Nhận được phản ánh của người dân, chúng tôi có mặt tại sông Trai, tiếp chúng tôi là những cụ già trong xã Thanh Hương. Cụ Trần Văn Hìu 78 tuổi vừa dẫn chúng tôi đi dọc bờ sông vừa phản ảnh: “Công ty ni mới hoạt động được hơn tháng thôi nhưng nước thải nhiều lắm. Nước rửa quặng sắt nên đục ngầu và nổi váng. Sông Trai đang phải gánh chịu hàng nghìn khối nước bẩn mỗi ngày nên nước đã chuyển màu, tôm cá cũng lánh nạn đâu hết nên mấy tháng nay bà con dân chài đánh bắt được rất ít cá. Cứ kéo dài thế này thì chúng tôi không có nước sử dụng và tưới tiêu cho hàng chục ha lúa trong xã”.
Bằng mắt thường cũng dễ dàng nhận thấy tại điểm sơ chế quặng sắt của Công ty TNHH một thành viên luyện kim và khai khoáng Việt Đức, hệ thống xử lí nước thải hầu như chưa có. Ngoài hệ thống đường ống dẫn nước sạch từ sông Trai vào để rửa quặng, còn lại là 2 hồ chứa nước rửa được ngăn từ thung lũng của 2 ngọn đồi.
Hồ chứa trên thì nhỏ, hồ chứa dưới to hơn nhưng cũng đã đầy ứ nước bẩn và váng dầu. Tại điểm xả nước thải từ điểm sơ chế đến hồ chứa nước bẩn đục có chứa quặng sắt và váng dầu ứ đọng trên các bụi cây, phiến đá. Còn tại điểm tiếp giáp với nguồn nước sông Trai thật đáng sợ.
Nước ô nhiễm từ điểm sơ chế quặng chảy thẳng xuống sông Trai
Tại đây, đối lập với dòng nước trong xanh của sông Trai là một dòng đục nước ngầu đầy váng dầu đang chảy cuồn cuộn về xuôi. Đáng nói hơn, tại các hồ chứa nước thải của công ty không hề có bờ bao, một biển báo hay biển chỉ dẫn nào khác.
Chúng tôi trộm nghĩ, nếu một ai sơ sảy chân ngã xuống thì hậu quả sẽ rất khôn lường, bởi bên dưới hồ chứa nước thải sâu gần chục mét này là một lớp bùn non nhão quánh. Một vấn đề nữa là việc vận chuyển nguyên liệu thô từ nơi khai thác đến nơi chế biến đã biến 1 đoạn đường gần 2km đầy bụi bẩn và đất đá.
Được biết, Công ty TNHH một thành viên luyện kim và khai khoáng Việt Đức - Nghệ An có trụ sở tại xóm 11, xã Thanh Mỹ, Thanh Chương. Công ty này được cấp giấy phép khai khoáng lộ thiên sắt từ tháng 3/2008 nhưng mới chính thức hoạt động từ hơn 1 tháng nay. Do không có mặt bằng nên đã phải thuê đất ven sông Trai thuộc địa phận xã Thanh Hương làm nơi sơ chế.
Làm việc với chúng tôi, ông Đỗ Minh Hiệu - Giám đốc công ty cho rằng: Nước đục là do mấy hôm trước trời mưa tràn hồ chứa ở trên nên chảy xuống và tràn ra. Chỉ chảy một thời gian ngắn như vậy thì không sao, hơn nữa công ty đang hoàn thiện hệ thống xử lí nước thải.
Nhưng theo chúng tôi được biết thì mấy ngày qua trời chỉ mưa nhỏ, không thể làm hồ nước tràn. Nước ngập hồ là do công ty hút nước từ sông Trai lên rửa quặng rồi đổ thẳng vào hồ và để tràn tự do ra sông. Thực tế hệ thống xử lý nước thải của công ty chưa hoàn tất mà cơ quan chức năng, chính quyền cơ sở đã cho phép công ty hoạt động và thải nước ô nhiễm vô tội vạ là không thể chấp nhận được.
Đề nghị các cơ quan chức năng sớm thực tế thực trạng ô nhiễm tại Công ty TNHH một thành viên luyện kim và khai khoáng Việt Đức để “cứu” lấy dòng sông Trai.
Ngọc Hùng - Nguyễn Duy
.