“Công an xã quá vất vả, nhiều đồng chí đi cơ sở 4-5 tháng không về cơ quan vì nhiệm vụ không bàn giao được cho ai, từ trực chốt, đưa F1 cách ly, đưa F0 đi điều trị, bưng cơm, tiếp tế, đỡ đẻ, cấp cứu... Ngoài ra, còn nhiệm vụ của công an huyện, công an tỉnh đưa về, chuyên án Bộ Công an yêu cầu phối hợp” - đó là chia sẻ của Thiếu tướng Lê Quốc Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an khi nói về lực lượng Công an xã.
Đồng chí cũng cho rằng, khó khăn, vất vả là thế nhưng quyền hạn, chế độ chính sách, y tế đối với lực lượng Công an xã chưa đáp ứng được thực tế công tác. Tăng quyền hạn cho lực lượng Công an xã là một trong những nội dung quan trọng mà các đại biểu Quốc hội đang bàn thảo tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV đang diễn ra.
Giao trách nhiệm kiểm tra, xác minh tin báo về tội phạm cho Công an xã
Trình bày tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự (TTHS) trước Quốc hội vào chiều 20-10, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) Tối cao Lê Minh Trí cho rằng, với phương châm “bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”, hiện Công an xã chính quy là lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm TTATXH, đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 đang diễn biến phức tạp như hiện nay, công an xã càng có vai trò quan trọng trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, cần thiết phải xử lý ngay vụ việc tại địa bàn cơ sở.
Xuất phát từ những lý do trên, VKSND Tối cao đề xuất bổ sung quy định về trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với công an xã (tương đương với trách nhiệm của công an phường, thị trấn, đồn công an) trong Bộ luật TTHS. Điều này là cần thiết để tăng cường vai trò của công an xã. Đồng thời, kịp thời giảm tải khối lượng công việc hiện đang rất lớn cho cơ quan điều tra công an cấp huyện, giải quyết khó khăn, vướng mắc cấp bách trong hoạt động điều tra hình sự do diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19 từ địa bàn cấp cơ sở.
Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí đề nghị, đồng thời nhấn mạnh rằng, nếu vẫn giữ nguyên quy định về trách nhiệm của công an xã như hiện nay sẽ không còn phù hợp. Nếu sau khi tiếp nhận, ghi lời khai ban đầu và chuyển ngay cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền thì có thể dẫn đến việc phân loại chưa thực sự chính xác hoặc không kịp thời phân loại, giải quyết ngay từ cơ sở những vụ việc liên quan đến ANTT, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh hiện nay. Như vậy, không giảm tải công việc cho Cơ quan CSĐT công an cấp huyện và cũng sẽ không phát huy được vai trò công an xã chính quy.
 |
| Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm nói về tăng thẩm quyền cho Công an xã. |
Do vậy, Viện trưởng VKSND Tối cao đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 146 Bộ luật TTHS theo hướng quy định: “Công an xã, phường, thị trấn, đồn công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền”.
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga tán thành chủ trương bổ sung trách nhiệm cho công an xã trong tiếp nhận, xác minh tố giác, tin báo về tội phạm vì xuất phát từ quy định của pháp luật hiện hành về vị trí, vai trò của công an xã chính quy và căn cứ điều kiện thực tiễn hiện nay, việc giao thêm trách nhiệm cho công an xã sẽ phát huy nguồn lực của lực lượng này.
Kịp thời xử lý các vụ việc ngay từ giai đoạn mới phát hiện
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc ủng hộ đề xuất của VKSND Tối cao về bổ sung trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với lực lượng Công an xã. Theo Chủ tịch nước, hiện nay hệ thống công an xã khá hoàn chỉnh, có vị thế trong hệ thống công an cả nước và có chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Chính phủ. Sắp tới, nếu có Luật Công an xã, Chủ tịch nước cho rằng sẽ có những quy định rõ ràng hơn, cụ thể hơn.
Nhận định vấn đề tội phạm ở nông thôn (chủ yếu là cấp xã), Chủ tịch nước đánh giá, trao trách nhiệm xử lý ban đầu tố giác, tin báo tội phạm cho công an xã là cần thiết và đáp ứng kịp thời. “Tỷ lệ xử lý tin báo tố giác tội phạm cũng là chỉ tiêu rất quan trọng mà Quốc hội đưa ra”, Chủ tịch nước nhấn mạnh, đồng thời cho rằng, nếu ràng buộc trách nhiệm này, việc nắm tình hình sẽ đến nơi đến chốn nên phải yêu cầu cao hơn, rõ ràng hơn về độ chính xác cũng như trách nhiệm công an xã từ đó để lực lượng này sát dân, sát cơ sở tốt hơn.
Nhấn mạnh tình hình ANTT trong bối cảnh mới có nhiều vấn đề phức tạp, không những thành phố mà ở cả nông thôn, Chủ tịch nước cho rằng, vấn đề trộm cắp, tội phạm, kể cả tội phạm công nghệ cao ở nông thôn cũng phát triển. Vì thế, nhiệm vụ xử lý tin báo tố giác tội phạm thành nhiệm vụ chính trị của công an xã là vấn đề rất cần thiết. “Chúng ta yêu cầu công an xã nâng cao trách nhiệm phục vụ nhân dân, gắn với dân, lo cho dân chứ không phải gây trở ngại, khó khăn”, Chủ tịch nước nhấn mạnh, đồng thời đề nghị Bộ Công an tổng kết, đánh giá lại hoạt động của công an xã để phát huy mặt tốt, chấn chỉnh tồn tại trong hoạt động của lực lượng này, kể cả về cơ sở vật chất, phương thức hoạt động và cơ chế phối hợp với các lực lượng khác tại cấp cơ sở.
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Lại Xuân Môn cũng nhất trí với việc bổ sung thêm trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với lực lượng Công an xã. Theo tinh thần “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”, lực lượng công an chính quy đã được đưa về cơ sở, với mỗi xã từ 3-5 công an chính quy. Từng là Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng, ông Lại Xuân Môn cho biết, tỉnh Cao Bằng hết sức quan tâm đến lực lượng này. Tỷ lệ tội phạm hay các vụ việc xảy ra ở bản làng, thôn xóm từ khi có công an chính quy đã giảm.
Tán thành với việc bổ sung nhiệm vụ trên của công an xã, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Lê Thanh Vân nhấn mạnh thực chất đây là việc nội luật hóa Hiệp định CTPPP, một lộ trình mà Quốc hội khóa XIV đã đưa ra. Đồng thời, cập nhật thêm một số luật đã ban hành, chẳng hạn vai trò của công an xã trong xử lý tin báo tố giác tội phạm. Đại biểu đề nghị, về tình huống bất khả kháng xảy ra thì xử lý đơn thư tố giác tội phạm và quá trình điều tra, Luật có thể định nghĩa, quy định luôn, không cần thiết có văn bản hướng dẫn.
Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) cũng nhất trí với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật TTHS và trao thêm thẩm quyền của công an xã trong tiếp nhận tin báo tố giác tội phạm là rất cần thiết, vì hiện nay chúng ta đã đưa công an chính quy về hết các xã. “Sau khi Kon Tum là tỉnh đầu tiên thí điểm, hiện toàn quốc đã triển khai, việc này sẽ giúp xử lý kịp thời công tác ban đầu trong đấu tranh phòng, chống tội phạm”, đại biểu nói, đồng thời chia sẻ với khó khăn, vất vả với anh em công an xã vì lực lượng mỏng, trao thêm chức năng này, anh em sẽ vất vả, đề nghị Chính phủ, Bộ Công an cần quan tâm tăng cường số lượng cán bộ công an xã, đầu tư thêm trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ công tác này, nhất là miền núi, vùng sâu, vùng xa cho lực lượng Công an xã hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Gần dân, sát dân của cấp xã là rất quan trọng
 |
| Công an xã tham gia hỗ trợ người dân trên địa bàn. |
Phát biểu về nội dung trên, Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, xã, phường đứng về mặt hành chính là ngang nhau nhưng hiện nay “Quy mô của công an xã chỉ bằng 1/5 của công an phường nhưng thực tế nhiều xã phức tạp hơn phường nhiều. Như những xã đang đô thị hóa, xã ven đô, xã vùng sâu, vùng xa, vùng phức tạp; có những xã đi trong xã không thôi cũng gần trăm cây số. Nếu chúng ta không tổ chức việc này thì dân sẽ chưa được hưởng thụ những vấn đề bảo đảm về ANTT, những bức xúc của người dân không được giải quyết, mà lên huyện thì càng xa... Gần dân, sát dân của cấp xã là rất quan trọng”.
Theo Bộ trưởng Tô Lâm, gần 2 năm qua Bộ đã điều động khoảng 45.000 công an chính quy xuống 100% xã, đạt tỷ lệ trung bình 5,2 công an chính quy/xã. Có xã 5 người, có xã 7-8 người; cũng có xã thuộc huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh cán bộ công an đến 50 người, vì xã đó có tới 130.000 dân, gần bằng nửa tỉnh khác, có 2.000 khách sạn. Nếu công an xã chính quy chỉ 5 người thì không đảm bảo công việc.
Vừa qua, Bộ tiếp tục tăng cường gần 400 cán bộ xuống các xã biên giới, đây là nơi mà những vấn đề liên quan an ninh, biên giới, tôn giáo, dân tộc, dịch bệnh COVID rất phức tạp. Trong số cán bộ công an chính quy, trên 50% có trình độ đại học, trên 71% từng làm công tác điều tra hoặc liên quan điều tra hình sự. “Thực tế, từ 1-10-2017 đến tháng 6-2021, công an xã đã xử lý hơn 283.000 tin báo tố giác tội phạm (chiếm trên 60%), chủ yếu những vụ việc xảy ra ở địa bàn cơ sở như: trộm cắp tài sản, cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công cộng... Nếu không phân cấp cho xã là rất khó khăn, bởi vì những vấn đề này cần giải quyết từ sớm, từ xa; nếu kéo dài không giải quyết có thể dẫn đến một vụ án hình sự khác”, Bộ trưởng Tô Lâm nhấn mạnh.
Bộ trưởng Tô Lâm cũng cho biết, trung bình một năm 1 đồng chí công an xã chính quy tiếp nhận 0,84% tố giác, tin báo tội phạm; công an phường, thị trấn tiếp nhận 1,3%. Khi sắp xếp lại, đưa cán bộ tăng cường xuống xã thì Bộ Công an không tăng biên chế mà chỉ tính toán trong nội bộ. Cho đến hiện nay cũng không tăng biên chế mà áp dụng công nghệ, khoa học kỹ thuật, tăng cường cơ sở với chủ trương cơ quan Bộ chỉ chiếm 15% quân số, còn lại tập trung ở quận, huyện, ở xã.
Đáp ứng yêu cầu công tác
Bày tỏ đồng tình với việc tăng thẩm quyền xác minh, xử lý ban đầu tin tố giác, tin báo tội phạm, Đại úy Ngô Minh Tuyến, Trưởng Công an thị trấn Cao Thượng, Tân Yên, Bắc Giang cho rằng, thực tế công tác đòi hỏi công an xã phải làm trực tiếp hầu hết công việc mà các lực lượng giao cho, từ đảm bảo giao thông, trật tự; tiếp nhận thông tin tố giác, tin báo tội phạm... chính vì vậy, việc giao cho công an xã xác minh tin tố giác, tin báo tội phạm là rất cần thiết, phù hợp với thực tế công tác. Được biết, Công an thị trấn Cao Thượng đã phát hiện, xử lý nhiều vụ tàng trữ trái phép chất ma túy, đua xe trái phép, phối hợp với công an huyện bắt đối tượng hình sự, tham gia hòa giải các mâu thuẫn ở cơ sở, xử lý tình trạng trộm cắp vặt...
Bên cạnh đó, CBCS đến từng nhà, rà từng người, vừa vận động tuyên truyền kết hợp nắm bắt tâm tư, nguyện vọng nên người dân đã cung cấp nhiều nguồn tin có giá trị, giúp công an xã giải quyết dứt điểm nhiều vụ việc phát sinh.
Ở Tiền Giang, những ngày qua dịch COVID-19 phức tạp. Được giao nhiệm vụ cùng các lực lượng khác tham gia chống dịch, Công an xã Phú Mỹ, huyện Tân Phước thường trực chốt chặn, kiểm soát người và phương tiện qua lại trên địa bàn. Qua đó, phát hiện, xử lý nhiều trường hợp vi phạm, trong đó, có bắt giữ đối tượng truy nã cùng tang vật là chiếc xe máy đối tượng dùng làm phương tiện di chuyển cũng là tài sản trộm tại tỉnh Bình Dương. Thiếu tá Tô Thành Phước, Trưởng Công an xã Phú Mỹ cho rằng, tăng thẩm quyền cho công an xã là rất cần thiết, đơn cử như xã Phú Mỹ có địa bàn rộng, khá xa công an huyện nên khi tiếp nhận tin báo tố giác, tin báo tội phạm, công an xã được quyền xác minh ban đầu sẽ nhanh chóng và dễ dàng hơn để thu thập tài liệu, chứng cứ về tội phạm, giúp công tác điều tra sau này thuận lợi, hiệu quả hơn.
.