Trên cả nước, trong cả 2 đợt thi, số hồ sơ ảo lên tới gần 420.000 bộ. Như vậy, với xấp xỉ 75% thí sinh thực tế tham gia thi trên tổng số bộ hồ sơ đăng ký dự thi cho thấy, tình trạng hồ sơ ảo đã gây ra một sự lãng phí không nhỏ.
Có thể nhận thấy, số lượng hồ sơ ảo năm nay dù được dự báo có chiều hướng giảm song trên thực tế vẫn ở mức cao, bởi có rất ít thí sinh chỉ nộp 1 bộ hồ sơ đăng ký dự thi. Phần lớn là 2 bộ, cá biệt có một số thí sinh nộp từ 3 - 4 bộ. Số thí sinh ảo ở mức cao đã phản ánh một thực tế là, công tác tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh của gia đình và ở các trường THPT dù bước đầu phát huy tác dụng nhưng chưa thực sự đạt được hiệu quả tối ưu nhất.
Mặt khác, thời gian để học sinh chuẩn bị hồ sơ theo như quy định hiện nay là quá ngắn. Trên lý thuyết, học sinh có hơn 30 ngày để chuẩn bị cân nhắc, lựa chọn trường thi, ngành thi và nộp hồ sơ đăng ký dự thi. Nhưng trên thực tế, học sinh chỉ có chừng trên 2 tuần để làm tất cả những việc trên.
“Đói” thông tin về trường thi, ngành thi nên mỗi thí sinh nộp một lúc nhiều bộ hồ sơ đăng ký dự thi vào nhiều trường khác nhau. Đến sát ngày thi mới quyết định ngành, trường sẽ dự thi. Điều đáng nói là, việc thí sinh ảo tiếp tục ở mức cao đã gây lãng phí không nhỏ đối với phụ huynh học sinh và đặc biệt là các hội đồng trường tổ chức thi.
Theo quy định của Bộ GD&ĐT thì, mỗi phòng thi có tối đa 24 thí sinh, song thực tế, các kỳ tuyển sinh đã qua cho thấy: Có rất nhiều phòng thi không “lấp đầy” được số thí sinh dự thi. Cá biệt có những phòng thi chỉ lèo tèo 5 - 7 thí sinh. Những trường có thí sinh đăng ký dự thi càng đông thì nỗi lo về số thí sinh ảo càng lớn. Dù biết trước sẽ không tránh khỏi lượng thí sinh ảo, nhưng nhiều hội đồng tuyển sinh vẫn không dám cắt giảm số phòng thi, giám thị, thanh tra, số lượng đề thi… vì không thể đoán định được trước có bao nhiêu thí sinh sẽ đến dự thi.
Phòng thi vắng bóng thí sinh do hồ sơ ảo
Dựa vào số lượng hồ sơ đăng ký dự thi, các hội đồng tuyển sinh vẫn phải chuẩn bị đầy đủ những yếu tố nhân lực, vật lực cần thiết để tổ chức kỳ thi. Với gần 420.000 thí sinh ảo trong cả hai đợt thi mùa tuyển sinh năm 2013 thì số tiền “ném qua cửa sổ” có thể lên tới hàng chục tỷ đồng. Mặc dù Bộ GD&ĐT và Bộ Tài chính đã có chính sách hỗ trợ các hội đồng tuyển sinh, nhằm san sẻ bớt gánh nặng bù lỗ cho các trường, nhưng cũng chẳng thấm vào đâu so với những chi phí mà các trường phải bỏ ra để “phục vụ” cho số thí sinh ảo.
Có nhiều ý kiến cho rằng, để giảm số lượng hồ sơ ảo cần tăng lệ phí đăng ký dự thi, bởi mức thu 105.000 đồng/bộ hồ sơ (đối với khối ngành văn hóa) và 360.000 đồng/bộ hồ sơ (đối với khối ngành nghệ thuật) như hiện nay mặc dù đã được điều chỉnh cao lên so với các năm trước, nhưng vẫn được xem là thấp. Và nhiều thí sinh sẽ không ngần ngại nộp hơn một bộ hồ sơ để “rộng đường” lựa chọn. Tuy nhiên, phương án tăng lệ phí dự thi xem ra không thuyết phục, bởi không chỉ không giải quyết được cái “gốc” của vấn nạn hồ sơ ảo mà còn gây thiệt thòi cho những học sinh con nhà nghèo, ảnh hưởng đến quyền được lựa chọn ngành thi, trường thi của thí sinh.
Một số giải pháp khác cho “bài toán” hồ sơ ảo cũng được đưa ra, nhưng phần lớn còn mang tính cơ học, hành chính, tình thế như: Tăng quỹ thời gian cho thí sinh làm hồ sơ; xây dựng phần mềm quản lý hồ sơ đăng ký dự thi để “lọc” thí sinh ảo; quy định mỗi thí sinh chỉ nộp 1 bộ hồ sơ, trong đó đăng ký nhiều nguyện vọng…
Một giải pháp táo bạo mang tính đột phá khác được tính đến là sáp nhập 2 kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng thành 1 kỳ thi duy nhất. Kết quả của kỳ thi này vừa là căn cứ để xét tốt nghiệp vừa dùng để xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng. Phương án này được không ít người cả trong và ngoài ngành giáo dục ủng hộ, bởi vừa góp phần giảm áp lực cho kỳ thi tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng vừa tiết kiệm một khoản chi phí không nhỏ cho phụ huynh học sinh và khâu tổ chức thi của các hội đồng tuyển sinh.
Tuy nhiên, vấn đề quan trọng cần phải tính đến trước khi xem xét quyết định việc áp dụng phương án “2 trong 1” vào thực tế là phải nỗ lực làm giảm “độ vênh” trong chất lượng kỳ thi tốt nghiệp và kỳ thi tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng.
Minh Tuấn
.