(Congannghean.vn)-Sau trận mưa lũ lịch sử diễn ra vào tháng 8/2019, rác thải từ thượng nguồn tràn ngập trên lòng hồ thủy điện Bản Vẽ, gây ứ đọng tại lòng hồ kéo dài hàng km, phân hủy gây ô nhiễm môi trường. Đến nay, lượng rác này vẫn chưa được xử lý do thiếu sự phối hợp giữa chính quyền và đơn vị chủ sở hữu các dự án thủy điện.
Trước thực trạng ô nhiễm môi trường tại các hồ, đập thủy điện trên địa bàn, ngày 20/2/2020, UBND tỉnh đã có Văn bản số 854/UBND-CN gửi Sở Tài nguyên Môi trường và UBND các huyện có nhà máy thủy điện, bao gồm Tương Dương, Kỳ Sơn, Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu cũng như chủ sở hữu các dự án thủy điện trên địa bàn, yêu cầu việc thu dọn rác lòng hồ thủy điện. Theo đó, chủ sở hữu các hồ, đập thủy điện có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với chính quyền địa phương tiến hành vệ sinh, thu dọn rác trôi nổi trong toàn bộ khu vực lòng hồ của nhà máy; xử lý rác trôi nổi, lâm sản sau thu dọn đảm bảo theo quy định của pháp luật. Chấp hành nghiêm các yêu cầu trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM/Đề án BVMT) đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và pháp luật về bảo vệ môi trường liên quan.
 |
| Rác phủ kín lòng hồ thủy điện Bản Vẽ suốt gần một năm qua |
Chính quyền các địa phương có nhà máy thủy điện phối hợp với các chủ sở hữu hồ, đập thủy điện trong quá trình thực hiện vệ sinh, thu dọn rác trong khu vực lòng hồ của địa phương mình; giám sát việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của chủ sở hữu các hồ, đập thủy điện; tăng cường các hoạt động phòng ngừa và kiểm soát các nguồn thải vào nguồn nước trên địa bàn quản lý để kịp thời phát hiện, xử lý các hiện tượng bất thường. Trước đó, vào cuối tháng 12/2019, người dân sống hai bên lòng hồ thủy điện Nậm Nơn phản ánh đến chính quyền tình trạng nước hạ du thủy điện Bản Vẽ có dấu hiệu ô nhiễm, bốc mùi hôi. Trên cơ sở kiểm tra thực tế tại đây, đoàn công tác của UBND huyện Tương Dương và Công ty thủy điện Bản Vẽ vào ngày 16/1/2020, đã phát hiện vùng lòng hồ thủy điện Bản Vẽ có rất nhiều rác nổi trên bề mặt, có nơi phủ kín bề rộng lòng hồ, kéo dài hơn 1 km. Thành phần chủ yếu là thân cây gỗ tạp, tre, nứa và rác thải sinh hoạt.
Báo cáo số 16/UBND ngày 22/1/2020 của UBND huyện Tương Dương cho biết: “Rác tập trung nhiều ở 2 vị trí, gồm: Ở vị trí đuôi hồ (cách đập thủy điện Bản Vẽ khoảng 60 - 79 km) tùy theo mực nước lên xuống của lòng hồ thủy điện, thời điểm kiểm tra có rác thải kéo dài khoảng 1 km, phủ kín dày đặc cả vùng lòng hồ. Tại khu vực lòng hồ (thuộc địa bàn xã Hữu Khuông đến xã Mai Sơn) từ mực nước hồ hiện tại đến cao trình 200 có nhiều rác, chủ yếu là cây gỗ tạp, tre, nứa đang bám trên bờ”. Huyện Tương Dương cũng nhận định “lượng rác này phần lớn là do trận lũ lớn xảy ra hồi tháng 8/2019 cuốn từ thượng nguồn về”. Ngày 3/1/2020, UBND huyện Tương Dương cũng đã có Văn bản số 02/UBND-NL về việc xử lý hiện trường ô nhiễm môi trường khu vực hạ du lòng hồ thủy điện Bản Vẽ gửi các Sở TN&MT, Công Thương, Chi cục Bảo vệ môi trường, Tổng Công ty phát điện I và Ban Quản lý Dự án thủy điện 2. Đồng thời, đề nghị Sở TN&MT, Chi cục Bảo vệ môi trường sớm kiểm tra, đánh giá nguyên nhân và mức độ ô nhiễm tại khu vực hạ du thủy điện Bản Vẽ để cảnh báo cho người dân và có giải pháp xử lý.
Được biết, việc rác phủ kín dày đặc suốt bề rộng vùng lòng hồ, kéo dài hơn 1km đã làm ách tắc giao thông đường thủy và đường cứu hộ, cứu nạn trên địa bàn. Rác tập kết lâu ngày trong lòng hồ thủy điện, bị phân hủy gây mùi hôi cho những bản làng ven lòng hồ thủy điện. Ngoài ra, rác thải tại các lòng hồ thủy điện còn có nguy cơ gây ra nhiều hệ lụy khác chứ không riêng gì vấn đề môi trường.
Ngày 11/2/2020, Công ty thủy điện Bản Vẽ có Báo cáo số 55/TĐBV-KTAT, gửi UBND tỉnh, thông tin khối lượng rác ước tính ở vị trí đuôi hồ, khu vực bản Hòa Lý, xã Mỹ Lý khoảng 11.400 m3. Nhận thấy, việc thu gom, xử lý rác trôi nổi trong lòng hồ là rất cần thiết. Tuy nhiên, do chưa có cơ sở pháp lý cho việc thu dọn rác trong lòng hồ nên Công ty thủy điện Bản Vẽ đề nghị UBND tỉnh chủ trì tổ chức cuộc họp với các sở, ngành để làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan. Về vấn đề này, theo Sở TN&MT thì hướng xử lý là yêu cầu tất cả các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện và chính quyền các địa phương phải vào cuộc. Trên cơ sở này, Công ty thủy điện Bản Vẽ sẽ tổ chức khảo sát lại vùng lòng hồ để đánh giá chính xác khối lượng rác, trước khi phối hợp với huyện Tương Dương lên các phương án, kế hoạch thu dọn rác lòng hồ Bản Vẽ.
Trước đó, sau đợt mưa lũ tháng 7/2018 thì lượng rác thải sinh khối thực vật, xác gia súc, gia cầm… bị lũ cuốn trôi về cũng đã phủ kín lòng hồ thủy điện Bản Vẽ, đoạn thuộc địa phận xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Lúc bấy giờ, khi được yêu cầu phải thực hiện thu dọn sinh khối thực vật khu vực lòng hồ và các biện pháp công trình bảo vệ môi trường, Công ty CP thủy điện Bản Vẽ đã có văn bản phúc đáp UBND tỉnh, cho rằng việc thu dọn sinh khối, thực vật trôi nổi vùng lòng hồ không phải trách nhiệm của Công ty CP thủy điện Bản Vẽ. Sự việc sau đó được tháo gỡ khi đơn vị chủ quản là Tổng Công ty phát điện 1 đã có văn bản cho phép Công ty CP thủy điện Bản Vẽ được dọn rác ở lòng hồ nên lượng rác này mới được thu dọn.
.