(Congannghean.vn)-Dự án Hệ thống thủy lợi Khe Lại - Vực Mấu giai đoạn 1 được đầu tư 227,8 tỉ đồng, nhưng suốt hơn 2 năm nay vẫn dở dang. Thậm chí, Dự án còn gây lãng phí khi chưa thể đưa vào hoạt động, không thể tích nước vì thiếu vốn đền bù, dẫn đến người dân vẫn tăng gia, sản xuất ngay chính trong lòng hồ.
Dự án Hệ thống thủy lợi Khe Lại - Vực Mấu giai đoạn 1 nằm trên địa bàn xã Tân Thắng, huyện Quỳnh Lưu do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNN) Nghệ An làm chủ đầu tư, được Bộ NN&PTNT phê duyệt Dự án đầu tư giai đoạn 1 tại Quyết định số 1609/QĐ-BNN-TL ngày 11/6/2009, khởi công năm 2010. Dự án có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là 227,8 tỉ đồng, trong đó xây lắp hết gần 100 tỉ đồng, gần 100 tỉ đồng chi phí giải phóng mặt bằng (GPMB).
Với mục đích cấp nước tưới cho 1.524 ha đất canh tác, tạo nguồn cấp nước sinh hoạt cho 11.700 người, bổ sung nước cho hồ Vực Mấu 13,4 triệu m3/năm và tham gia cắt giảm lũ trên sông Hoàng Mai, Dự án này được kỳ vọng là công trình đầu mối hồ Khe Lại - Cấp 3, hệ thống kênh Vực Mấu - Cấp 2. Ngoài ra, công trình thủy lợi Khe Lại liên quan mật thiết đến an ninh nguồn nước bổ sung cho hồ Vực Mấu để cung cấp nước cho Khu công nghiệp Hoàng Mai, Khu công nghiệp Đông Hồi đang trong thời điểm triển khai xây dựng, thu hút đầu tư. Các hạng mục chính gồm: Hồ chứa nước có dung tích trữ khoảng 19,4 triệu m3; đập đất gồm đập chính và các đập phụ; tràn xả lũ; cống lấy nước; công trình phụ trợ gồm nhà quản lý, đường quản lý, đường điện; hệ thống kênh tổng chiều dài 2 tuyến với hơn 8,94 km.
 |
| Dự án Hệ thống thủy lợi Khe Lại - Vực Mấu đầu tư hàng trăm tỉ đồng “trơ gan cùng tuế nguyệt” |
Theo số liệu báo cáo của Ban quản lý Dự án (QLDA) Sở NN&PTNT Nghệ An, đến thời điểm hiện nay, Dự án đã cơ bản hoàn thành đập phụ 1 và 2, cống lấy nước đường quản lý, đường điện, tràn xả lũ (ước đạt 90%). Cầu Khe Lại đã hoàn thành đưa vào sử dụng. Công tác GPMB đã được đền bù tổng diện tích 86 ha, với số tiền hơn 110 tỉ đồng, tổng số tiền đã được giải ngân xây dựng và đền bù là 209 tỉ đồng. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa thể đóng các cửa xả nước để tích nước.
Được biết, Dự án đã dừng lại gần 2 năm nay không thực hiện thêm hạng mục nào, cơ sở vật chất đã được xây dựng nằm phơi sương. Ông Phan Tiến Dũng, Chủ tịch UBND xã Tân Thắng cho biết: Dự án từ khi phê duyệt đến nay đã gần 10 năm, hơn 2 năm nay không thấy triển khai tiếp vì thiếu vốn. Có khoảng 150 hộ dân bị ảnh hưởng đã được đền bù để triển khai Dự án, diện tích đất rừng bị ảnh hưởng, trong khu vực lòng hồ hơn 100 hộ dân, hiện nay chưa có nguồn để chi trả nên chưa tích nước được. Theo báo cáo thì kế hoạch vốn đầu tư đến hết năm 2017 là 208,304 tỉ đồng, từ khi triển khai xây dựng, Dự án đều được cấp vốn hằng năm, riêng 2 năm 2017 và 2018 không được cấp vốn. Một trong những vướng mắc gặp phải hiện nay là việc GPMB chiếm 50% tổng mức, đòi hỏi số vốn lớn để triển khai. Do nguồn vốn khó khăn, bố trí dàn trải nên hội đồng đền bù đã chia thành nhiều giai đoạn và nhiều đợt chi trả theo từng hạng mục công trình để phục vụ thi công.
Theo báo cáo của Ban QLDA Hệ thống thủy lợi Khe Lại - Vực Mấu giai đoạn 1, đang được đầu tư dở dang với số vốn đã giải ngân là 208,304 tỉ đồng. Vì vậy, để thực hiện hoàn thành và phát huy hiệu quả, nhất thiết cần phải điều chỉnh tổng mức đầu tư. Theo hồ sơ báo cáo của Ban QLDA ngành NN&PTNT, các gói thầu xây lắp được điều chỉnh nguồn vốn với khái toán dự kiến 40,8 tỉ đồng, trong đó đã được chủ đầu tư phê duyệt 21,2 tỉ đồng. Dự toán 2 gói thầu kênh chính cần bổ sung 44,6 tỉ đồng. Đối với việc đền bù GPMB được xác định ứng với từng cấp cao trình cụ thể, theo đó, cao trình +45 m là 327,1 tỉ đồng; đến cao trình 46,26 m (tương đương mực nước lũ 5%) là 343,6 tỉ đồng; với cao trình 47,42 m (tương ứng với mực nước lũ thiết kế 1%) là 420,9 tỉ đồng.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến việc tiền đền bù GPMB bị đội vốn lên, là do quá trình khảo sát ban đầu diện tích đất khu vực lòng hồ trước kia chưa sát với thực tế. Đại diện Ban QLDA cho hay, trước kia quá trình lập Dự án đã tính toán nhưng thực tế đo đếm khác, một phần là do chính sách đền bù cũng tăng theo từng thời điểm. Hiện nay, để thực hiện tiếp và tích nước như mục tiêu Dự án đề ra thì khái toán số vốn cần phải có khoảng 368 tỉ đồng. Như vậy, được xếp vào nhóm công trình thủy lợi trọng điểm cần tập trung đẩy nhanh tiến độ vượt lũ, nhưng sau 10 năm thực hiện, Hệ thống thủy lợi Khe Lại - Vực Mấu giai đoạn 1 không những không phát huy được hiệu quả mà hiện đang nằm “đắp chiếu”, những hạng mục đã thi công đang “trơ gan cùng tuế nguyệt”, đối mặt với sự hư hỏng, xuống cấp. Cùng với đó, theo tính toán, nếu để công trình hoàn thiện và đưa vào vận hành, Dự án có thể phải “đội vốn” gần gấp đôi số vốn được phê duyệt ban đầu.
.