Giữ nghiêm kỷ cương tài chính & phân bổ kinh phí đúng quy định pháp luật

Chiều ngày 22/10, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIV, Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải trình bày Báo cáo thẩm tra về sơ kết 3 năm thực hiện kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia 2016 - 2020; phân bổ nguồn kinh phí còn lại và chi thường xuyên chưa sử dụng hết năm 2017.

Toàn cảnh phiên họp

Bảo đảm giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương tài chính

Đánh giá về tình hình thực hiện kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia 2016 - 2020 sau 3 năm thực hiện, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, qua 3 năm thực hiện kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia 2016 - 2020, việc xây dựng và thực hiện Kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia đã thu được một số kết quả bước đầu quan trọng: việc lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và lập ngân sách hàng năm có sự gắn kết chặt chẽ cùng hướng tới mục tiêu chung, tạo sự kết nối giữa chi tiêu của các ngành với kế hoạch tổng thể của địa phương, đáp ứng tính liên tục trong thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; kỷ cương, kỷ luật trong quản lý, điều hành NSNN được siết chặt; nạn chế việc tùy tiện điều chỉnh dự toán, từng bước gắn kết giữa chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng từng bước được chú trọng và tăng cường hơn. Bên cạnh đó, bước đầu tạo tính chủ động cho các bộ, ngành trong việc dự báo khả năng thu ngân sách và nhu cầu chi tiêu để thực hiện các nhiệm vụ của bộ, ngành được giao. Cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa trong quản lý thu, chi NSNN; công tác kế toán, kiểm toán, thanh tra, kiểm tra tài chính - ngân sách; quản lý tài sản công được đẩy mạnh, có hiệu quả; công khai, minh bạch ngân sách được chú trọng. Đặc biệt, cơ cấu chi ngân sách có bước chuyển dịch tích cực, tỷ trọng chi đầu tư phát triển cao hơn mục tiêu đã đề ra; tỷ lệ bội chi và nợ công/GDP bảo đảm đạt kế hoạch đã định. Nợ công hàng năm, nợ Chính phủ và nợ nước ngoài của quốc gia đều giữ ở thấp hơn giới hạn theo mục tiêu đề ra.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho biết, tổng thu NSNN 3 năm 2016-2018 ước đạt 54,68% kế hoạch 5 năm. Tuy nhiên, phần tăng thu chủ yếu là ngân sách địa phương, số thu từ sản xuất kinh doanh 2 năm liên tiếp không đạt dự toán (2017 và 2018) đã ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ quan trọng của ngân sách trung ương theo kế hoạch và tạo áp lực lên mục tiêu giảm bội chi NSNN. Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, cần phân tích, đánh giá nguyên nhân số thu nội địa tăng chậm, các khoản thu từ 3 khu vực kinh tế không đạt dự toán trong những năm gần đây để có các giải pháp khắc phục hợp lý; đồng thời, để xây dựng dự toán thu NSNN các năm sau khả thi hơn.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải, nền kinh tế Việt Nam đã vượt qua sự suy giảm về tốc độ tăng trưởng kinh tế của giai đoạn 2011 - 2015 song việc điều chỉnh chính sách thu, công cụ điều tiết các khoản thu chậm đổi mới nên kết quả thu NSNN chưa được như mong muốn; mặt khác, còn thể hiện công tác xây dựng và giao dự toán chưa chú trọng thực sự đến công tác phân tích, đánh giá và nhận định các yếu tố tác động. Do đó, đề nghị Chính phủ cần quan tâm, khắc phục những hạn chế đã và đang tồn tại trong nhiều năm; nâng cao chất lượng phân tích và dự báo nguồn thu để xây dựng dự toán thu chắc chắn, bảo đảm cân đối chung trong Kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải trình bày Báo cáo thẩm tra

Chi NSNN trong 3 năm 2016 - 2018 ước đạt 54,4% kế hoạch 5 năm; tỷ trọng chi đầu tư phát triển tăng, đạt mục tiêu 25 - 26%, tỷ trọng chi thường xuyên năm sau giảm hơn so với năm trước. Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, việc xây dựng, phân bổ và giao dự toán một số năm gần đây chưa sát với yêu cầu thực tiễn, dẫn đến cuối năm dư kinh phí hoặc chưa phân bổ; việc trình phương án sử dụng số tiết kiệm chi chậm so với thời gian quy định. Việc triển khai thực hiện Kế hoạch Đầu tư công trung hạn còn lúng túng, dẫn đến việc phân bổ, giao dự toán chậm, giao nhiều đợt, tiến độ giải ngân năm 2017, 2018 rất chậm. Cơ cấu chi NSNN có chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng chi thường xuyên, tăng tỷ trọng chi đầu tư trong tổng chi NSNN. Tuy nhiên, sự chuyển dịch chưa thật mạnh mẽ, tỷ lệ chi thường xuyên chưa giảm mạnh, đòi hỏi phải có những tính toán căn cơ, tiết kiệm chi thường xuyên triệt để, bảo đảm thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu lại chi NSNN. Việc điều chỉnh mức lương cơ sở, lương hưu và trợ cấp ưu đãi đối với người có công đã bảo đảm tăng bình quân khoảng 7%/ năm. Tuy nhiên, việc tăng lương chưa đi đôi với tinh giản biên chế mạnh mẽ và giảm chi đối với khu vực sự nghiệp công lập. Ủy ban Tài chính- Ngân sách cho rằng, Chính phủ cần tính toán kỹ về vấn đề này, việc điều chỉnh tiền lương cần đặt trong một tổng thể cân đối NSNN bền vững và chắc chắn.

Mặc dù tỷ lệ bội chi và nợ công/GDP giảm và hướng tới mục tiêu của kế hoạch đã đề ra theo Nghị quyết 25/2016/QH14. Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, để giữ được mức bội chi bình quân cả giai đoạn không quá 3,9%GDP và phấn đấu giảm mạnh để đến năm 2020 bội chi NSNN không quá 3,5%GDP là một thách thức trong bối cảnh thu từ các khu vực quan trọng không đạt dự toán, nguồn thu chưa bền vững.

Về quản lý và sử dụng vốn vay ODA, Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, còn một số hạn chế, bất cập, đòi hỏi việc sử dụng vốn ODA phải tăng cường quản lý chặt chẽ hơn nữa, nghiêm túc tuân thủ các quy định tại các nghị quyết và các văn bản pháp luật liên quan.

Từ những thực tiễn này, Ủy ban Tài chính- Ngân sách đề nghị, Chính phủ cần kiên quyết, quyết liệt thực hiện siết chặt kỷ luật, kỷ cương về quản lý thu NSNN; thực hiện rà soát, có cơ chế quản lý chặt chẽ về ưu đãi đầu tư, chống chuyển giá. Bên cạnh đó, Chính phủ cần chỉ đạo sát sao để sớm hoàn thành công tác kiểm kê, đưa vào cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản công và đưa số liệu này vào báo cáo tài chính nhà nước theo đúng quy định tại Điều 30 của Luật Kế toán số 88/2015/QH13; cần đánh giá tác động và kết quả sau một năm thực hiện thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù tại Tp. Hồ Chí Minh theo Nghị quyết 54/2017/QH14. Đặc biệt, báo cáo và đánh giá bổ sung về dự kiến tác động của việc thay đổi chính sách thuế hiện nay trong quan hệ thương mại quốc tế của một số quốc gia lớn đối với kinh tế - tài chính Việt Nam; của tiến trình cổ phần hóa, bán, khoán, cho thuê doanh nghiệp nhà nước đến số thu NSNN; chỉ đạo việc thực hiện rà soát, xem xét quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách và nguồn thu để lại cho các cơ quan, đơn vị; rà soát nguồn thu từ đất để lại cho đầu tư nhưng chưa đưa vào cân đối NSNN của một số bộ, ngành giai đoạn 2016-2020 để điều chỉnh tổng thể Kế hoạch Đầu tư công trung hạn.

Các đại biểu Quốc hội tại phiên họp

Đối với chi NSNN, Chính phủ cũng cần tăng cường, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong quản lý chi tiêu NSNN; nghiên cứu bổ sung các chế tài xử lý đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật trong thực hiện nhiệm vụ theo quy trình lập, chấp hành, quyết toán NSNN; sửa đổi, bổ sung định mức kinh tế - kỹ thuật của ngành, lĩnh vực, góp phần giảm chi phí đầu tư, tránh lãng phí nguồn lực. Ngoài ra, Chính phủ cần phải chỉ đạo quyết liệt hơn, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương sớm xây dựng và ban hành lộ trình tăng giá dịch vụ; quy hoạch về tổ chức và xây dựng định mức chi phí, tiêu chí, tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ công cùng cơ chế đánh giá, giám sát, thẩm định làm cơ sở xây dựng lộ trình cụ thể thực hiện Nghị định 16/2015/NĐ-CP; sớm cụ thể hóa lộ trình cải cách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TW về “cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp”; chỉ đạo các cơ quan hữu quan rà soát lại các quy định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn đối với các khoản chi thường xuyên có tính chất xây dựng cơ bản để đề xuất giải pháp xử lý phù hợp, đúng quy định của pháp luật.

Qua thẩm tra, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị, việc điều chỉnh kế hoạch tài chính 5 năm 2016-2020 cần bảo đảm phù hợp với yêu cầu của thực tế, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện tại nhưng phải bảo đảm chặt chẽ, giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương tài chính, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách và các nguồn tài chính quốc gia. Chỉ trong trường hợp có tăng thu ngân sách thì mới được tăng chi và sử dụng dự phòng chung của ngân sách, không điều chỉnh tăng mức bội chi NSNN, trần đầu tư công, trần nợ công đã được Quốc hội quyết định (trừ trường hợp tăng thu của các địa phương).

Về phương án phân bổ sử dụng nguồn kinh phí còn lại và và chi thường xuyên chưa sử dụng hết của ngân sách trung ương năm 2017, Ủy ban Tài chính - Ngân sách kiến nghị Quốc hội cho phép sử dụng 10.380 tỷ đồng nguồn kinh phí còn lại của ngân sách trung ương năm 2017 để thực hiện bù giảm thu cân đối ngân sách trung ương năm 2017: 5.894 tỷ đồng (thực chất là cắt giảm dự phòng ngân sách trung ương năm 2017); hỗ trợ bù giảm thu cân đối ngân sách địa phương năm 2017: 2.815 tỷ đồng; bổ sung nguồn thực hiện cải cách tiền lương để hỗ trợ một số địa phương xử lý số thiếu nguồn làm lương trong năm 2016, 2017: 1.671 tỷ đồng. Đồng thời, đề nghị Chính phủ thực hiện hủy dự toán năm 2017 đối với số kinh phí còn lại 8.546,5 tỷ đồng và kinh phí chi thường xuyên năm 2017 của các bộ, cơ quan chưa sử dụng không được chuyển nguồn 1.284,5 tỷ đồng.

Để bảo đảm thực hiện phân bổ sử dụng nguồn kinh phí còn lại và và chi thường xuyên chưa sử dụng hết của ngân sách trung ương năm 2017 đúng quy định của pháp luật, Nghị quyết của Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải kiến nghị Quốc hội giao Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán đối với các khoản chi nêu trên./.