Vừa qua, các bác sĩ của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện thành công nhiều ca mổ lấy-ghép đa tạng từ người hiến chết não, gồm tim, hai phổi, gan và hai thận, trong đó có 2 ca ghép đặc biệt, lần đầu tiên thực hiện tại Việt Nam.
Ca thứ nhất là ghép hai phổi đồng thời với mổ tim hở chữa bệnh tim bẩm sinh (sửa tim – ghép phổi), ca thứ hai là ghép đồng thời đa tạng gan và thận.
 |
| Ca ghép đồng thời tim, phổi được thực hiện tại BV Việt Đức. Ảnh: VGP/Nguyễn Hương |
Bệnh nhân được ghép lần này là nữ giới, 30 tuổi, mắc bệnh tim bẩm sinh thông liên nhĩ lỗ lớn, do phát hiện muộn nên bệnh đã chuyển sang giai đoạn cuối từ hơn 3 năm nay, tăng áp lực động mạch phổi cố định, không còn giải pháp điều trị và chắc chắn sẽ sớm tử vong do suy chức năng tim-phổi, nếu không được ghép phổi. Người bệnh thường xuyên trong tình trạng thiếu ôxy, tím môi và đầu chi, bão hòa ôxy thấp, không lao động được. Bệnh nhân đã đăng ký vào chương trình ghép phổi từ cuối năm 2018.
GS.TS Trần Bình Giang, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, với bệnh nhân này, chỉ có 2 hướng điều trị, hoặc sửa chữa khuyết tật của tim bằng phẫu thuật tim hở đồng thời với ghép phổi (nếu chức năng của tim còn tốt), hoặc phải ghép đa tạng cả tim và phổi (nếu tim mất chức năng). Trường hợp này, do chức năng tim của bệnh nhân khá tốt, nên được các bác sĩ chỉ định phẫu thuật theo hướng thứ nhất.
Về mặt kỹ thuật, ca ghép phổi này sẽ phải thực hiện trên người bệnh đang mổ tim hở sửa dị tật tim bẩm sinh (vá thông liên nhĩ, sửa van ba lá), nên quy trình mổ phức tạp hơn và chứa đựng khá nhiều rủi ro. Do vậy, các bác sĩ của bệnh viện đã bàn bạc và chuẩn bị rất kỹ về chuyên môn.
Ca mổ ghép phổi đặc biệt này đã diễn ra trong 12 giờ. Ngay sau khi đưa phổi ghép hoạt động trở lại, các thông số huyết động và hô hấp đã trở lại như người có phổi bình thường (áp lực động mạch phổi giảm từ hơn 110 mmHg trước mổ xuống 20 mmHg, bão hòa ôxy 100%). Điều trị hồi sức tích cực sau mổ theo các quy trình chuyên môn diễn biến thuận lợi. Hiện tại, người bệnh đã có thể tự thở, các xét nghiệm đánh giá chức năng phổi ghép tốt, tỉnh táo, tập phục hồi chức năng tại giường, ăn uống tiêu hóa tốt.
Trước đó, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện thành công 2 ca ghép hai phổi từ người hiến đa tạng chết não. Tuy nhiên cả 2 ca ghép đều là người mắc bệnh phổi mạn tính đơn thuần, không có các can thiệp vào tim trong quá trình ghép phổi.
 |
| Ca ghép đồng thời gan, thận cho bệnh nhân. Ảnh: VGP/Hương Nguyễn |
Thành công của ca ghép phổi đặc biệt này mở ra cơ hội cho nhiều người bệnh mắc các bệnh tim bẩm sinh không quá phức tạp (thông liên nhĩ, thông liên thất…) nhưng do phát hiện muộn nên bệnh đã chuyển sang giai đoạn tăng áp lực động mạch phổi cố định – không thể điều trị bằng các giải pháp thông thường, mà chỉ có cách duy nhất là ghép phổi.
Ca ghép thứ hai là bệnh nhân 59 tuổi, quốc tịch Lào, đã điều trị bệnh đái tháo đường, cao huyết áp nhiều năm. Tháng 4/2019, bệnh nhân phát hiện suy thận mãn kèm xơ gan và đã được chuyển đến Bệnh viện Việt Đức để xét ghép gan và thận.
Khi vào viện, bệnh nhân được chẩn đoán suy thận độ IV, xơ gan tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Hướng điều trị được các bác sĩ đưa ra là ghép gan và thận, trong đó có thể ghép từng tạng hoặc ghép đồng thời. Nếu được ghép tạng đồng thời, sẽ tránh được nguy cơ mổ 2 cuộc liên tiếp.
Ngày 17/12, sau khi tiến hành lấy đa tạng từ một thanh niên 19 tuổi bị chết não do chấn thương sọ não nặng, bệnh viện đã tiến hành đồng thời ghép thận và gan cho bệnh người Lào. Đây là lần đầu tiên bệnh viện triển khai kỹ thuật này và đặc biệt trong mổ phải tiến hành lọc máu liên tục để thay thế thận đã bị suy.
Sau 12 giờ (từ 9h đến 21h), với sự tham gia của gần 100 chuyên gia trong lĩnh vực ghép tạng, ca mổ đã thành công, gan và thận mới ghép đã hoạt động. Sau mổ, bệnh nhân không cần lọc máu, tỉnh táo, rút nội khí quản sau 3 ngày. Hiện tại, người bệnh tự thở, các chức năng gan và thận đã dần phục hồi.
PGS.TS Nguyễn Quang Nghĩa, Phó Giám đốc Trung tâm ghép tạng cho biết, ghép đồng thời gan-thận là một kỹ thuật khó trong lĩnh vực ghép tạng, đòi hỏi có đủ kinh nghiệm trong ghép gan và thận. Việc thay thế cùng lúc 2 tạng sẽ kéo dài thời gian phẫu thuật, sử dụng nhiều kỹ thuật phức tạp (như lọc máu liên tục trong mổ) và đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhóm phẫu thuật. Thành công bước đầu của ca ghép (lần đầu tiên tại Việt Nam) càng chứng tỏ trình độ của ngành ghép tạng Việt Nam đã đạt tầm cao mới, có thể sánh với các trung tâm ghép trạng trên thế giới.
.