Sau khi thị trường xuất khẩu lao động các nước Ả rập, Hàn Quốc, Châu Âu đóng cửa với lao động Việt Nam, việc xuất khẩu lao động đang gặp rất nhiều khó khăn. Trước thực trạng trên, các công ty xuất khẩu lao động đã “tô hồng” thị trường Nhật Bản để thu hút lao động.
Tuy nhiên, giữa Nhật Bản và Việt Nam không có hợp đồng xuất khẩu lao động cho lao động phổ thông nên các trung tâm môi giới hướng người lao động vào con đường du học vì học sinh sang Nhật có thể được cấp phép làm thêm.
Trước đây, việc du học sang Nhật khá khó khăn nhưng sau khi Nhật Bản và Trung Quốc có mâu thuẫn trong tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư nên việc du học sinh Trung Quốc sang Nhật giảm mạnh. Các trường đào tạo tại Nhật buộc phải tìm kiếm học sinh từ các nước khác, trong đó có Việt Nam.
Thủ tục du học sang Nhật cực kỳ đơn giản, chỉ cần tốt nghiệp THPT, chứng minh được khả năng tài chính là có thể sang Nhật du học. Với cơ chế cho phép du học sinh làm việc 4 tiếng/ngày, thu nhập từ 800 Yên đến 1.200 Yên, tương đương từ 30 triệu đến 40 triệu đồng/tháng nên lao động Việt Nam bắt đầu đổ xô sang Nhật du học với mục đích kiếm tiền.
Quả thật, thế mạnh của chương trình du học sang Nhật là vừa học vừa làm nên những người có trình độ, có ý chí, chịu khó thì du học sang Nhật sẽ mang lại rất nhiều lợi ích, không chỉ có bằng cấp mà còn có thể gửi tiền về hỗ trợ gia đình. Nhưng phần lớn những người sang Nhật du học tự túc với mục đích kiếm tiền trong thời gian gần đây đều là lao động nghèo, có trình độ không cao và chưa hiểu rõ về du học.
Lao động biết tiếng rất ít hoặc thậm chí không biết tiếng Nhật, trong khi “tiếng” là yếu tố quan trọng nhất giúp du học sinh tồn tại ở Nhật. Hiện nay, các trung tâm môi giới thu của lao động từ 200 triệu đến 250 triệu đồng để đưa lao động sang Nhật dưới hình thức du học. Số tiền đó bao gồm tiền vé may bay, trả học phí và chỗ ở cho du học sinh trong 6 tháng.
Các trung tâm cũng cam kết sẽ phối hợp với nhà trường tạo công ăn việc làm cho học sinh, đảm bảo mỗi tháng sẽ cho thu nhập gần 40 triệu đồng và nhiều lợi ích khác để khuyến khích lao động đi du học. Thậm chí, những lao động không hề biết tiếng Nhật cũng được các trung tâm “chạy” chứng chỉ tiếng, nhà lao động nghèo xác xơ cũng được trung tâm chạy thủ tục chứng minh tài chính thành triệu phú. Tuy nhiên, các trung tâm này không cảnh báo những lao động về thực trạng sống và những rủi ro lao động có thể gặp phải.
Theo một số du học sinh đã từng học tập và sinh sống tại Nhật thì, việc học tập, làm thêm và kiếm tiền bên Nhật không khó với những người nói thông viết thạo tiếng Nhật và có ý chí nhưng sẽ là thảm họa đối với những du học sinh trình độ tiếng kém và kém bản lĩnh. Sau 6 tháng được trung tâm trả học phí và bao chỗ ở, các du học sinh phải tự kiếm tiền trang trải cho cuộc sống.
Theo tính toán thì, học sinh sẽ phải đóng học phí và các chi phí khác phục vụ học tập khoảng 800.000 Yên/năm, chi phí ở trọ khoảng 400.000 Yên/năm, ăn uống 200.000 Yên/năm, chi phí đi lại, sinh hoạt khác khoảng 200.000 Yên/năm. Việc làm thêm ở Nhật khá khắt khe, học sinh chỉ được làm 4 tiếng/ngày, thứ 7, chủ nhật hay những kỳ nghỉ dài của nhà trường sẽ được làm 8 tiếng/ngày nhưng không quá 28 tiếng/tuần.
Người Nhật làm việc rất chăm chỉ, luôn toàn tâm, toàn ý trong công việc nên lao động Việt Nam rất khó đáp ứng yêu cầu công việc của người Nhật, trình độ tiếng thấp lại càng khó khăn. Tính trung bình, lao động phổ thông chỉ cho thu nhập khoảng 150.000 Yên/năm, may ra chỉ đủ cho chi phí học tập tại Nhật.
Nhưng nếu du dọc sinh lo làm việc, bỏ bê học hành không vượt qua được các kỳ thi thì sẽ bị nhà trường buộc thôi học và trả về nước. Nhưng khi có trình độ tiếng Nhật khá, du học sinh có cơ hội lựa chọn công việc cho thu nhập cao, lúc đó họ không chỉ đủ tiền theo học mà có thể gửi tiền về hỗ trợ gia đình. Nhưng, những du học sinh không tìm được việc sẽ là thảm họa, gia đình không thể chu cấp hàng chục triệu đồng/tháng để duy trì sinh hoạt.
Hiện nay, ở tỉnh ta đã có hàng trăm lao động sang Nhật kiếm tiền thông qua hình thức du học, người kiếm tiền gửi về cho gia đình cũng có nhưng gia đình chạy vạy tiền gửi sang cũng khá nhiều.
Vì vậy, trước khi du học sang Nhật, các lao động không nên vội vã, cần cẩn trọng. Khi quyết định du học thì cần tập trung học tiếng Nhật kỹ càng, đừng biến mình trở thành nạn nhân của sự kém hiểu biết.
Quang Quân
.