(Congannghean.vn)-Hiện nay, việc bà con nông dân sử dụng không hợp lý, thậm chí lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trong sản xuất nông nghiệp đã và đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng tới môi trường và sức khỏe, có thể là căn nguyên gây bệnh chết người. Theo các nhà khoa học thì hoạt chất trong thuốc trừ cỏ là loại cực độc song chỉ hấp thu qua cây trồng một tỉ lệ nhỏ, còn lại thấm vào đất, hòa vào nước. Thuốc trừ cỏ còn tiêu diệt vi sinh vật có ích, gây mất cân bằng sinh thái.
Sử dụng tràn lan
Trong đời sống hiện đại, người nông dân thường dùng thuốc BVTV phối hợp với các biện pháp phòng trừ khác trong hệ thống phòng trừ sâu bệnh cho cây trồng như dùng thuốc diệt sâu bệnh và các biện pháp canh tác sinh học phòng trừ các loại sâu bệnh hại cây trồng như lúa, lạc hoặc khoai, đậu...
Cũng cần biết rằng, nếu việc dùng thuốc hóa học được thực hiện nghiêm túc theo đúng quy trình kỹ thuật thì sẽ đem lại lợi ích trong sản xuất nông nghiệp như diệt và ngăn tác hại của sâu, bệnh, cỏ dại và các sinh vật gây hại khác đối với cây trồng, các cây giống phát huy được các đặc tính ưu việt, giúp cây trồng tận dụng được các điều kiện thuận lợi của các biện pháp thâm canh, mang lại năng suất cao cho cây trồng. Trước đây, để ngăn cỏ cho lúa, lạc, người dân phải mất vài, ba ngày để nhổ cỏ mới hết.
Những năm gần đây, khi lên luống, lấp đất xong, bà con nông dân phun ngay hóa chất trừ cỏ. Công việc của 10 người nếu lao động chân tay nay chỉ cần 1 người làm trong 1 ngày đã hoàn tất. Hoặc nhiều gia đình sau khi cấy lúa vài ngày, trộn thuốc lẫn với cát vãi xuống ruộng, không dùng cào đánh cỏ sục bùn tạo độ phì nhiêu cho đất như trước. Việc lạm dụng hoá chất trong sản xuất nông nghiệp đang gây ra nhiều hệ lụy, tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái và sức khỏe, kể cả mạng sống của rất nhiều người.
 |
| Nếu sử dụng thuốc BVTV không đúng sẽ phát sinh nhiều hệ lụy nguy hiểm |
Điều cần quan tâm là sau khi sử dụng hóa chất, phần lớn nông dân vẫn có thói quen vứt bao bì bừa bãi mà không để đúng nơi thu gom rác thải. Chính điều này đã tạo điều kiện cho một lượng thuốc BVTV còn sót lại trong các vỏ chai, bao bì sẽ phát tán mùi độc hại trong không khí và gây ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của con người. Và thói quen rửa bình bơm và dụng cụ pha chế thuốc BVTV không đúng nơi quy định cũng gây ô nhiễm môi trường đất, nước đáng báo động.
Dùng hóa chất diệt cỏ không những phát triển mạnh ở vùng đồng bằng châu thổ mà tại các huyện miền núi, bà con rất hay sử dụng nhóm thuốc cỏ cháy để diệt cỏ trên nương, bãi. Trước đây, cỏ trên đồi, dưới rẫy mọc rất nhanh, hôm trước phát quang hôm sau đã mọc chồi non. Thế nên, từ khi biết đến loại thuốc trừ cỏ cháy, chỉ bỏ ra vài chục nghìn đồng mua một liều phun, sau đó đốt mồi lửa là xong. Nhiều hộ dân cũng dùng thuốc trừ cỏ trong canh tác, coi đây là biện pháp hữu hiệu, nhanh chóng để diệt cỏ.
Hiện nay chưa có một tổ chức nào làm nhiệm vụ tính toán về độ an toàn trong thuốc diệt cỏ trên địa bàn toàn tỉnh. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, hầu hết nông dân đều dùng hóa chất trừ cỏ cho lúa, hoa màu. Tại những vùng chuyên canh rau ở nhiều địa phương, thuốc trừ cỏ được dùng phổ biến, dùng nhiều lần trong một năm, đây sẽ là tác nhân gây bệnh tật và hủy hoại môi trường sinh thái.
Quản lý thuốc BVTV còn bị thả nổi
Việc người dân sử dụng thuốc không đúng nguyên tắc, không đúng đối tượng, nồng độ, liều lượng cũng như thời điểm, kỹ thuật sẽ dẫn đến hậu quả vừa lãng phí thuốc, vừa khó diệt trừ dịch hại và gây nguy hại tiềm tàng. Tuy nhiên, bất cập hiện nay là việc quản lý thuốc BVTV còn bị thả nổi, các cấp dường như chưa quan tâm đúng mức và thờ ơ với vấn đề này.
Ông Nguyễn Văn Chuyển, Trưởng ban Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xã Nghi Kim, TP Vinh cho biết: Xã Nghi Kim với 1.270 hộ nông dân, diện tích sản xuất nông nghiệp 147 ha lúa và 138 ha hoa màu. Căn cứ vào mùa vụ, từng loại sâu bệnh, khi xã đã thông báo thì người dân sẽ đến các điểm bán thuốc BVTV để hỏi mua. Có một thực tế là dân hỏi mua thuốc này nhưng nếu hết hàng, chủ quán sẽ tư vấn cho bà con mua loại khác, do đó khi mua về sử dụng dẫn đến hiệu quả sử dụng thấp. Từ đó, người dân cho rằng các cơ quan thiếu quan tâm đối với thuốc BVTV.
Một vấn đề khác là thực hiện theo chủ trương hàng hóa an toàn như lúa và kể cả rau màu, thời gian bơm thuốc phải cách ly, sau đó mới thu hoạch, nhưng do một số yêu cầu người ta vẫn bán, dân vẫn mua và bơm để khử trừ, điều này lại không đảm bảo an toàn theo quy trình. Đối với xã Nghi Kim, do xã không có điều kiện tổ chức một tổ hợp dịch vụ để cung ứng thuốc BVTV cho dân, vì thế để cho cá nhân tự phát huy dịch vụ (5 hộ làm dịch vụ) đã đăng ký với thành phố nhưng thành phố lại không quản lý vấn đề này.
Do đó, để cá nhân tự bán thuốc BVTV một cách trôi nổi trên thị trường. Vì vậy, về lâu dài, thiết nghĩ các cơ quan chức năng cần vào cuộc, thường xuyên kiểm tra chất lượng thuốc BVTV sau khi đã thông báo thời điểm sâu bệnh để sử dụng đúng thuốc; kiểm tra các đối tượng đăng ký thuốc đúng thời điểm; các cửa hàng bán thuốc đúng chủng loại để hỗ trợ cho nông dân trong phòng trừ sâu bệnh.
Hiện nay, việc quản lý thuốc BVTV chưa được quan tâm đúng mức. Do đó, nhằm hạn chế những tác động tiêu cực, cơ quan chức năng khuyến cáo người nông dân chú trọng thực hiện các biện pháp canh tác an toàn. Đối với lúa, bà con nên làm cỏ sục bùn thủ công. Cách làm này tăng kích thích ôxy trong đất, tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật có ích phát triển, phòng bệnh nghẹt rễ lúa. Đối với cây màu nên mở rộng diện tích làm đất tối thiểu, tận dụng rơm rạ che phủ bề mặt luống, vừa giữ ẩm vừa hạn chế cỏ mọc. Đi đôi với biện pháp trên, về phía người dân khi sử dụng thuốc BVTV cần tuân thủ đúng thuốc, đúng nồng độ, đúng thời điểm và kỹ thuật để nâng cao hiệu quả phòng trừ sâu bệnh.
Trong các lớp dạy nghề cho nông dân nên lồng ghép nội dung nói về tác hại của thuốc BVTV, từ đó người dân có trách nhiệm bảo vệ sức khoẻ của chính bản thân và môi trường; tuyệt đối không phun thuốc trừ cỏ để diệt bèo, cây cối trên mương máng.
Trong thời đại đưa cách mạng sinh học vào sản xuất nông nghiệp, trong đó có việc sử dụng thuốc BVTV, nhưng phần lớn người nông dân vẫn chưa nắm được kỹ thuật dùng các loại hóa chất. Các địa phương cần tổ chức tập huấn, phổ biến kiến thức dùng thuốc BVTV cho nông dân. Ngược lại, nếu nông dân không biết lợi hại trong việc dùng hóa chất trong sản xuất nông nghiệp và ỷ vào thuốc BVTV, dùng không đúng kỹ thuật sẽ đưa lại những hậu quả khó lường trước mắt và lâu dài.
.