(Congannghean.vn)-Tối 29/10, trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 4 nhà máy thuỷ điện đồng loạt xả lũ, gồm: Thủy điện Châu Thắng (huyện Quế Phong), thủy điện Chi Khê (huyện Con Cuông), thủy điện Nậm Mô (huyện Kỳ Sơn) và thủy điện Bản Ang (huyện Tương Dương). Ngoài ra, tại TX Hoàng Mai, hồ Vực Mấu cũng tiến hành xả lũ, kết hợp mưa lớn do ảnh hưởng từ cơn bão số 9, đã khiến vùng hạ du gồm các huyện Đô Lương, Thanh Chương, Nam Đàn và Hưng Nguyên ngập sâu trong biển nước. Theo đánh giá của các chuyên gia, đợt lũ lụt lịch sử này có tác động không nhỏ từ việc các nhà máy thủy điện trên địa bàn đồng loạt xả lũ và đây cũng không phải là lần đầu tiên, việc xả lũ gây hệ lụy về người và tải sản cho người dân sinh sống ở vùng hạ du của thủy điện.
Trên địa bàn Nghệ An, hiện có 32 dự án thủy điện lớn, nhỏ với tổng công suất 1.359,9MW được chấp thuận chủ trương đầu tư xây dựng. Đến thời điểm hiện nay, đã có 19 hồ chứa thủy điện đang vận hành khai thác, trong đó có 8 hồ chứa gồm: Bản Vẽ, Khe Bố, Chi Khê, Nậm Nơn, Nậm Mộ, Bản Ang, Nhạn Hạc A, Châu Thắng đã vận hành quy trình xả lũ trên lưu vực sông Cả và sông Hiếu. Đây đều là những hồ chứa thủy điện bậc thang, nên khi vận hành quy trình xả lũ ở một công trình thủy điện phía thượng nguồn thì đồng loạt các nhà máy thủy điện ở hạ du cũng bắt buộc phải mở cửa xả, gây nên hiệu ứng “domino”.
 |
| Hàng trăm ngôi nhà của người dân nằm sát với khu vực xả lũ của thuỷ điện |
Các dự án đang được triển khai xây dựng nhà máy thủy điện đã lấy đi 5.687 ha đất rừng, 1.733,3 ha đất sản xuất nông nghiệp và hơn 1 nghìn ha đất khác. Chưa kể, các thủy điện chặn dòng, tích nước đã khiến hàng nghìn hộ dân buộc phải di dời đến nơi ở mới để nhường chỗ cho thủy điện. Vấn đề này đã gây ảnh hưởng rất lớn tới đời sống dân sinh của người dân. Thực tế cho thấy, trong những năm qua, việc xây dựng nhiều nhà máy thủy điện trên địa bàn đã ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người dân. Thậm chí, đã có trường hợp người dân phải bỏ mạng khi thủy điện đột ngột xả lũ. Hơn 10 năm kể từ khi công trình thủy điện lớn nhất Bắc Trung Bộ được xây dựng và hòa vào lưới điện quốc gia, có thêm hàng chục dự án khác được đầu tư xây dựng cũng là quãng thời gian mà hàng nghìn hộ dân phải sống khổ, bất an khi nhiều công trình, dự án, chính sách bị chủ đầu tư chây ì xây dựng, phớt lờ hỗ trợ khiến người dân bức xúc.
Để đánh giá mức độ an toàn của các hồ chứa thủy điện trên địa bàn, thực hiện thông báo kết luận của UBND tỉnh, vừa qua, Sở Công Thương đã ban hành quyết định thành lập đoàn kiểm tra an toàn đập, hồ chứa và an toàn điện của các nhà máy thủy điện. Qua làm việc với 11 nhà máy thủy điện gồm: Nậm Pông, Châu Thắng, Nhạn Hạc, Đồng Văn, Hủa Na, Nậm Mô, Bản Ang, Nậm Nơn, Xoỏng Con, Khe Bố và Chi Khê. Đồng thời, có văn bản yêu cầu chủ sở hữu các nhà máy Bản Vẽ, Ca Nan 1, Ca Nan 2, Nậm Cắn 2, Ca Lôi, Bản Cốc, Sao Va, Bản Cảnh tự kiểm tra và có báo cáo, Sở Công Thương đã có báo cáo về độ an toàn các đập và hồ chứa nước trên địa bàn.
Theo đó, tại các nhà máy thủy điện được kiểm tra, vẫn còn một số tồn tại, vi phạm như chưa mua sắm, trang bị vật tư, thiết bị đầy đủ theo danh mục kèm theo phương án bảo vệ đập hồ chứa; lực lượng bảo vệ chuyên trách đa số không có chứng chỉ huấn luyện nghiệp vụ bảo vệ; chưa thực hiện nghiêm quy trình bảo vệ, tuần tra…
Thậm chí, trong quá trình kiểm tra còn phát hiện máy phát điện Diesel của nhà máy thủy điện Xoỏng Con không hoạt động được, trong khi đây là sự cố nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến việc đóng mở cửa van, phục vụ công tác phòng ngừa, khắc phục sự cố nếu có lũ lớn xảy ra. Cũng theo báo cáo, hầu hết các chủ sở hữu đập, hồ chứa chưa lập kế hoạch và triển khai diễn tập theo phương án đã được phê duyệt; một số hoạt động không được cấp phép trong phạm vi bảo vệ hồ chứa như: Neo đậu thuyền bè khu vực hồ chứa và hạ du đập thủy điện Nậm Nơn, nuôi cá lòng hồ tại thủy điện Châu Thắng.
Vi phạm là vậy song quá trình kiểm tra, đoàn kiểm tra đã không lập biên bản với các hành vi vi phạm đến mức phải xử lý, mà chỉ lập biên bản kiểm tra và yêu cầu “khắc phục các tồn tại". Với vi phạm hoạt động trong lòng hồ, đoàn kiểm tra cũng chỉ yêu cầu chủ sở hữu đập, hồ chứa phối hợp lực lượng chức năng địa phương cấm các hoạt động không phép diễn ra trong phạm vi bảo vệ lòng hồ. Trong khi đó,
theo quy định thì các vi phạm trong lĩnh vực thủy điện đã được quy định cụ thể tại Nghị định 134/2013/NĐ-CP, không chỉ xử phạt nghiêm mà còn phải chỉ đạo để xử lý nghiêm túc, khắc phục ngay các vi phạm nêu trên, thậm chí cần đình chỉ có thời hạn việc tích nước hồ chứa thủy điện cho đến khi hoàn thành việc kiểm định an toàn, để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
.