Ngày 4/4, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII, thảo luận tại Hội trường về việc phê chuẩn Công hàm Thoả thuận về cấp thị thực giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, các đại biểu bày tỏ nhất trí nâng thời hạn cấp thị thực Việt Nam- Hoa Kỳ lên 1 năm thay vì 3 tháng như hiện nay, tạo điều kiện cho nhập cảnh, xuất cảnh cũng như thúc đẩy hợp tác kinh tế- thương mại giữa 2 nước.
Trình bày Tờ trình đề nghị Quốc hội phê chuẩn Công hàm Thoả thuận về cấp thị thực giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, Chủ tịch nước Trần Đại Quang nêu rõ, những năm gần đây, phía Hoa Kỳ nhiều lần nêu vấn đề về chính sách thị thực của ta gây khó khăn cho việc xin thị thực nhập cảnh Việt Nam của công dân Hoa Kỳ.
Đặc biệt là sau khi Luật nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam được Quốc hội thông qua năm 2014. Theo đó, công dân Hoa Kỳ chỉ được cấp thị thực 3 tháng và không được gia hạn thời gian lưu trú.
Trong khi đó, Hoa Kỳ luôn cấp thị thực có giá trị nhập cảnh nhiều lần trong vòng 1 năm và được lưu trú mỗi lần nhập cảnh tối đa 6 tháng. Đối với sinh viên Việt Nam thì thời hạn tạm trú được kéo dài phù hợp với xác nhận tư cách sinh viên, nghiên cứu sinh (I-20) do các trường đại học cấp.
Báo cáo của Chính phủ cho biết, trong số 11 nước đang đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) với Hoa Kỳ, chỉ duy nhất Việt Nam cấp thị thực ngắn hạn 3 tháng cho công dân Hoa Kỳ, các nước khác đều miễn thực theo thỏa thuận song phương theo chương trình Visa waiver program- VWP hoặc miễn đơn phương cho công dân Hoa Kỳ với thời gian lưu trú 90 hoặc 180 ngày.
Phía Hoa Kỳ cho rằng, chính sách cấp thị thực với thời hạn 3 tháng như của Việt Nam hiện nay dành cho Hoa Kỳ không tương xứng với chính sách của Hoa Kỳ dành cho Việt Nam và không tương xứng với quan hệ hai nước.
Trên cơ sở đó, Hoa Kỳ đề nghị nâng thời hạn cấp thị thực cho công dân Hoa Kỳ lên một năm nhiều lần cho mục đích du lịch, hội nghị, việc riêng và các mục đích nhập cảnh ngắn hạn khác, tương xứng với thị thực mà Chính phủ Hoa Kỳ cấp cho công dân Việt Nam trong nhiều năm qua.
Trước đó, ngày 5/11/2015, Chính phủ đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép đàm phán, ký kết thỏa thuận quốc tế với Hoa Kỳ dưới dạng công hàm trao đổi.
Trên cơ sở nhất trí của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngày 27/1/2016, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Ngoại giao đã thay mặt Chính phủ trao đổi với phía Hoa Kỳ công hàm thỏa thuận về việc cấp thị thực. Nội dung thỏa thuận là phía Chính phủ Việt Nam cấp thị thực có thời hạn đến một năm nhiều lần cho công dân Hoa Kỳ nhập cảnh Việt Nam với mục đích du lịch, hội thảo, hội nghị, việc riêng hoặc làm việc với các cơ quan tổ chức doanh nghiệp tại Việt Nam và đáp ứng các điều kiên khác để nhập cảnh Việt Nam theo quy định của luật pháp Việt Nam.
Tương tự, Chính phủ Hoa Kỳ cấp thị thực một năm nhiều lần cho công dân Việt Nam nhập cảnh Hoa Kỳ với mục đích du lịch, hội thảo, hội nghị việc riêng hoặc làm việc với các cơ quan tổ chức doanh nghiệp tại Hoa Kỳ và đáp ứng các điều kiên khác để nhập cảnh Hoa Kỳ theo quy định của luật pháp Hoa Kỳ.
Nội dung thỏa thuận cũng đề cập, thời gian tạm trú mỗi lần nhập cảnh phụ thuộc vào mục đích nhập cảnh theo pháp luật và quy định hiện hành. Mỗi nước có thể rút ngắn thời hạn thị thực, số lần nhập cảnh của các trường hợp cụ thể theo luật pháp và quy định hiện hành của nước này.
Phó thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ ngoại giao Phạm Bình Minh
Sau tờ trình của Chủ tịch nước, Phó thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ ngoại giao Phạm Bình Minh đã trình bày báo cáo về việc phê chuẩn Công hàm Thoả thuận về cấp thị thực giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại của Quốc hội Trần Văn Hằng cũng trình bày báo cáo thẩm tra việc phê chuẩn Công hàm Thỏa thuận về cấp thị thực giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.
Thảo luận ở hội trường về việc phê chuẩn Công hàm này, đa số đại biểu Quốc hội đều tán thành với nội dung của công hàm, cho rằng việc nâng thời hạn cấp thị thực cho công dân dân Hoa Kỳ là phù hợp với thực tế, và có lợi cho công dân Việt Nam.
Mặt khác, việc tăng thời hạn thị thực cấp cho công dân Hoa Kỳ lên 1 năm cũng sẽ góp phần thúc đẩy hợp tác kinh tế- thương mại, đầu tư với Hoa Kỳ; tuy nhiên vẫn đảm bảo an ninh vì quy trình cấp thị thực vẫn giữ nguyên theo quy định của mỗi nước.
Phát biểu về vấn đề này, đại biểu Trần Thị Quốc Khánh- Hà Nội tán thành đề xuất việc nâng thời hạn cấp thị thực cho công dân dân Hoa Kỳ vì lợi ích của công dân Việt Nam ở Hoa Kỳ, cũng như lợi ích của công dân Việt Nam trong quá trình xuất nhập cảnh.
Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Hoàng Thanh Tùng- Sóc Trăng cho rằng, việc phê chuẩn công hàm sẽ tạo thuận lợi hơn cho công dân Việt Nam xuất nhập cảnh sang Hoa Kỳ, giảm chi phí và thời gian cho người dân. Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng, việc phê chuẩn cũng phù hợp với mức độ, quan hệ ngày càng sâu rộng trên mọi lĩnh vực giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, về dự thảo Nghị quyết phê chuẩn để phù hợp với khoản 3, Điều 32 Luật Ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế năm 2005, đại biểu Hoàng Thanh Tùng đề nghị cân nhắc bổ sung điều khoản xác định rõ công hàm thỏa thuận này được áp dụng trực tiếp toàn bộ, một phần hay cần phải ban hành văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện. Nếu có thì cơ quan nào có trách nhiệm ban hành?
Kết luận nội dung thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng nêu rõ: Qua báo cáo thẩm tra của Ủy ban Đối ngoại và các ý kiến phát biểu của các vị đại biểu Quốc hội khẳng định, hồ sơ trình Quốc hội về phê chuẩn Công hàm Thỏa thuận về cấp thị thực giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đúng Hiến pháp; thủ tục phù hợp với Luật Ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế; nội dung không trái Hiến pháp, các nội dung mà Quốc hội sẽ phê chuẩn có thể áp dụng trực tiếp mà không phải sửa luật. Do vậy, Quốc hội nhất trí cho phép cấp thị thực có thời hạn 1 năm cho công dân Hoa Kỳ vào Việt Nam với nội dung, yêu cầu đã được giải trình.
Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cho biết, Quốc hội sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu và chỉ đạo chuẩn bị Nghị quyết về việc phê chuẩn Công hàm để đảm bảo đúng Hiến pháp và pháp luật.