tuy nhiên, do nguồn lực có hạn, cả về nhân sự và tài chính, nên các thương hiệu ngành hàng nếu có ra đời thì vẫn còi cọc, chưa đủ mạnh. Nông sản thực phẩm “Made in Vietnam” vẫn chưa được khách hàng tại các thị trường trên thế giới biết đến. Ở tầm quốc gia, những cố gắng đơn lẻ của từng mặt hàng sẽ không tạo nên sức mạnh chung và việc thiếu vắng một Chiến lược tổng thể về xây dựng và phát triển thương hiệu của ngành đang làm khách hàng và người tiêu dùng nước ngoài chưa nhận thức được đầy đủ và đánh giá đúng mức về chất lượng, giá trị hàng hóa và năng lực cung cấp các mặt hàng nông sản, thực phẩm của Việt Nam.
Ông Bùi Huy Sơn – Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, xây dựng thương hiệu chung cho toàn ngành thực phẩm Việt Nam là một giải pháp hết sức quan trọng, mang tính thực tế khách quan và là sự lựa chọn hiệu quả nhất. Thương hiệu chung sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp từ thế mạnh của các nhóm ngành hàng cụ thể. Thương hiệu chung cũng hỗ trợ cho những nhóm ngành hàng hiện chưa có điều kiện tự xây dựng thương hiệu riêng của chính mình. Ngoài ra, với vai trò thương hiệu chung của toàn ngành thì sức lan tỏa và độ nhận diện của các nhóm ngành hàng đó sẽ có hiệu quả cao hơn rất nhiều.
Việt Nam đã sẵn sàng cho một thương hiệu chung
Khi nói về năng lực của ngành thực phẩm Việt Nam, ông Koos Van Eyks, giám đốc Dự án Việt Nam, tổ chức đã gắn bó, hỗ trợ Việt Nam suốt 20 năm qua, cho biết các chuyên gia của CBI cho rằng gần đây ngành công nghiệp thực phẩm Việt Nam đang có những bước chuyển tích cực. Chính phủ, doanh nghiệp và người sản xuất Việt Nam dành quan tâm nhiều hơn đến thực hành nông nghiệp tốt, vệ sinh an toàn thực phẩm, chất lượng thực phẩm... Nhiều doanh nghiệp rất chịu khó nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm mới, áp dụng các chiến lược tiếp cận thị trường bài bản. Thay vì chỉ cung cấp các nguyên liệu thô, nay nhiều doanh nghiệp đã từng bước đầu tư máy móc thiết bị hiện đại để sản xuất các mặt hàng có chất lượng, hàm lượng giá trị gia tăng cao.
Tuy nhiên, người tiêu dùng nước ngoài gần như không biết đến việc đó. Còn thương nhân nước ngoài thường chỉ coi Việt Nam là địa chỉ hấp dẫn của nhóm thương nhân chuyên tìm nguồn cung giá rẻ chứ không phải tìm nguồn cung chất lượng tốt. Thực tế là hình ảnh giá rẻ-chất lượng thấp gắn với Việt Nam trong một thời gian quá dài đã ảnh hưởng rất lớn đến nỗ lực xuất khẩu của Việt Nam. Muốn thúc đẩy xuất khẩu, Việt Nam không những phải tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác sản xuất nông nghiệp mà còn phải cho thế giới biết tới những điều tốt đẹp về thực phẩm. Việt Nam phải từng bước xây dựng thương hiệu ngành thực phẩm, để thu hút nhóm khách hàng mới. Đây là thời điểm rất thích hợp bởi món ăn Việt Nam đang là một trào lưu mới, được ưa chuộng trên thế giới.
Nhiều chuyên gia cùng chung ý kiến cho rằng, để thúc đẩy ngành thực phẩm phát triển trong thời gian tới, Việt Nam phải tập trung nguồn lực để nắm bắt những cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng hiện nay. Trong dài hạn, để phát triển bền vững, giữ lợi thế cạnh tranh, chỉ còn một cách duy nhất là xây dựng ngành thực phẩm quốc gia trên nền tảng chất lượng. Trước mắt cần tập trung cho một Chương trình xây dựng thương hiệu chung cho ngành thực phẩm quốc gia, thay vì dàn trải nguồn lực xây dựng thương hiệu cho từng lĩnh vực ngành hàng. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, đối với những nhóm hàng đã có đủ lực để phát triển thương hiệu riêng thì việc gắn kết song song giữa thương hiệu riêng của mặt hàng đó với thương hiệu chung của toàn ngành thực phẩm Việt Nam sẽ là hướng đi tối ưu nhất.
Được biết, ngày 20/10/2016 vừa qua, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã ký công văn số 8981/VPCP-KTTH giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ ngành, cơ quan, hiệp hội ngành hàng có liên quan tập trung triển khai Chương trình xây dựng Chiến lược Thương hiệu ngành thực phẩm Việt Nam.Mục đích của Chương trình nhằm xây dựng, quảng bá hiệu quả một hình ảnh chung của ngành thực phẩm Việt Nam, tăng cường nhận thức và công nhận ở quy mô quốc tế về giá trị của thực phẩm Việt Nam, qua đó góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành thực phẩm, tăng cường công tác xúc tiến thương mại và đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng thực phẩm của Việt Nam ra thị trường thế giới. Theo kế hoạch, tới giữa năm 2017, việc xây dựng Chiến lược thương hiệu ngành thực phẩm Việt Nam sẽ được hoàn thành. Giai đoạn đầu tiên của việc triển khai thực hiện sẽ được tiến hành ngay từ cuối năm 2017 đến 2020.
Chương trình xây dựng Chiến lược thương hiệu ngành thực phẩm Việt Nam sẽ là một trong những giải pháp chuyên nghiệp và hiệu quả, góp phần tăng cường công tác xúc tiến thương mại và hỗ trợ xuất khẩu cho ngành thực phẩm đầy tiềm năng của Việt Nam.