Bước thụt lùi trong xu thế phát triển quan hệ song phương Mỹ – Cuba

Quyết định thay đổi những chính sách đối với Cuba theo xu hướng đảo ngược tiến trình bình thường hóa quan hệ mà hai nước bắt đầu từ hai năm qua, được Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố ngày 16-6 (giờ địa phương), được đánh giá là một bước thụt lùi trong xu thế phát triển quan hệ song phương thời gian qua.

Phương tiện truyền thông nhà nước Cuba đồng loạt đăng tải Thông cáo của Chính phủ lên án chính sách cấm vận mới của Mỹ nhằm vào La Habana.

Cụ thể, phát biểu khi tới thăm thành phố Miami, tiểu bang Florida, Tổng thống Trump tuyên bố bãi bỏ “chính sách một chiều” với Cuba từ thời cựu Tổng thống Barack Obama và quyết định này sẽ có hiệu lực ngay lập tức.

Theo chính sách mới của chính quyền Mỹ, nước này sẽ siết chặt các qui định về đi lại, nghiêm cấm công dân Mỹ làm ăn với bất kỳ doanh nghiệp quốc doanh nào có quan hệ với quân đội và lực lượng an ninh Cuba, chấm dứt mọi hoạt động giao lưu nhân dân và chỉ cho phép tiến hành các chuyến thăm người thân.

Tổng thống Donald Trump nói: “Chúng tôi sẽ tăng cường lệnh cấm đi lại, lệnh cấm vận. Chúng tôi sẽ đưa ra các bước đi cụ thể để đảm bảo rằng dòng đầu tư trực tiếp sẽ đến với người dân, để người dân có thể mở các hoạt động kinh doanh và bắt tay vào việc phát triển đất nước”.

Tuy nhiên, người đứng đầu Nhà Trắng vẫn tiếp tục duy trì một số biện pháp của chính quyền tiền nhiệm như tiếp tục quan hệ ngoại giao giữa hai nước, duy trì hoạt động của 2 đại sứ quán, cũng như cho phép các hãng hàng không và vận tải biển của Mỹ khai thác dịch vụ tới đảo quốc Caribe.

Phản ứng trước quyết định trên, tờ Granma – Cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Cuba, Cubadebate – báo điện tử chính thống của Cuba cùng nhiều phương tiện truyền thông nhà nước khác như Prensa Latina… đã đồng loạt đăng tải thông cáo của Chính phủ Cuba lên án các biện pháp cấm vận (của Mỹ) đã áp đặt lên quốc đảo này từ năm 1962, lên án những biện pháp mới nhằm thắt chặt hơn nữa cuộc bao vây cấm vận của Mỹ chống Cuba, khẳng định những biện pháp này sẽ thất bại như đã được chứng minh nhiều lần trong quá khứ và không thể đạt được mục tiêu là làm suy yếu Cách mạng Cuba hay khuất phục nhân dân của đảo quốc Caribe này.

Cuba khẳng định, Mỹ đã một lần nữa lại quay lại với những biện pháp ngăn cấm trong quá khứ, chính sách không chỉ gây ra thương tổn và tước đoạt nhiều quyền lợi của nhân dân Cuba và cản trở nền kinh tế của đảo quốc này phát triển bình thường, mà còn ảnh hưởng tới chủ quyền và quyền lợi của nhiều nước khác, do đó từng bị quốc tế lên án.

La Habana nhấn mạnh, những biện pháp mà Tổng thống Mỹ vừa nêu cũng đặt ra những rào cản mới cho những cơ hội vốn đã rất hạn chế của giới doanh nghiệp Mỹ muốn có quan hệ thương mại với Cuba, cản trở quyền đi lại của công dân Mỹ tới Cuba và đi ngược lại sự ủng hộ của đại đa số dư luận Mỹ, kể cả cộng đồng kiều dân Cuba tại Mỹ đối với việc dỡ bỏ cấm vận chống “hòn đảo tự do”.

Chính phủ Cuba phản đối việc áp dụng tiêu chuẩn kép và lạm dụng đề tài nhân quyền cho mục đích chính trị và khẳng định nhân dân Cuba hưởng đầy đủ các quyền và tự do cơ bản, đồng thời có những thành tựu đáng tự hào về y tế, giáo dục, an ninh xã hội, bình đẳng lao động và quyền trẻ em. Thông cáo cũng nhắc lại rằng Cuba là nước thành viên của 44 công ước quốc tế về nhân quyền, trong khi Mỹ chỉ là thành viên của 18 công ước.

Thông cáo của Chính phủ Cuba nêu rõ mọi chiến lược hướng tới việc thay đổi hệ thống chính trị, kinh tế và xã hội tại Cuba, dù cho là qua con đường sức ép, áp đặt hay những phương pháp tế nhị hơn, đều sẽ dẫn tới thất bại, đồng thời tái khẳng định những thay đổi cần thiết tại Cuba, bao gồm cả quá trình Cập nhật mô hình kinh tế - xã hội hiện tại, sẽ do nhân dân Cuba quyết định một cách tự chủ.

Tuy nhiên, Chính phủ Cuba vẫn tái khẳng định giữ nguyên quyết định tái thiết lập quan hệ ngoại giao với Mỹ và phát triển mối quan hệ tôn trọng, hợp tác giữa 2 nước, trên cơ sở những nguyên tắc và mục tiêu đã nêu trong Hiến chương Liên hợp quốc; cũng như thiện chí tiếp tục đối thoại về những đề tài cùng quan tâm và đàm phán về các vấn đề tồn đọng giữa 2 nước, nhưng sẽ không bao giờ nhượng bộ về chủ quyền, độc lập hay chấp nhận những điều kiện ràng buộc theo hướng này.

Không chỉ Cuba, Chính sách mới của Tổng thống Trump có thể sẽ vấp phải sự chỉ trích từ các nghị sĩ Đảng Dân chủ, một số nghị sĩ Đảng Cộng hòa và đặc biệt là từ các doanh nghiệp Mỹ khi cho rằng bước đi này sẽ làm tổn hại đến chính việc làm và hoạt động kinh doanh của nước Mỹ.

Một người dân Mỹ bày tỏ: “Tất cả những gì tôi có thể nói bây giờ là rất may tôi đã được đến Cuba trước khi chính sách mới của Mỹ được ban hành. Đây là một cơ hội tuyệt vời để học về văn hóa cũng như tìm hiểu cuộc sống của người dân Cuba. Thực sự tôi không ủng hộ chính sách của Tổng thống Donald Trump. Tôi không thấy việc giới hạn các biện pháp đi lại giữa hai bên sẽ mang lại lợi ích cho ai. Điều này sẽ làm tổn hại đến cả Mỹ và Cuba”.

Tại thành phố Miami, ngày 16-6 cũng đã nổ ra các cuộc biểu tình phản đối chính sách mới của ông Donald Trump về Cuba. Từ Venezuela, Tổng thống Nicolas Maduro cũng lên án chính sách mới của chính quyền Tổng thống Trump, cho rằng đây tiếp tục là một chính sách thù địch của Mỹ nhằm vào Mỹ Latin.

Trong khi đó, cùng ngày, Bộ Ngoại giao Mexico đã hối thúc Mỹ và Cuba giải quyết bất đồng thông qua đối thoại trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và thừa nhận chủ quyền của hai bên, khẳng định chính phủ nước này sẽ tiếp tục ủng hộ Cuba.

Thông cáo của Bộ Ngoại giao Mexico tái khẳng định tình bạn hữu nghị với nhân dân Cuba, tiếp tục tăng cường hợp tác với chính phủ Cuba trong mọi vấn đề hai bên cùng quan tâm vì lợi ích chung. Mexico luôn giữ lập trường phản đối việc bao vây cấm vận Cuba của chính quyền Mỹ.