Báo động tình trạng người tâm thần gây án

(Congannghean.vn)-Do không làm chủ được hành vi của mình, những người tâm thần đã ra tay bột phát, hành động trong vô thức. Nạn nhân chủ yếu là người thân trong gia đình, thậm chí là đấng sinh thành hoặc con cái ruột của chính hung thủ. Nhiều vụ việc xảy ra trong thời gian ngắn đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về người tâm thần phạm tội khi sống trong cộng đồng dân cư hiện nay.

Một người tâm thần nặng bị gia đình nhốt lại

Những vụ án đau lòng

Ngày 13/9, Đại úy Lê Viết Đường, Phó Trưởng Công an huyện Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh) xác nhận, trên địa bàn huyện vừa xảy ra vụ án mạng đau lòng: Con trai bị bệnh tâm thần sát hại mẹ đẻ tại nhà riêng.

Theo đó, sự việc xảy ra vào khoảng 14 giờ 30 phút ngày 8/9 tại thôn Quốc Tiến, xã Cẩm Duệ. Vào thời điểm nói trên, ngay tại nhà riêng của mình, đối tượng Bùi Văn Hải (SN 1988) đã dùng dao và gạch tấn công mẹ ruột là bà Nguyễn Thị Liêm (SN 1957), khiến bà này tử vong tại chỗ. Sau khi phát hiện ra sự việc, nhiều người hàng xóm đã hô hoán, vây bắt và trói Hải lại trước khi trình báo cơ quan Công an.

Trước đó, vào khoảng 12 giờ ngày 5/9, tại nhà riêng của ông Trương Văn Tỵ (SN 1948) trú tại xóm 9, xã Diễn Mỹ, huyện Diễn Châu (Nghệ An) cũng đã xảy ra thảm án đau lòng liên quan đến người tâm thần. Vào thời điểm nói trên, Trương Văn Hiếu (SN 1982), con ruột của ông Mỹ, là người có tiền sử bệnh tâm thần, trong quá trình phát bệnh đã dùng gậy đánh ông Mỹ gãy chân, gãy tay và vỡ đầu, khiến ông này tử vong tại chỗ.

Vào đêm 20/5, tại xóm 11, xã Nghi Xá, huyện Nghi Lộc xảy ra vụ án con giết cha, xuất phát từ việc con trai bị bệnh tâm thần. Theo đó, vào khoảng 23 giờ cùng ngày, đối tượng Hoàng Văn Nhật (SN 1989) đã bất ngờ dùng dao đâm liên tiếp vào người bố ruột của mình là ông Hoàng Văn Châu (SN 1959) khi ông này đang nằm ngủ trên giường khiến nạn nhân tử vong tại chỗ.

Khó khăn trong việc quản lý

Theo số liệu báo cáo của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An, từ tháng 10/2015 đến tháng 7/2016, Nghệ An xảy ra 15 vụ án liên quan đến người tâm thần. Hiện tại, việc điều tra, truy tố cũng đang gặp nhiều khó khăn do những vướng mắc xung quanh việc giám định.

Từ năm 2013 trở về trước, các đối tượng giết người bị tâm thần, nghi bị tâm thần thì trong vòng 5 ngày làm hồ sơ thủ tục đưa ra Bệnh viện tâm thần của tỉnh để giám định, điều trị và kết luận ở đó. Tuy nhiên, hiện nay, luật quy định phải đưa ra Hà Nội và mất 6 tháng mới có kết quả giám định.

Chăm sóc người tâm thần tại Trung tâm Bảo trợ xã hội Nghệ An

Đại diện Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Nghệ An cho biết, trong số 14.311 người bị khuyết tật thần kinh tâm thần trên địa bàn toàn tỉnh hiện nay, chỉ có khoảng 300 bệnh nhân là người tâm thần đang điều trị nội trú tại Bệnh viện Tâm thần Nghệ An; có 107 bệnh nhân tâm thần đặc biệt nặng đang được chăm sóc, quản lý, nuôi dưỡng tại Trung tâm Bảo trợ xã hội và khoảng 14.000 đối tượng liên quan đến các dạng khuyết tật thần kinh tâm thần còn lại hiện đang được điều trị ngoại trú. Trong số này, phần lớn được xác định là bệnh nhân tâm thần nặng, không làm chủ, kiểm soát được hành vi, cảm xúc của mình, nhiều trường hợp gia đình phải xích, nhốt lại để quản lý.

Thực tế cho thấy, hiện nay có nhiều bệnh nhân tâm thần sống chung với gia đình. Điều này cũng đồng nghĩa với việc, nhiều người thân chấp nhận sống chung với hiểm họa tiềm ẩn, hoặc để người tâm thần lang thang ngoài xã hội. Dù gây ra những án mạng nghiêm trọng nhưng những người tâm thần nặng sẽ không phải chịu trách nhiệm về hành vi của họ.

Khi vụ án xảy ra, cơ quan điều tra trưng cầu giám định tâm thần. Nếu kết luận, bệnh của đối tượng không phải chịu trách nhiệm hình sự thì viện kiểm sát sẽ ra quyết định không truy tố, đồng thời kèm theo quyết định đi chữa bệnh bắt buộc. Khi đó, cơ quan điều tra sẽ đưa họ đi chữa trị cho đến khi ổn định, rồi bàn giao cho gia đình và địa phương.

Hiện nay chưa có văn bản pháp luật nào quy định cá nhân, cơ quan nào có trách nhiệm đưa người mắc bệnh tâm thần đến cơ sở khám, chữa bệnh điều trị khi người bệnh chưa phạm tội. Việc chữa bệnh bắt buộc chỉ được áp dụng từ giai đoạn điều tra theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền, tức là khi đã phạm tội. Do vậy, vấn đề ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật do người tâm thần gây ra, hoặc truy cứu trách nhiệm khi người tâm thần gây án, từ trước đến nay đang là vấn đề nan giải không chỉ đối với những người thực thi pháp luật.