Được xếp vào loại “đô thị cổ” nằm giữa ngã tư Quốc lộ 30 và Quốc lộ 7, được người Pháp gọi chệch tên “Đò Lường”, nơi gắn với những "địa chỉ đỏ” mà khi xướng lên ai cũng nhớ về một thời hào hùng đánh Mỹ như: Ba ra Đô Lương, Phà Đô Lương... Ấy vậy mà ngày nay nó lại được liệt vào hàng các địa bàn trọng điểm phức tạp về ma túy.
Với diện tích 227,5 ha, bằng một xóm trung bình của vùng nông thôn, nhưng có tới 2.111 hộ, 8.771 khẩu sinh sống. Dân cư đông đúc cùng với sự ồn ào, tấp nập của các hoạt động buôn bán, đã biến thị trấn Đô Lương thành “hang ổ” của bọn tội phạm buôn bán ma tuý và người nghiện ma túy từ lúc nào không hay.
Khi thuốc phiện chưa bị coi là “chất cấm”, người nghiện thuốc phiện chỉ mới có ở nơi trồng ra nó như Kỳ Sơn, Tương Dương thì thị trấn Đô Lương đã “đóng góp” vài người. Khi ma túy rộ lên thì vùng đất này nằm trong tốp đầu của tỉnh, chỉ chịu xếp sau xã Hưng Long, Hưng Nguyên mà thôi.
Chỉ tính trong 10 năm từ 2001 đến 2011, cơ quan công an đã bắt 88 vụ 104 đối tượng buôn bán, vận chuyển và tàng trữ ma túy. Ở thị trấn nhỏ bé này mà trung bình mỗi năm 9 vụ, 10 đối tượng vào trại, trong đó 4 đối tượng tù chung thân, 11 đối tượng nhận mức án từ 15 đến 20 năm, có 65 đối tượng chết vì liên quan đến ma túy (trong đó có 4 gia đình có 2 anh em và 2 cặp vợ chồng), chừng đó cũng đủ thấy tính khốc liệt của nó.
Nhiều đối tượng tàng trữ ma túy ở thị trấn Đô Lương bị Công an huyện bắt giữ
Không cam chịu ngồi nhìn cảnh thanh bình của mảnh đất anh hùng bị “cơn bão” ma túy tàn phá, Đảng bộ và nhân dân thị trấn đã đồng loạt ra quân. Bắt đầu bằng sự đồng thuận của mỗi người dân, những hoạt động như tổ chức ký cam kết “4 không” với ma túy, tổ chức bỏ phiếu tố giác tội phạm đã đi vào chất lượng, phiếu rất tập trung, hơn 150 đối tượng vừa buôn bán vừa nghiện đều không nằm ngoài lá phiếu của nhân dân. Đơn ký cam kết cũng vậy, nhà nào không may trong năm có con “dính” vào ma túy, cuối năm tổng kết không dám ngẩng mặt lên nhìn hàng xóm.
Thông qua hòm thư tố giác, Ban Công an thị trấn đã lập hồ sơ giáo dục tại địa bàn 115 đối tượng. Tất cả các gia đình có người thân “dính” vào ma túy đều ủng hộ cách làm của chính quyền địa phương và Ban Công an thị trấn.
Bởi vì họ đã hiểu ra chỉ có bắt, xét xử, bỏ tù thì mới ngăn chặn được bọn buôn bán ma túy, chỉ có cai nghiện mới hạn chế được phát sinh người nghiện mới, cho dù tỷ lệ cai nghiện thành công rất ít nhưng cũng để cho người nghiện biết được cảm giác không nghiện ma túy hạnh phúc đến nhường nào. Vì vậy ở thị trấn Đô Lương số người cai đến lần thứ 2, thứ 3 không phải là hiếm.
Chỉ tính riêng trong 10 năm từ 2001 đến 2011, Ban Công an thị trấn đã phối hợp với các gia đình cai tại nhà cho 110 lượt người nghiện, lập hồ sơ đưa đi cai nghiện tập trung cho 53 lượt đối tượng. Hiện nay trên địa bàn thị trấn chỉ còn lại 20 người nghiện, giảm 5 người so với năm 2011, trong đó có 5 người đang chờ đến lượt để đi cai nghiện tập trung.
Để bổ sung thêm tai mắt cho lực lượng Công an thị trấn, ngoài các tổ tự quản ở khu dân cư (164 tổ) UBND thị trấn còn thành lập thêm “Tổ ki ốt tự quản”, “Tổ xe lai tự quản” với hàng chục người tham gia. Chính vì vậy ngày 19/4/2012, có 2 đối tượng quê ở Nam Định là Phạm Văn Chung và Phạm Văn Hoàn vào Đô Lương tìm mua ma tuý để sử dụng, chưa kịp cầm lấy “tép” hêrôin nào đã bị bắt gọn.
Không chịu “thua kém” Ban Công an, Đoàn thị trấn với mô hình “Bạn giúp bạn” đã đứng ra giúp đỡ hàng chục thanh niên cai nghiện thành công; Hội phụ nữ thị trấn với mô hình “Câu lạc bộ lá chắn” đã vận động chị em từng tham gia bán lẻ ma tuý trở về con đường làm ăn lương thiện. Ngoài ra Hội còn đứng ra bảo lãnh vay vốn giải quyết việc làm cho những chị em một thời lầm lỡ để họ tránh xa con đường ma tuý.
Ma tuý giảm, khối phố bình yên, lòng dân đồng thuận đã làm cho bộ mặt thị trấn Đô Lương ngày càng khởi sắc hơn. Nhân dân tự nguyện đóng góp gần 10 tỷ đồng để làm đường, xây mương thoát nước và chỉnh trang đô thị.
Trong những năm tới thị trấn đã xác định tập trung phát triển kinh tế hộ gia đình, phát triển làng nghề truyền thống, thực hiện tốt quy chế dân chủ, đấu tranh không khoan nhượng với ma tuý để giữ vị trí nằm trong tốp dẫn đầu của huyện Đô Lương, một vị trí mà 8 năm nay Đảng bộ và nhân dân thị trấn không một phút lơi lỏng.
Đinh Bạt Cẩm
.