Vào thời điểm trước Tết Quý Tỵ, một số người dân Thái Nguyên phát hiện trong lòng đồi Khe Háng nhỏ thuộc bản Huồi Máy, xã Cắm Muộn, huyện Quế Phong có vàng gốc. Họ đã cấu kết với một số đối tượng người địa phương khai thác vàng trái phép, tạo thành “điểm nóng” về khai thác vàng và gây mất ANTT.
Những lúc cao điểm, ngọn đồi này có tới 700 - 1.000 phu vàng ngày đêm đào đãi, tạo thành một công trường tấp nập có một không hai. Chính quyền xã Cắm Muộn và huyện Quế Phong đã nhiều lần triển khai các biện pháp đẩy đuổi, lập biên bản đình chỉ, xử phạt hành chính nhưng tình hình ngày càng phức tạp. Ngày 4, 5/4/2013, đoàn công tác kiểm tra, xử lý các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép do UBND tỉnh thành lập theo Quyết định số 163/QĐ-UBND-NC ngày 14/1/2013 phối hợp các lực lượng Công an tỉnh Nghệ An, UBND huyện Quế Phong, UBND xã Cắm Muộn tổ chức truy quét lập lại trật tự khu vực nói trên.
Đại tá Nguyễn Hữu Cầu - Phó Giám đốc Công an tỉnh chỉ huy chiến dịch tại hiện trường
Tan hoang đồi Khe Háng nhỏ
Đồi Khe Háng nhỏ nằm trong tiểu khu 144, thuộc bản Huồi Máy, xã Cắm Muộn, huyện Quế Phong. Theo ông Lô Văn Nhuệ, một phu đào đãi vàng, người bản Cắm, xã Cắm Muộn thì khu vực này đã được một số người Thái Nguyên khai thác từ 1 năm nay. “Họ đào được nhiều lắm rồi, từ mồng 6 Tết tới nay, bà con mới biết, sắm một ít máy móc đem vào đây đào vàng “nẹp” (phân biệt với vàng sa khoáng - P.V). Nhà tôi sắm hết 7 triệu, mua máy vào đào được gần một tuần rồi nhưng chưa được gì…”, ông Nhuệ phân trần.
Nhiều người, do không có tiền mua sắm máy móc đã vào đây đi làm công cho cai vàng, mỗi ngày được trả 150 nghìn đồng, được bao ăn uống nhưng làm việc cật lực từ sớm tinh mơ đến xẩm tối. Người nhận làm ca đêm thì làm việc suốt đêm dưới ánh điện phát ra từ máy nổ. Những người phụ nữ không thể “xuyên” mình vào lòng đất để tìm vàng thì ngày ngày “cõng” lương thực, thực phẩm, xăng dầu… vượt quãng đường đi qua nhiều khe suối, nhiều đèo dốc hơn 30 - 40 km từ trung tâm xã Cắm Muộn lên đến đỉnh Khe Háng nhỏ.
Mỗi ngày, họ cõng được một chuyến với trọng lượng khoảng 30 - 50 kg và nhận được một khoản thù lao kha khá trên dưới 400 nghìn đồng. Một bữa làm, hai ba bữa nghỉ, vất vả cực khổ, đồng thu nhập không đáng là bao nhưng hầu hết bà con bản Cắm đều bỏ nương rẫy làm phu đào vàng hoăc vận chuyển cho các cai vàng.
Theo ghi nhận của phóng viên, toàn bộ diện tích đã bị khai thác của đồi Khe Háng nhỏ có diện tích khoảng 1ha, chỉ cách rừng cây thuộc vườn Quốc gia Pù Huống vài chục bước chân. Hiện trường khai thác bao gồm khoảng hơn 100 hầm hào lớn nhỏ, sâu 3 - 8m nhưng chỉ được vài cành cây yếu ớt chống đỡ.
Từ trên mặt đất nhìn xuống, các hầm “dế” sâu không nhìn thấy đáy, chỉ nghe tiếng vọng lên sau một âm thanh phát ra từ lòng đất. Đứng từ xa nhìn lại, đồi Khe Háng nhỏ chi chít như những hố bom, ngổn ngang đất đá, cành cây hệt một bãi chiến trường sau những trận chiến ác liệt. Các hầm được bố trí san sát, ăn xuyên ra cả rìa ngọn đồi, khoét hàm ếch sâu vào lòng đất. Tất cả đang có những dấu hiệu sụt lún, chỉ cần một vài trận mưa sẽ có thể biến cả khu đồi thành bãi đất trống, nhão nhoét, vùi lấp tất cả những gì có trên mặt đất và dưới lòng sâu.
Chứng kiến hiện trường khai thác vàng trái phép tại đồi Khe Háng nhỏ, Đại tá Nguyễn Hữu Cầu - Phó Giám đốc Công an tỉnh nhận định: “Đây là điểm khai thác vàng trái phép nghiêm trọng và hết sức phức tạp. Tuy thời gian tập trung khai thác chưa dài nhưng có số người khai thác đông, quy mô lớn, tiềm ẩn những mối nguy hiểm rất khó lường trước. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Hồ Đức Phớc - Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, với phương châm lấy vận động là chính, chúng tôi đã tổ chức một đoàn công tác liên ngành với hơn 200 thành viên lên đây, quyết tâm làm bằng được nhiệm vụ đẩy đuổi các đối tượng khai thác vàng trái phép, làm sạch địa bàn rồi giao nhiệm vụ cho địa phương tiếp quản…”.
Lực lượng chức năng tháo dỡ lán trại của “vàng tặc”
Xuyên rừng đuổi “vàng tặc”
Hành quân từ TP Vinh, đến xã Yên Tĩnh (Tương Dương), đoàn công tác dừng xe tại bản Chà Lúm, vai mang nhu yếu phẩm cần thiết, đi bộ xuyên rừng, vượt 9 ngọn núi lớn, nhỏ với tổng chiều dài gần 15 km, tiến vào Tiểu khu 144, đồi Khe Háng nhỏ, bản Huồi Máy, xã Cắm Muộn, huyện Quế Phong.
Mục đích của cuộc hành quân xuyên rừng là nhằm kiểm soát khu rừng, tránh các trường hợp cai vàng dấu máy móc, thiết bị vào rừng sâu, sau đó lại đem ra khai thác khi đoàn công tác rút quân. Sau hơn 7 giờ hành quân, đến 21 giờ 30 phút ngày 4/4, tốp cuối cùng của đoàn công tác hội quân với lực lượng Công an huyện Quế Phong, Công an xã, lực lượng dân quân tự vệ xã Cắm Muộn...
Sáng 5/4, Đại tá Nguyễn Hữu Cầu trực tiếp chỉ huy lực lượng ra quân với phương châm vận động bà con tự động dỡ lán trại, phương tiện khai thác vàng trái phép trước 10 giờ 30 phút, kiên quyêt xử lý, cưỡng chế những đối tượng chống đối.
Trước đó, mặc dù đã nhiều lần được chính quyền địa phương các cấp, lực lượng Công an huyện Quế Phong vận động dừng các hoạt động khai thác vàng trái phép nhưng nhiều đối tượng vẫn ngoan cố, quyết cố thủ đến cùng. Chỉ tính từ thời điểm cuối tháng 1 đến nay, các lực lượng chức năng huyện, xã đã 3 lần kiểm tra, yêu cầu người dân rút khỏi đồi Khe Háng nhỏ; tiến hành lập biên bản xử phạt các cai vàng với số tiền 23 triệu đồng nhưng các đối tượng vẫn không chịu “buông tha” vùng đất này.
Để tránh trường hợp các điểm dấu phương tiện khai thác được ngụy trang sơ sài dẫn đến những tai nạn đáng tiếc cho lực lượng chức năng, các thành viên được quán triệt phải dò từng bước cẩn thận ở những điểm đất mới có nhiều khả nghi. Trong khi lực lượng chức năng tiến hành rà soát, người dân vẫn tiếp tục lảng vảng, nhiều đối tượng đứng trên những ngọn đồi xa xa nhìn về Khe Háng nhỏ.
Người dân ở đây nói, mặc dù quay vòng bán kính vài chục km từ Khe Háng nhỏ không có bất kỳ một “tia” sóng điện thoại nào nhưng các cai vàng người Thái Nguyên vẫn “ngửi” thấy nguy cơ bị truy quét nên một vài hôm nay hoạt động cầm chừng, khi thấy động thì chúng nhanh chóng rút vào những ngọn đồi xung quanh, các lán trại trở thành vô chủ hoặc chỉ còn người dân địa phương đứng đây canh giữ.
Đúng 10 giờ 30 phút, Đại tá Nguyễn Hữu Cầu yêu cầu Công an huyện Quế Phong giải tán tất cả những người không phận sự khỏi khu vực rà phá. Một vài đối tượng có lời nói, hành động chống đối đã được lực lượng chức năng yêu cầu rời khỏi khu vực đoàn công tác đóng quân. Trong buổi sáng, lực lượng chức năng đã tiêu hủy toàn bộ lều trại, đào bới được nhiều máy móc ngụy trang dưới tầng đất sâu.
Sau giờ nghỉ trưa vội vàng, đoàn công tác tiếp tục nhiệm vụ rà tìm lại một cách tổng thể cả khu đồi, hoàn thành nhiệm vụ được giao ngay trong buổi chiều. Nhiều máy móc, dụng cụ, phương tiện phục vụ đào, đãi vàng chôn sâu dưới lòng đất bị lật tung. Sau nhiều nỗ lực tìm kiếm trên ngọn đồi và rìa đồi, đoàn công tác đã phát hiện, vô hiệu hóa 25 máy khai thác vàng chôn sâu dưới lòng đất.
Có 60 lán trại, 2.000 lít dầu diezen, 2.000 mét ống nước được tháo dỡ, tiêu hủy, 150 hố đào vàng đã bị đào lấp, hơn 150 người dân trong các lán trại đã được vận động rời khỏi hiện trường. Đồi Khe Háng nhỏ chỉ còn lại những bãi tro khổng lồ còn âm ỷ cháy, về cơ bản không còn bất cứ một vật dụng gì có thể dùng để khai thác vàng.
Đến 16 giờ, đồi Khe Háng nhỏ đã lập lại được trật tự, đại diện các bên đã ký vào biên bản bàn giao địa bàn sạch về khai thác khoáng sản trái phép và giao cho UBND xã Cắm Muộn tiếp quản. 16 giờ 30 cùng ngày, đoàn công tác tiếp tục hành quân bằng đường bộ đi về phía thị trấn Kim Sơn, kết thúc thành công chiến dịch.
Dọc con đường đi ra thị trấn Kim Sơn, đoàn công tác bắt gặp những ánh mắt đầy tiếc nuối của những phu vàng, nhiều điểm đào vàng cũ và mới vẫn còn hiện hữu nơi đây, nhiều máy đào đãi vàng sa khoáng vẫn còn sót lại, minh chứng cho sự hủy diệt tài nguyên môi trường sống. Suối Hạng, suối Quya vẫn đỏ lừ dù mấy ngày nay, tình trạng khai thác, đãi vàng ở đồi Khe Háng nhỏ đã ngừng hẳn. Không biết đến bao giờ những dòng suối nơi đây sẽ lại trong vắt như khởi nguyên vốn có? Câu hỏi ấy đang đặt lên vai các cấp chính quyền và cả những người dân nơi đây.
Chiến dịch đã thành công tốt đẹp, đoàn công tác để lại 10 thành viên là Công an xã, huyện tiếp tục chốt chặn trong những ngày tiếp theo. Lập lại trật tự tại đồi Khe Háng nhỏ đã khó nhưng để ngăn chặn tuyệt đối các phu vàng, cai mỏ không tiếp tục khai thác lại càng khó hơn. Trong thời gian tới, lãnh đạo tỉnh, huyện, xã cần có những phương án để không còn tái diễn nạn khai thác vàng trái phép tại địa điểm này.
Văn Dũng
.