Quá trình hội nhập quốc tế khiến sự xâm nhập của các luồng văn hóa ngoại lai diễn ra mạnh mẽ trên các khía cạnh của đời sống văn hóa. Điều này đã và đang dẫn đến nhiều nguy cơ đe dọa việc kế thừa, giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc.
Văn hóa ngoại lai đang âm thầm lấn át văn hóa Việt khiến công chúng đang bị thụ động tiếp nhận và ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi, ứng xử. Từ truyền hình, phim ảnh, âm nhạc đến những lĩnh vực điêu khắc mỹ thuật đều cho thấy sự lấn lướt của yếu tố ngoại lai.
Hiện nay, trong hệ thống các kênh truyền hình, điều dễ nhận thấy là những kênh phim nước ngoài chiếm vị trí áp đảo. Trong khi đó, phim Việt chỉ xuất hiện khiêm tốn trên một số kênh.
Phim được công chiếu tại các rạp cũng không tránh khỏi tình trạng trên. Theo thống kê tại các cụm rạp trên phạm vi cả nước, với 22 phim được ra mắt trong tháng 10/2014, phim Việt bị lép vế về số lượng khi chỉ có 3 phim được chiếu. Điều đó cho thấy sự du nhập ồ ạt của phim nước ngoài khiến các bộ phim trong nước khó vào rạp, khó có cơ hội để tiếp cận công chúng.
 |
| Linh vật ngoại lai xuất hiện tại nhiều di tích- Ảnh minh họa |
Không riêng điện ảnh, lĩnh vực âm nhạc cũng đang chịu sự tác động mạnh mẽ của những luồng âm nhạc ngoại lai. Trong khi âm nhạc dân gian truyền thống của Việt Nam chỉ có cơ hội thể hiện trong những đợt liên hoan, hội diễn âm nhạc thì âm nhạc quốc tế đã xuất hiện dày đặc trong những chương trình giới thiệu âm nhạc trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Đáng nói, rất nhiều bạn trẻ hiện nay hâm mộ cuồng nhiệt các ca khúc nước ngoài cho dù các ca từ không mấy hấp dẫn.
Nguy hiểm hơn, để chiều theo thị hiếu của giới trẻ, nhiều sáng tác âm nhạc trong nước thời gian qua đã hướng tới việc “nhái nhạc”. Điều đó thể hiện ở việc nhiều ca sĩ, nhạc sĩ đã thể hiện lại và viết lời Việt dựa trên các bài hát nổi tiếng của nước ngoài, từ đó tạo ra một thứ âm nhạc thiếu bản sắc. Sự lấn lướt của làn sóng nhạc Hàn, nhạc Nhật đã tạo nên một thế hệ trẻ đam mê nhạc Hàn, mong ước được trở thành các ngôi sao ca nhạc mang hình mẫu như ngôi sao Kpop của Hàn Quốc. Điều này lý giải sao giới trẻ Việt đang dần quên lãng đi những giá trị thuộc về văn hoá Việt.
Câu chuyện thời sự về sự xâm lấn của các hiện vật lạ vào di tích trong thời gian qua cũng là biểu hiện của luồng văn hóa ngoại lai du nhập vào Việt Nam. Những linh vật ngoại lai mà đại đa số là sư tử đá theo kiểu dáng Trung Quốc đang được tôn thờ một cách công khai và tràn lan ở nước ta. Chúng có mặt không chỉ ở nhà dân, công ty, dinh thự, công viên, công sở mà còn ở những nơi tâm linh, văn hóa của người Việt. Việc trưng bày số lượng lớn linh vật ngoại lai trong không gian văn hóa truyền thống tạo ra những hệ quả khó lường. Thậm chí, việc xâm lấn này được đánh giá là khá nguy hiểm, bởi nó có thể gây ra tác động lớn về nhận thức, tình cảm, thậm chí làm “ô nhiễm” không gian văn hóa Việt.
Chấp nhận một nền văn hóa ngoại lai chính là tự đánh mất bản sắc văn hóa của chính mình. Đó là một sự mất mát không gì cứu vãn nổi. Do vậy, đã đến lúc, sự du nhập văn hóa vào nước ta cần phải được sàng lọc. Vấn đề đặt ra là phải ứng xử với những luồng văn hóa ngoại lai như thế nào để vừa tiếp thu được tinh hoa văn hóa nhân loại, vừa bảo tồn và phát huy được những giá trị văn hóa dân tộc. Đứng trước dòng chảy văn hóa quốc tế đa dạng, những nhà quản lý văn hóa cần giữ thái độ cởi mở, chủ động, không quá khắt khe với những giá trị văn hóa mới, nhưng cần phải có tầm nhìn chiến lược. Muốn làm được điều đó, bản thân những nhà quản lý văn hóa cần phải hiểu và trân trọng chính những giá trị những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có hoạch định lâu dài về việc xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Bên cạnh đó cũng cần nâng cao sự hiểu biết hơn nữa cho người dân, nhất là giới trẻ về những giá trị tinh hoa văn hóa, qua đó nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc.
.