 |
| Thu hoạch khoai lang. Ảnh minh họa |
Trong rất nhiều ký ức chốn quê, tôi ưu ái dành phần nhiều cho mùa khoai lang xứ Nghệ… Mùa này, dân quê tôi bắt đầu dỡ khoai. Sở dĩ gọi là dỡ vì vùng Nghi Lộc thường trồng khoai theo vồng, theo luống chứ không trồng trên những vạt đất bằng phẳng như nhiều nơi khác ở miền Nam...
Ngày tôi còn ở quê, từ 3-4 giờ sáng Mẹ đã gọi dậy ra đồng. Đường đồng xa ngái, sớm mai mát dịu… 5 giờ khoai đã về đến nhà. Xứ Nghệ nắng táp mặt người, nắng như đổ lửa, nắng rã cả đá tảng, nên ngày mùa cứ phải ra đồng sóm vậy…
Khoai đem về nhà thường được đổ xuống gốc cây to râm mát rồi cả nhà xúm vào bẻ, phân loại. Loại để luộc ăn là loại đẹp nhất, củ nào củ ấy mũm mĩm, da căng mịn. Loại này, Bà và Mẹ thường rải xuống gậm giường để luộc ăn dần. Có năm để nhiều quá, ăn không xuể, khoai còn mọc mầm xanh nõn; Loại để thái lát làm khoai khô thì chọn dối hơn. Từng rổ khoai to tướng được rửa sạch rồi cho vào hộc bào thái lát. Cái hộc bào bây giờ hầu như không còn nữa và trẻ con quê tôi bây giờ cũng khó hình dung ra cái hộc bào hình ngang dáng dọc thế nào… Khoai thái lát được mang ra sân phơi vài nắng là khô cong, trắng muốt. Mẹ sai anh em tôi xúc cho vào chum sành để dành ăn dần tháng ba ngày tám giáp hạt. Để tránh mối mọt, phải bẻ ít cành xoan, phơi thật nỏ rồi rải lên phía trên trước khi bọc mảnh ni lông kín mít…
Khoái nhất, là khoai lang luộc. Khoai lang rửa sạch cho vào nồi đất. Mẹ bảo em tôi ra vườn cắt mảnh lá chuối non lót vào dưới vung nồi đất, rồi bắc lên bếp đun. Ngày đó, toàn đun bằng rơm rạ hoặc củi cành, khói mù mịt cả gian bếp nhỏ… Bao năm xa quê, thi thoảng tôi vẫn ám ảnh cái mùi khói ấy, cay cay khóe mắt… Khoai xứ Nghệ vừa chín, bở bung, vỏ nứt tơi, nứt toác, khác hẳn cái giống khoai nhão nhoét xứ Bắc tôi từng được ăn khi xa quê. Ăn khoai lang luộc không thể không có cà pháo muối mặn hay muối vừng giã dối. Cà Nghệ nhỏ xinh, giòn tan, mằn mặn mới đúng là loại ăn cùng với khoai lang tơi bở. Còn cái loại chẻ đôi, muối xổi, hăng ngai ngái chỉ là để ăn với canh cua… Củ khoai bẻ làm đôi, đưa lên miệng cứ nói là mê tơi, vừa bùi, vừa ngọt, cảm giác như miếng khoai bở bung trong miệng… Thi thoảng lại cắn nửa quả cà, để vị ngọt bùi của khoai giao thoa với vị mặn mà cà muối… Thú vị vô cùng….
Tôi đã đi muôn nẻo, đã được thưởng thức nhiều sản vật nhưng cứ đến cữ này lại nhớ mùa khoai lang xứ Nghệ, nhớ món khoai cà ngọt bùi như ân tình xứ Nghệ…
Hà Nội, chớm Hạ 2012.
Văn Song
.