'Đổi' đất cho chính quyền, người dân mỏi mòn chờ nơi ở hợp pháp

(Congannghean.vn)- Nhận thức rõ trách nhiệm của công dân với làng xã, người dân đã đồng ý chuyển đổi mảnh đất hương hỏa mà mình đang sinh sống để chính quyền có nơi làm việc ổn định.

Thế nhưng, oái oăm là, kể từ ngày xã có trụ sở mới thì người nhượng đất lại phải “tá túc” trên diện tích đất chưa được pháp luật công nhận. Sự việc trên xảy ra đã hơn 15 năm tại xã Hưng Lam, huyện Hưng Nguyên, Nghệ An.

Thửa đất mang tên Đường (đã mất) mà vợ đang ở, sát UBND xã sau khi chuyển đổi cho xã từ hơn 15 năm nay chưa được cấp GCNQSDĐ.

Đổi đất cho xã để đi “ở đợ”

Anh Nguyễn Văn Chinh, công dân xóm 5, xã Hưng Lam cho biết: Gia đình anh sinh sống trên diện tích đất 2.049 m², cạnh UBND xã đã từ lâu. Mảnh đất trên được UBND huyện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) năm 1996, do bố đẻ là Nguyễn Xuân Đường đứng tên.

Biên bản giao đất và đơn "tạm ứng" tiền đền bù đất thu hồi dự án của anh Chinh.

Năm 1998, tập thể lãnh đạo địa phương xã Hưng Lam lúc bấy giờ đã làm việc với gia đình để trao đổi về việc chuyển đổi đất đai của gia đình, vì diện tích đất gia đình anh đang sinh sống ở trước trụ sở làm việc của UBND xã Hưng Lam. Mục đích của việc chuyển đổi là mở rộng khuôn viên trụ sở UBND xã.

Nghĩ là trách nhiệm của công dân cũng như để cán bộ có nơi sinh hoạt thuận tiện, gia đình anh đã đồng ý đổi cho xã phần đất ở là nơi hương hỏa của ông cha để lại, chuyển sang sinh sống tại phần đất ao diện tích 10.032 m² với thời hạn 20 năm không phải đóng thuế. Sau khi hợp đồng chuyển đổi đất được ký kết (ngày 10/5/1998), gia đình anh Chinh đã tiến hành đổ đất đắp nền và chuyển đến nơi ở mới.

Tiếp đó, đến năm 2005, thực hiện chủ trương phê duyệt dự án tu bổ đê điều để đắp cơ đê Hưng Lam, UBND huyện Hưng Nguyên đã có quyết định thu hồi 6.322 m² tại phần ao mà chính quyền đã khoán, đổi đất cho gia đình anh Chinh.

Cùng thời điểm này, xã Hưng Lam có chủ trương xây dựng nghĩa trang liệt sỹ và các công trình khác. Xét thấy việc xây dựng đền thờ liệt sỹ là việc làm có ý nghĩa nhằm tri ân các anh hùng liệt sỹ, trong đó cũng có người thân của gia đình đã hy sinh năm 1930 nên gia đình đã di dời theo đề nghị của địa phương.

Vì có nhiều thành viên nên gia đình đã làm đơn gửi lên lãnh đạo xã Hưng Lam yêu cầu giải quyết cho gia đình một nền nhà, vì vậy, UBND xã Hưng Lam đã cấp cho anh Chinh một lô đất 300 m² tại vùng ao ngay cạnh mương cống Sáu Cửa. Gia đình và chính quyền địa phương đã thống nhất phương pháp đền bù cũng như nghĩa vụ tài chính vào thời điểm đó là 50.000 đồng/m². Nhưng từ đó đến nay đã gần 20 năm nhưng UBND xã vẫn không làm thủ tục thanh lý hợp đồng và cấp GCNQSDĐ cho gia đình.

Hơn 15 năm nay, thửa đất mà gia đình đã chuyển đổi cho UBND xã và thửa đất anh Chinh đang ở đều chưa được pháp luật thừa nhận. Bố anh Chinh đã mất, mẹ tuổi cao sức yếu. Từ đó đến nay, anh đã không biết bao nhiêu lần gửi đơn kiến nghị tới các cơ quan liên quan nhưng chưa được chấp nhận.

Chính quyền thiếu trách nhiệm, dân lãnh hậu quả

Trở lại nội dung thửa đất mà bố mẹ anh Chinh đã “hiến” cho xã để làm đẹp trụ sở địa phương bằng hợp đồng chuyển đổi. Sau khi có quyết định thu hồi của UBND huyện Hưng Nguyên, với áp giá đền bù theo mức 12.000 đồng/m² (đất nuôi trồng thủy sản) là 75.871.200 đồng cùng với các khoản hỗ trợ, thanh toán kinh phí di dời theo hợp đồng ký kết thì gia đình anh Chinh được nhận số tiền 77.491.200 đồng.

Sau khi có thông báo nhận tiền đền bù tại Chi cục Đê điều Nghệ An, gia đình trực tiếp đến nhận thì bị cán bộ UBND xã giữ lại. Qua 2 lần làm việc với cán bộ tài chính xã, anh Chinh được nhận 50 triệu đồng, số còn lại là 27.491.200 đồng, gia đình không được thanh toán vì lý do xã đưa ra là để trừ vào tiền đất mà gia đình phải nộp.

Ông Đặng Thái Yên, Bí thư Đảng ủy, nguyên trực Đảng ủy xã, Chủ tịch Hội đồng đền bù xã Hưng Lam thời điểm năm 2006 cho biết: "Nguyên nhân khiến tình trạng trên kéo dài là do chính quyền vào cuộc chưa quyết liệt". Qua nhiều cuộc họp tháo gỡ những bất cập liên quan đến quyền lợi của gia đình anh Chinh, cấp ủy, chính quyền ghi nhận sự đóng góp của công dân đối với địa phương trong việc đồng thuận chuyển đổi, di dời nơi ở để xã xây dựng trụ sở UBND xã và nghĩa trang.

Tuy nhiên, lúc bấy giờ, về quy trình thu hồi và bồi thường đất nhận khoán nhưng các cấp không ban hành quyết định thu hồi GCNQSDĐ, dẫn đến việc hiện nay đang tồn tại tình trạng công dân khiếu kiện về đất ở gia đình chưa được pháp luật thừa nhận, cũng như các quyền lợi khác liên quan đến tài chính vào thời điểm đền bù thực hiện dự án của huyện.

Ông Trần Văn Duyệt, Chủ tịch UBND xã cho biết: Mới đây, sau khi làm việc, trao đổi với các ban, ngành của huyện cũng như các cá nhân liên quan tại xã Hưng Lam, đã thống nhất phương án giải quyết là xác định rõ ràng về 2 thửa đất. Đó là thửa đất liên quan đến việc chuyển đổi đất giữa ông Đường (bố anh Chinh) và lô đất anh Chinh đang ở hiện nay.

Tuy nhiên, lô đất của ông Đường có sự sai lệch về diện tích giữa thực địa với diện tích trong GCNQSDĐ được cấp năm 1996. Còn anh Chinh lấy lý do số tiền xã đang giữ lại hơn 27 triệu đồng khi đền bù đất thu hồi, xã phải có trách nhiệm hoàn thành nghĩa vụ tài chính để đủ yêu cầu được cấp GCSQSDĐ theo quy định thì cần phải có thời gian giải quyết. Chính quyền xã cũng sẽ làm rõ số tiền mà cán bộ xã lúc bấy giờ giữ lại của anh Chinh hiện đang ở đâu, ai là người tiếp nhận và sẽ có hình thức xử lý nghiêm.

Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Hữu Hà, Trưởng phòng TN-MT huyện Hưng Nguyên cho biết thêm: Sự việc liên quan đến giải quyết quyền lợi cho gia đình anh Chinh kéo dài trong nhiều năm là do sự thiếu trách nhiệm của chính quyền xã Hưng Lam. Việc hộ ông Đường (nay đã mất, còn vợ) yêu cầu các cấp hoàn thiện thủ tục cấp GCNQSDĐ cho gia đình là hoàn toàn chính đáng.

Tại buổi làm việc mới đây, quan điểm xử lý của huyện là Phòng TN-MT sẽ tham mưu UBND huyện phối hợp với xã giải quyết theo quy định để đảm bảo quyền lợi cho gia đình. Còn thửa đất anh Chinh đang ở là “hậu quả” của quy trình cấp đất trái thẩm quyền của người đứng đầu xã lúc bấy giờ. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu của anh Chinh về việc cấp GCSQSDĐ, theo quy định thì bản thân người sử dụng đất phải hoàn thành nghĩa vụ tài chính tại thời điểm cấp đất, đồng thời liên quan đến việc cấp đất ở trái thẩm quyền cho công dân, những người liên quan phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.