Tháo gỡ vấn đề thu phí BOT tại cầu Bến Thủy

(Congannghean.vn)-Những ngày vừa qua, dư luận 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh cũng như cả nước đặc biệt quan tâm đến việc thu phí BOT tại 2 trạm thu phí ở cầu Bến Thủy 1 và cầu Bến Thủy 2. Thậm chí, có ý kiến đề xuất di dời các trạm thu phí này ra khỏi vị trí hiện tại, nguyên nhân sâu xa là do giá vé áp dụng từ ngày 1/1/2016 tương đối cao so với các trạm thu phí BOT khác trong cả nước. Vậy, đâu là giải pháp để tháo gỡ những vướng mắc này?

Trạm thu phí tại cầu Bến Thủy 2

Vì sao lại có thêm trạm thu phí cầu Bến Thủy 2?

Năm 2003, với mục tiêu giảm ùn tắc và tai nạn giao thông cho TP Vinh, đồng thời mở ra hành lang phát triển các khu công nghiệp phía Tây thành phố, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đã cho phép CIENCO4 đầu tư dự án đường tránh Vinh theo hình thức BOT với chiều dài 25,8 km từ Bắc thị trấn Quán Hành đến cầu Bến Thủy cũ (Quốc lộ 1A), với tổng mức đầu tư 378 tỉ đồng.

Đến tháng 12/2005, khi công trình hoàn thành và đưa vào khai thác, trên cơ sở đề nghị của Bộ Tài chính, Bộ GTVT đã có văn bản chấp thuận để nhà đầu tư sử dụng trạm thu phí Bến Thủy 1 để thu phí hoàn vốn thay vì xây trạm thu phí mới trên tuyến tránh Vinh.

Vị trí của trạm thu phí Bến Thuỷ 1 cách trạm thu phí Hoàng Mai 83,5 km và cách trạm thu phí cầu Rác 72 km, phù hợp với quy định về khoảng cách tối thiểu giữa 2 trạm thu phí trên cùng một tuyến đường theo Thông tư 159 của Bộ Tài chính năm 2003. Mức thu phí của trạm Bến Thủy 1 được quy định theo Quyết định số 46 ngày 14/7/2005 của Bộ Tài chính.

Tiếp đó, tháng 9/2012, khi dự án xây dựng cầu Bến Thủy 2 hoàn thành và kết nối vào tuyến tránh Vinh, Bộ Tài chính và Bộ GTVT thống nhất cho phép nhà đầu tư xây dựng trạm thu phí phụ trên đường đầu cầu Bến Thủy 2, thu phí từ ngày 15/11/2012 để cùng trạm Bến Thủy 1 hoàn vốn cho dự án đầu tư công trình tuyến tránh Vinh.

Theo Điều 15 của Hợp đồng BOT giữa Bộ GTVT và CIENCO4 thì “Trường hợp có mở thêm thì CIENCO4 được đặt thêm trạm thu phí tại các đường này (đường tránh TP Vinh). Nguồn thu tại các trạm này phải được coi là nguồn thu của dự án và sẽ được tính toán lại để điều chỉnh thời hạn Hợp đồng”. Chiếu theo điều khoản này, cầu Bến Thuỷ 2 được xem như một đường ngang đấu nối vào tuyến tránh TP Vinh, làm giảm lưu lượng phương tiện và tác động đến kế hoạch hoàn vốn của nhà đầu tư.

Để đảm bảo Hợp đồng BOT đã ký, tháng 6/2011, CIENCO4 có tờ trình gửi Bộ GTVT, trong đó đề xuất 3 phương án: Đặt trạm thu phí phụ ở đầu cầu Bến Thuỷ 2 để đảm bảo xe không bị thu trùng lặp, không gây áp lực lưu lượng lên một trong hai cây cầu, không thay đổi trạng thái ban đầu của dự án; di chuyển trạm thu phí Bến Thuỷ 1 sang một địa điểm khác để tiếp tục thu phí hoàn vốn cho dự án, vị trí tính toán sẽ di dời là trên Quốc lộ 1A phía Bắc tuyến tránh TP Vinh (Nghệ An) hoặc phía Nam tuyến tránh TP Vinh (Hà Tĩnh) và phương án thứ ba là nhà đầu tư bàn giao dự án cho Nhà nước, ngừng thu phí hoàn vốn.

Tuy nhiên, sau khi phân tích lợi ích cũng như bất cập, tính toán các phương án, giải pháp cuối cùng vẫn là giữ nguyên vị trí 2 trạm thu phí Bến Thủy 1 và Bến Thủy 2 như hiện tại. Cụ thể, theo ông Nguyễn Tuấn Huỳnh, Tổng Giám đốc CIENCO4, nếu đặt ở phía Bắc dự án thì nằm trong Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An, ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư và hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp.

Ngoài ra, việc đặt trạm thu trên tuyến tránh TP Vinh sẽ dẫn đến khó kiểm soát tình trạng xe trốn trạm đi vào nội thành, làm sai mục đích giảm tải áp lực giao thông cho TP Vinh của dự án; nếu đặt ở Hà Tĩnh thì chỉ có thể đặt ở phía Nam thị xã Hồng Lĩnh bởi Quốc lộ 1A đoạn Hồng Lĩnh - Nghi Xuân tồn tại 2 nhánh song song Quốc lộ 1A cũ và Quốc lộ 1A mới (còn gọi là Quốc lộ 8B), mà vị trí này lại quá gần trạm thu phí cầu Rác (khoảng 50 km), theo quy định thì không phù hợp về khoảng cách.

Cũng theo ông Huỳnh, phương án giữ nguyên trạm thu phí cầu Bến Thuỷ 1 và đặt thêm trạm thu phụ cầu Bến Thuỷ 2 được Tổng cục Đường bộ Việt Nam thẩm định thông qua, Bộ Tài chính và Bộ GTVT thống nhất, được UBND các tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh thống nhất cao.

Giải pháp tối ưu để giải quyết vấn đề thu phí BOT tại 2 trạm thu phí cầu Bến thủy là điều chỉnh mức phí hợp lý

Giải pháp tối ưu: Điều chỉnh mức phí

Liên quan đến 2 trạm thu phí BOT ở cầu Bến Thuỷ 1 và cầu Bến Thủy 2, có ý kiến cho rằng nên di dời để không ảnh hưởng đến thu hút đầu tư vùng kinh tế Nam Nghệ - Bắc Hà.

Tuy nhiên, việc di dời là giải pháp bất khả thi, bởi trước đó, theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn hoả tốc số 1237/TTg-KTN ngày 29/07/2015, thì trong thời gian Bộ GTVT hoàn thiện đề án quy hoạch trạm thu phí BOT trên các tuyến quốc lộ, Bộ GTVT và các tỉnh phải tạm dừng việc bố trí mới các trạm thu phí không đảm bảo khoảng cách tối thiểu 70 km giữa 2 trạm trên cùng một tuyến đường.

Vị trí 2 trạm thu phí Bến Thủy 1 và Bến Thủy 2 hiện nay có khoảng cách tương đối đồng đều so với 2 trạm cầu Rác (Hà Tĩnh) và Hoàng Mai (Nghệ An). Nếu di dời, vị trí khoảng cách giữa các trạm thu phí sẽ không đảm bảo theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài ra, theo tính toán ban đầu, nếu di dời 2 trạm thu phí này, chi phí sẽ rất lớn, ước tính khoảng 100 tỉ đồng. Trong điều kiện ngân sách hạn hẹp, chủ trương tranh thủ nguồn vốn xã hội hoá để đầu tư cơ sở hạ tầng như hiện nay thì đó là cả một “bài toán” khó cho ngân sách địa phương và Trung ương.

Nguyên nhân của việc dư luận quan tâm liên quan đến 2 trạm thu phí BOT ở cầu Bến Thủy chính là việc giá vé mới điều chỉnh, thực hiện từ tháng 1/2016. Thậm chí, có ý kiến còn cho rằng, một số người dân sinh sống ở hai bên đầu cầu không tham gia giao thông trên Quốc lộ 1A, tuyến tránh TP Vinh vẫn phải trả phí.

Về vấn đề này, ông Ngô Trọng Nghĩa, Phó Tổng Giám đốc CIENCO4 cho biết: Trên thực tế, việc điều chỉnh mức thu phí tại 2 trạm BOT ở 2 cầu Bến Thuỷ 1 và 2 được xây dựng lộ trình từ năm 2014. Cụ thể, ngày 7/3/2014, Bộ Tài chính ban hành Văn bản 2895 xin ý kiến Bộ GTVT, UBND các tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh về dự thảo Thông tư thu phí sử dụng đường bộ trạm thu phí cầu Bến Thủy và trạm thu phí cầu Bến Thủy 2 trên Quốc lộ 1A.

Trong văn bản trả lời, Bộ GTVT và UBND 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh đều thống nhất các nội dung trong dự thảo. Tại Văn bản 970 ngày 14/3/2014 của UBND tỉnh Hà Tĩnh còn nêu rõ: “Tỉnh Hà Tĩnh cơ bản nhất trí với bố cục và các nội dung trong dự thảo của Bộ Tài chính”.

Trên cơ sở đó, ngày 24/4/2014, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 51, cho phép CIENCO4 điều chỉnh mức thu phí qua trạm BOT cầu Bến Thủy 1 và 2. Song, khi việc tăng phí được triển khai vào đầu năm 2016 thì các địa phương có kiến nghị cho rằng mức phí mới quá cao, và có văn bản đề nghị xem xét giảm giá vé cho các phương tiện và nhân dân trong vùng thường xuyên đi qua 2 trạm thu phí này.

Trước tình hình này, từ ngày 1/1/2016, CIENCO 4 đã có Nghị quyết về việc hỗ trợ vé tháng, vé quý cho tất cả các đối tượng có phương tiện trên địa bàn TP Vinh, huyện Hưng Nguyên (Nghệ An) và huyện Nghi Xuân và TX Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh).

Theo báo cáo của CIENCO4, tính đến ngày 31/8/2016, có gần 1.200 trường hợp được áp dụng giá vé hỗ trợ, đồng nghĩa với việc đơn vị này đã bỏ ra tổng cộng 2,82 tỉ đồng để trợ giá. Liên quan đến sự việc, thời gian qua, một số hộ dân ở thị trấn Xuân An (Hà Tĩnh) đã gửi đơn đề nghị Bộ GTVT xem xét miễn phí cho các hộ dân và CIENCO4 đã có văn bản trả lời, giải thích chính thức cho các hộ dân.

Mới đây nhất, trên cơ sở đề xuất của Bộ GTVT, Bộ Tài chính có Tờ trình số 8302 về các phương án giảm 10% - 20% phí với nhóm xe dưới 12 chỗ ngồi và xe đến 30 chỗ ngồi, áp dụng tại 5 trạm áp BOT có mức thu phí cao nhất, trong đó có 2 trạm thu phí cầu Bến Thuỷ 1 và 2. Hiện, CIENCO 4 đang phối hợp với các cơ quan chức năng nghiên cứu lộ trình giảm giá vé cho người dân trong thời gian sớm nhất.