Nằm ở phía tả ngạn sông Lam, bản Khe Rạn thuộc xã Bồng khê (Con Cuông), bản có tổng diện tích tự nhiên 566 ha, có 152 hộ, 625 nhân khẩu, 100% bà con nơi đây là đồng bào dân tộc Thái. Bản là điểm sáng của huyện Con Cuông trong phong trào xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư, là bản đầu tiên của huyện được công nhận là làng văn hoá và hơn 10 năm liền giữ vững danh hiệu làng văn hoá cấp tỉnh.
Để phát huy và gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc Thái đang ngày càng bị mai một cùng với sự du nhập của nhiều nền văn hoá ở thời kỳ hội nhập. Trong những năm qua, được sự nhất trí của Trung tâm văn hoá huyện Con Cuông và UBND xã, tháng 5/2008, câu lạc bộ (CLB) cồng chiêng và hát dân ca Thái của bản được thành lập. CLB ra đời tại bản Rạn hoạt động dựa trên phương thức tự nguyện, tự quản, tự trang trải và chịu sự quản lý của UBND, Ban văn hoá xã Bồng Khê.
Việc phát triển và gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc Thái ngày càng được người dân bản Rạn nhận thức đầy đủ và sâu sắc hơn, bởi CLB tồn tại và hoạt động được phần lớn nhờ vào sự đồng tâm, góp sức của bà con, mỗi năm một hộ quyết định thống nhất tự nguyện góp 5.000 đồng vào quỹ, riêng đảng viên góp 10.000 đồng làm kinh phí cho CLB, cộng thêm sự hỗ trợ của ngân sách xã.
Nhờ có nguồn kinh phí đóng góp, bước đầu CLB đã mua sắm được các nhạc cụ cần thiết như: Cồng, chiêng, trống… để hoạt động. Mỗi tuần, CLB tổ chức sinh hoạt và tập luyện một lần, thường vào tối chủ nhật, các nghệ nhân trong CLB lại tụ họp tại nhà văn hoá cộng đồng. Tiếng nhuôn, khắp hoà cùng điệu múa lăm vông và tiếng khèn, tiếng pí, tiếng cồng chiêng ngân vang.
Hiện tại, CLB có 23 nghệ nhân được chia làm 3 nhóm: Nhóm thứ nhất là những nghệ nhân cao tuổi chuyên sáng tác các bài dân ca Thái, nhóm thứ 2 chuyên khắp, nhuôn, múa hát lăm vông và nhóm thứ 3 phục vụ đánh cồng chiêng, thổi khèn, pí…
Để có được những bộ nhạc cụ hay phục vụ trong CLB, các nghệ nhân phải vất vả tìm kiếm tận Tương Dương, Kỳ Sơn, hay Tân Kỳ… mới tìm ra được bộ cồng chiêng vừa cổ vừa hay của người Thái từ xưa để lại. Hiện nay, CLB đang duy trì tốt các buổi sinh hoạt và tập luyện sẵn sàng tham gia giao lưu, biểu diễn phục vụ các ngày lễ hội.
CLB cồng chiêng và hát dân ca Thái ở bản Khe Rạn là địa chỉ sinh hoạt tinh thần của người dân nơi đây. Vào các buổi sinh hoạt và tập luyện không chỉ có riêng những nghệ nhân mà còn có cả những người dân bản Rạn đến đây sum họp, để nghe và cổ vũ cho các nghệ nhân hát múa, đánh cồng chiêng tạo nên bầu không khí vui vẻ, đoàn kết thư giãn sau những ngày lao động mệt nhọc.
Qua sinh hoạt văn hoá cồng chiêng và hát dân ca, giúp mọi người dân, đặc biệt là các em nhỏ hiểu được ít nhiều về các nhạc cụ, các bài dân ca của dân tộc mình. Đó cũng chính là mục đích và ý nghĩa mà CLB cồng chiêng và hát dân ca Thái ở bản Khe Rạn hướng tới và đang cố gắng truyền lại nét văn hoá đặc sắc này của dân tộc mình cho thế hệ trẻ mai sau nữa…
Phùng Văn Mùi
.