Trước vấn nạn “cát tặc” hoành hành, khai thác bừa bãi làm thất thoát tài nguyên khoáng sản, ảnh hưởng đến ANTT trên địa bàn, huyện Tương Dương đã tham mưu để UBND tỉnh cấp phép khai thác cát cho Ban quản lý (BQL) Dự án Thủy điện Khe Bố được phép khai thác dưới hình thức tận thu trong lòng hồ thủy điện Khe Bố.
Nói không với “cát tặc”
Trước thời điểm tháng 9/2016 trở về trước, trên địa bàn huyện Tương Dương, theo báo cáo thì chưa có bất kỳ một đơn vị nào được cấp phép khai thác cát, sỏi. Mặc dù vậy, tình trạng khai thác cát “chui” diễn ra nhiều nơi trên địa bàn, khiến cho vấn nạn “cát tặc” trở nên nhức nhối. Có thể điểm qua vài điểm khai thác cát trái phép trước đây, khiến nhân dân rất bất bình như: Ông Ngô Văn Lộc trú tại bản Cửa Rào 1, xã Xá Lượng, mở bến khai thác cát, sỏi trái phép ngay sát chân cầu Cửa Rào, thuộc địa giới hành chính của xã Thạch Giám. Với 2 tàu hút cát, nhiều năm qua, ông này đã “rút ruột” sông Lam, bị xử lý nhiều lần nhưng đâu lại vào đấy. Cũng trên địa bàn xã Thạch Giám, nằm ngay cạnh trụ sở UBND xã là 2 bến cát có quy mô lớn của ông Chu Đình Nam và Nguyễn Đình Thương; tại bản Cửa Rào 1, xã Xá Lượng có bến cát của ông Nguyễn Văn Lộc, cũng hoạt động “chui” nhiều năm qua.
Để chấn chỉnh tình trạng này, thời gian qua, huyện Tương Dương đã thành lập nhiều đoàn liên ngành kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm. Cụ thể, theo số liệu của Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) huyện, trong năm 2016, huyện Tương Dương đã kiểm tra, xử lý và lập biên bản vi phạm đối với 5 điểm khai thác cát không có giấy phép với khối lượng từ 15 - 20 m3/ngày, tập trung chủ yếu ở các xã Tam Thái, Thạch Giám, Xá Lượng và thị trấn Hòa Bình.
 |
| Điểm tập kết cát, sỏi của Công ty Trường Vinh đã bị đình chỉ hoạt động |
Qua đó, đã lập biên bản xử phạt hành chính gần 100 triệu đồng, buộc phải chấm dứt việc khai thác khoáng sản trái phép, phục hồi môi trường, đất đai sau khai thác và giải tỏa khối lượng cát tập kết tại các bãi. Để xử lý triệt để vấn nạn “cát tặc” hoành hành, từ tháng 9/2016, được sự cho phép của UBND tỉnh, BQL Dự án Thủy điện Khe Bố đã tiến hành khảo sát khu vực xin khai thác cát, sỏi với diện tích là 2,1 ha, thuộc quy hoạch lòng hồ nhà máy Thủy điện Khe Bố với khối lượng 7.000 m3 trong thời gian 1 năm. Tuy nhiên, do không đủ năng lực nên BQL Dự án Thủy điện Khe Bố đã ký hợp đồng ủy quyền khai thác cát, sỏi khu vực nói trên cho Công ty TNHH Thương mại và Vận tải Trường Vinh (Công ty Trường Vinh), có trụ sở tại xã Xá Lượng tiến hành khai thác.
Chấn chỉnh hoạt động khai khoáng
Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Hải, Chủ tịch UBND huyện Tương Dương cho biết: Sau khi 2 đơn vị ký kết ủy quyền, cũng có ý kiến cho rằng như vậy là độc quyền khai thác, làm ảnh hưởng đến các doanh nghiệp khác. Tuy nhiên, ông Hải cho rằng, từ trước đến nay chưa có bất cứ doanh nghiệp nào trên địa bàn được cấp phép khai thác, tất cả các hoạt động khai thác đều trái phép, gây bức xúc trong nhân dân.
Việc BQL Dự án Thủy điện Khe Bố lựa chọn đối tác nào để khai thác là quyền của thủy điện, huyện không can thiệp được vì giấy phép do UBND tỉnh cấp. Trước đó, vào tháng 4/2014, Công ty CP Thủy điện Nậm Nơn - Nậm Mô và BQL Dự án Thủy điện Khe Bố cũng đã có tờ trình xin được nạo vét tận thu cát, sỏi trong khu vực được phê duyệt đầu tư xây dựng công trình để phục vụ hạ tầng cơ sở và các công trình phụ trợ có liên quan đến Dự án Thủy điện Khe Bố và Thủy điện Bản Ang, UBND huyện đã có tờ trình gửi UBND tỉnh chấp thuận kiến nghị này.
Ngoài ra, theo ông Nguyễn Văn Hải, việc gom về một đầu mối trong khai thác cát, sỏi ở lòng hồ Thủy điện Khe Bố đã mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực. Trước hết, đã tạo mọi điều kiện cho huyện xử lý tình trạng “cát tặc”, đảm bảo ANTT và an toàn xã hội trên địa bàn. Ngoài ra, với việc được cấp phép khai thác, đã góp phần đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình trên địa bàn huyện, xây dựng nông thôn mới, giúp các hộ dân xóa nhà tranh tre dột nát. Qua đó, giúp tiết kiệm nguồn ngân sách Nhà nước, bởi trước đây khi tỉnh chưa cấp phép khai thác thì nhân dân phải xuống tận Đô Lương, Anh Sơn để mua cát sỏi, cự li vận chuyển lớn. Quan trọng hơn, chấn chỉnh được vấn nạn “cát tặc”, đã lấy lại được niềm tin của nhân dân, không còn gây ô nhiễm môi trường, không sạt lở và qua đó, đã gián tiếp giúp chính quyền địa phương làm tốt công tác quản lý Nhà nước.
Liên quan đến vấn đề này, vừa qua, Sở TN&MT đã tiến hành kiểm tra thực trạng khai thác cát, sỏi và quản lý về mặt Nhà nước trên lĩnh vực tài nguyên khoáng sản trên địa bàn huyện Tương Dương. Theo đánh giá, việc quản lý về mặt Nhà nước có hiệu quả, mang lại lợi ích cho nhân dân, vừa tạo công ăn việc làm cho doanh nghiệp, vừa quản lý tốt về mặt Nhà nước. Về việc gần đây, Công ty Trường Vinh có mở thêm 2 điểm tập kết cát, sỏi tại các xã Thạch Giám và Xá Lượng không có trong hồ sơ cấp phép, UBND huyện Tương Dương cho biết, 2 địa điểm này không ảnh hưởng đến đất ở, đất nông nghiệp, đất an ninh quốc phòng và văn hóa, cũng không gây sạt lở nên đã chấp thuận chủ trương.
Mặc dù vậy, huyện cũng yêu cầu Công ty tiến hành thủ tục mở bến bãi theo quy định, song do thời hạn cấp phép khai thác sắp hết hiệu lực (tháng 9/2017) nên Sở GTVT đã không đồng ý việc mở bến bãi. Cảnh sát Môi trường Công an tỉnh cũng đã tiếp cận hiện trường, yêu cầu ngừng tập kết, giải phóng toàn bộ máy móc, cát sạn được tập kết trái phép và hiện tại 2 địa điểm này, mọi hoạt động liên quan đã được doanh nghiệp chấp hành việc ngừng khai thác, tập kết.
.