“Nhất Cờn, nhì Quả, Bạch Mã, Chiêu Trưng” thể hiện sự tôn nghiêm, linh thiêng hạng nhất của Đền Cờn. Tục truyền có Đền Cờn trong và Đền Cờn ngoài được xây dựng từ cuối thế kỉ 13 dưới thời Trần, bên bờ sông Mai Giang phong cảnh sơn thủy hữu tình.
Đền Cờn trong thờ Tứ vị Thánh Nương; Đền Cờn ngoài thờ ông Chín Cờn là người cưu mang 4 mẹ con Thánh Nương bên Tàu lúc lâm nạn trôi dạt sang Việt Nam. Đền từ trước đến nay nổi tiếng là linh thiêng thu hút khách thập phương đến cúng viếng quanh năm, nhất là vào tháng giêng, hai.
Hàng năm cứ mỗi độ sang Xuân, trước lúc xuất hành ra khơi đánh bắt hải sản, nhân dân lại tổ chức tế lễ, khấn vái cầu mong thu hoạch bội thu. Có lẽ được sự phù hộ của các vị thần nên việc làm ăn của ngư dân bản địa ngày càng phát triển. Truyền thống đó được duy trì cho đến bây giờ.
Năm nay huyện Quỳnh Lưu tổ chức lễ hội Đền Cờn gắn với khai trương du lịch năm Nhâm Thìn 2012. Lễ hội thu hút nhiều trò chơi truyền thống như: Đua thuyền, đẩy gậy, kéo co, cờ thẻ, bóng chuyền nam nữ, hóa trang, đập nồi… thu hút nhiều thành phần, nhiều giới tham gia. Lễ hội Đền Cờn đã thực sự thành lễ hội truyền thống, xã hội hóa.
Ven bờ sông vào Đền có đến hơn chục "sòng bạc" thế này
Trong quá trình diễn ra lễ hội, mọi người đều nghỉ việc tham gia các trò chơi, quây quần ăn uống, cùng hưởng những ngày sum họp đầu năm, góp công góp sức cho lễ hội thành công. Nhiều hộ làm Mạnh Thường Quân ủng hộ hàng chục triệu đồng. Việc kết hợp lễ hội Đền Cờn với khai trương du lịch năm nay đã tiết kiệm được chi phí và khuyến khích khách tham quan du lịch đến với biển Quỳnh.
Cũng như các năm trước, lễ hội diễn ra theo nghi thức cổ truyền. Lễ Khai quang, lễ Yết Cáo, lễ Cầu Ngư đến lễ Hợp Tế, lễ Tạ… với đội ngũ những người cúng tế rất uy nghi, cổ kính.
Trong đó, Chủ tịch UBND xã làm chủ lễ, cảnh này khiến những người đi đền rất bái phục. Chính vì thế mà Đền Cờn thu hút nhiều khách thập phương đến cúng tế. Chủ yếu họ cầu an, xin quẻ… xem phúc lộc thọ thế nào.
Nhưng dư luận mấy năm gần đây cho rằng công tác quản lý của các nhà tổ chức còn nhiều lỏng lẻo. Chẳng hạn như việc khách đi đền, ở nhiều đền chùa khác cúng bái là việc tự tâm. Còn ở Đền Cờn thì các ông cúng, bà cúng thấy khách vào là gợi ý được “cúng giúp”. Rồi thì gợi ý khách đến thì phải xin quẻ, gợi ý viết sớ…
Sau phần cúng cầu xin, tâm lý của nhiều người là muốn xin quẻ xăm. Ở đây có đội ngũ “dịch quẻ” rất đông. Không biết theo qui định thu phí dịch mỗi quẻ xăm là bao nhiêu tiền nhưng qua quan sát khách đưa 10.000 đồng hay 20.000 đồng “các thầy” cũng nhận hết. Họ xem mặt từng người, xem là đại gia hay người lao động bình thường.
Người ăn xin la liệt ven đường
Đội ngũ ăn xin ở đây còn rùng mình hơn, họ ngồi tràn kín lối đi từ cầu vào đến cửa Đền. Có người từ Thanh Hóa năm nào cũng vào đây từ mồng 4 Tết. Tệ nhất là nạn bài bạc.
Trước ngày khai mạc đã qui tụ nhiều con bạc khắp nơi về, đa số là người ngoài Bắc. Đủ các trò như: Bầu cua tôm cá, quay vòng trúng thưởng, đến cờ thế... Có người chỉ chơi trong 20 phút đã mất 500 ngàn đồng.
Quan sát chúng tôi còn phát hiện ở Đền Cờn ngoài có đám trẻ chuyên lấy trộm tiền trên các đĩa cúng. Sau khi lấy được chúng xuống bãi đá gần đó chơi bài ăn tiền.
Đã nhiều năm nay, Đền Cờn có thương hiệu để các du khách thập phương đến cúng tế cầu may. Cũng từ nhiều năm nay, Đền Cờn mất thương hiệu vì nhiều lý do, trong đó có việc lợi dụng nơi linh thiêng thờ cúng để “kinh doanh”; nạn bài bạc không ai quản lý. Ngay như thu nhập từ lễ hội chắc chắn Ban Tổ chức cũng không thể kiểm soát được.
Các cơ quan chức năng nên chấn chỉnh để làm sao lễ hội Đền Cờn như một sinh hoạt văn hóa tâm linh thu hút được nhiều người như tính chất linh thiêng vốn có của Đền.
Nguyên Đình
.