Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn với Bộ đội Biên phòng Việt Nam

Ngày 3-3 được lấy là ngày truyền thống của lực lượng Bộ đội Biên phòng. Ngày 22-2-1989, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) đã ban hành Quyết định số 16/HĐBT lấy ngày 3-3 hàng năm là “Ngày Biên phòng”; Quốc hội khóa XI  kỳ họp thứ 3 (tháng 6-2003) đã thông qua Luật Biên giới quốc gia, trong đó qui định ngày 3-3 hàng năm là “Ngày Biên phòng toàn dân” để không ngừng đẩy mạnh phong trào toàn dân tham gia xây dựng, quản lý và bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia.

Đồng chí Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn (thứ 2 từ bên phải sang) làm việc với đặc phái viên Ủy ban ANQG Liên Xô, tháng 3-1973.

Sinh thời, đồng chí Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn rất quan tâm đến việc xây dựng lực lượng Công an nhân dân Vũ trang trở thành lực lượng then chốt trong công tác bảo vệ biên giới quốc gia. Các đồng chí Thứ trưởng: Phan Trọng Tuệ, Phạm Kiệt, Nguyễn Quang Việt và Trần Quyết lần lượt được đồng chí Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn giao trọng trách trực tiếp làm Tư lệnh Công an nhân dân vũ trang.

Ngay sau khi đất nước đã được thống nhất, đồng chí Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn đã báo cáo với Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng và Chính phủ cho mời đoàn cán bộ Ủy ban An ninh Quốc gia Liên Xô sang làm việc với Bộ Nội Vụ Việt Nam để khảo sát những nội dung cần giúp đỡ lực lượng Công an nhân dân Vũ trang trong tình hình mới. 

Theo đó, tháng 6-1977, đồng chí Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn đã cử đoàn cán bộ cao cấp Bộ Nội vụ Việt Nam (nay là Bộ Công an) do đồng chí Trịnh Trân khi đó là Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Công an nhân dân Vũ trang làm trưởng  đoàn sang làm việc với lãnh đạo Tổng cục Biên phòng Ủy ban An ninh Quốc gia Liên Xô. Kết quả chuyến công tác này là cơ sở để Ủy ban An ninh Quốc gia Liên Xô viện trợ không hoàn lại trong việc cung cấp và huấn luyện đào tạo, khai thác, sử dụng và sửa chữa loại thiết bị bảo vệ biên giới vùng biển cho lực lượng Công an nhân dân Vũ trang Việt Nam. Cũng trong thời kỳ đó, các đơn vị mới mang tên là Hải đoàn, Hải đội được thành lập trong lực lượng Công an nhân dân Vũ trang.

Cuối năm 1979, lực lượng Công an nhân dân Vũ trang được đổi tên là Bộ đội Biên phòng và chuyển về trực thuộc Bộ Quốc phòng. Năm 1988, Bộ đội Biên phòng chuyển về trực thuộc Bộ Nội vụ và cuối năm 1995, lại chuyển về trực thuộc Bộ Quốc phòng.

Nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày thành lập lực lượng Bộ đội Biên phòng Việt Nam (3-3-1959 - 3-3-2019), là người đã từng được phục vụ các đoàn cán bộ cao cấp của Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) làm việc với các cơ quan hữu quan của Liên Xô, tôi xin được ghi lại một số tư liệu về sự quan tâm của cố Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn đối với  lực lượng Bộ đội Biên phòng Việt Nam.