Hiện nay, trên địa bàn xã Đồng Thành, huyện Yên Thành, việc khai thác vật liệu xây dựng của Công ty TNHH Đông Thành ở Lèn Cò đang làm ảnh hưởng đến mồ mả tổ tiên nhiều hộ dân. Thêm vào đó, việc vận chuyển nguyên liệu ra khỏi nơi khai thác làm hư hỏng đường dân sinh, phát sinh khói bụi, gây ô nhiễm môi trường sống.
Lần theo lá đơn của hàng chục hộ dân xóm Đồng Phú, xã Đồng Thành phản ánh việc Công ty TNHH Đông Thành khai thác đá tại mỏ đá Lèn Cò, kinh động đến mồ mả tổ tiên. Chúng tôi tìm về mỏ đá Lèn Cò, đi qua con đường vận chuyển nguyên liệu với vô số ổ voi, ổ gà; những ngày nắng ráo, mỗi lần xe chở đá đi qua là bụi đất bay ngút trời.
Nhìn hai bên đường cũng đủ thấy cây cối, nhà ở của người dân đều được phủ một lớp bụi trắng xóa. Sau khoảng 15 phút đi xe máy, từ UBND xã Đồng Thành, chúng tôi đến nghĩa trang Đá Sỉa, nằm dưới chân mỏ đá Lèn Cò. Đây là nơi mai táng những người đã khuất từ lâu đời của cư dân 6 xóm, phía Nam xã Đồng Thành, gồm các xóm: Đồng Phú, Đồng Hoa, Đồng Xuân, Đồng Trổ, Đồng Nhân, Đồng Trung. Trước đây, vùng đất này rất yên tĩnh, nhưng kể từ khi Công ty TNHH Đông Thành tiến hành khai thác đá nguyên liệu, hàng ngày nổ mìn 2 - 3 lượt, rồi máy móc, công nhân, xe cộ hoạt động liên tục đã phá vỡ không gian yên lặng.
Đặc biệt, việc nổ mìn lấy đá làm rơi vãi xuống nghĩa trang, ruộng lúa của người dân, kinh động đến nơi yên nghỉ của những người đã khuất, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, khiến người dân bức xúc, nhiều lần gửi đơn kiến nghị lên xã, huyện nhưng tình trạng này chưa được giải quyết dứt điểm.
Theo ghi nhận của chúng tôi, hiện tại địa điểm khai thác đá cách ngôi mộ gần nhất khoảng 50m, dù Công ty TNHH Đông Thành đã đắp đê bao bằng đất, cản đá rơi vào nghĩa trang, song chiều cao bờ đất so với việc đặt mìn nổ đá trên núi để cản đá không đáng là bao.
Ở một diễn biến khác, qua phản ánh của người dân chúng tôi được biết, mặc dù đã có quy định về thời gian, mức độ để Công ty tổ chức nổ mìn phá đá, nhưng Công ty thực hiện chưa nghiêm túc, giờ giấc không cố định đã ảnh hưởng đến sinh hoạt của dân cư vùng lân cận. Thêm vào đó, gần như tất cả các ngôi mộ nằm sát bờ bao cản đá đều đã ít nhiều bị sứt, vỡ do đá rơi xuống hoặc trong quá trình nổ mìn bị dư chấn làm nứt, gãy kiến trúc.
Trao đổi với chúng tôi, ông Thái Văn Thành - Chủ tịch UBND xã Đồng Thành cho biết: Trước đây, địa bàn xã Đồng Thành có 5 Công ty được cấp phép khai thác đá, gồm: Công ty TNHH Đồng Kỳ, Công ty TNHH Kỳ Sơn, Công ty Cổ phần Công nghiệp 369, Công ty TNHH Thành Nam và Công ty TNHH Đông Thành.
Đến nay chỉ còn 3 Công ty tiếp tục hoạt động là Công ty Cổ phần Công nghiệp 369, Công ty TNHH Thành Nam và Công ty TNHH Đông Thành. Ông Thành cũng thừa nhận, các Công ty về đây hoạt động 7 - 8 năm nay. Riêng Công ty TNHH Đông Thành được phép khai thác đá tại mỏ Lèn Cò, từ những ngày đầu khai thác, việc nổ mìn khai thác đã làm hư hỏng nhiều ngôi mộ, khiến người dân bức xúc, phía Công ty cũng đã làm việc trực tiếp với các hộ dân để tiến hành bồi thường thiệt hại, tuy nhiên, tình trạng đó không được khắc phục triệt để.
Việc vận chuyển nguyên liệu đá gây hư hỏng đường, phát sinh khói bụi, chúng tôi đã lập biên bản xử lý, huyện cũng đã thành lập các đoàn kiểm tra xử lý, nhưng tình trạng này chưa chấm dứt.
Ông Nguyễn Đức Thiện - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Yên Thành cho biết thêm: Liên quan đến những phản ánh của người dân về việc trong quá trình hoạt động khai thác tại mỏ Lèn Cò ảnh hưởng đến mồ mả khu vực Đá Sỉa, UBND huyện và Phòng TN&MT đã nhận được kiến nghị của nhân dân. Đồng thời, huyện đã giao Phòng TN&MT chỉ đạo Công ty làm việc với dân và đã thống nhất di chuyển một số mồ mả nằm ở vị trí thường xuyên bị chấn động. Phía Công ty cũng đã có chế độ hỗ trợ, đền bù nhưng một số hộ dân không chịu di chuyển.
Hiện nay, quá trình khai thác đã lùi sâu vào trong núi nên ảnh hưởng dư chấn đến mồ mả đã được hạn chế. Tuy nhiên, nhằm đảm bảo đời sống tinh thần và văn hóa tâm linh cho người dân, tránh tình trạng quá trình khai thác, vận chuyển nguyên liệu đá gây rơi vãi ảnh hưởng đến mồ mả, đề nghị UBND huyện, Phòng TN&MT cần chỉ đạo quyết liệt các đơn vị, công ty sớm khắc phục tình trạng này, khai thác phải đảm bảo các yếu tố về môi trường.
Xuân Thống - Đức Thắng
.