Ông là nguyên mẫu trong cuốn truyện ký của nhà văn Lương Sĩ Cầm, "Dấu chân trinh sát" đang chuẩn bị xuất bản. Ông sống lặng lẽ, dường như cũng ít người biết đến ông, nếu không phải là những đồng đội năm xưa từng vào sinh ra tử. Bởi không ai nghĩ người đàn ông có vóc dáng bé nhỏ, gầy guộc này, khi xưa đã từng là một chỉ huy trinh sát nội đô quả cảm, góp phần viết nên những trang sử hào hùng của An ninh T4 lừng lẫy một thời… Ông là Thiếu tá Nguyễn Văn Lệnh (còn có biệt danh Tư Hổ).
 |
1. Tôi đến thăm ông trong ngôi nhà nhỏ ở Lĩnh Nam. Ông vẫn vậy, bé nhỏ, gầy guộc, giản đơn trong những bộ quần áo lính. Ông nói, những ngày tháng 4 gợi về trong ông nhiều ký ức, ký ức về một trận chiến thầm lặng, gian khổ nhưng rất đỗi tự hào của ông và đồng đội, những trinh sát nội đô đã góp phần làm nên những trang sử hào hùng của An ninh T4, góp vào chiến thắng 30 tháng 4, giải phóng miền Nam. Và ông đã kể lại cho tôi nghe câu chuyện năm ấy, rành mạch, rõ ràng như những lát cắt sống động của lịch sử.
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân nghèo khó ở xã Minh Tân, huyện Nam Sách, Hải Dương, Nguyễn Văn Lệnh không có may mắn được đi học chữ. Năm 14 tuổi, ông đã tham gia cách mạng, làm liên lạc ở làng và sau đó chuyển sang làm trinh sát. Vừa đi đánh giặc, ông vừa mày mò học chữ, hồi đó làm gì có sách vở nên ông bẻ cành gai làm bút, lấy lá cây làm giấy. Nhưng chàng trai bé nhỏ ấy vẫn ấp ủ một khát vọng, được mang vũ khí vào nội thành để đánh vào cơ quan đầu sỏ của giặc.
Năm 1964, Nguyễn Văn Lệnh vượt Trường Sơn vào miền Nam chiến đấu theo tiếng gọi thiêng liêng của tổ quốc. Cái tên Tư Hổ cũng xuất hiện trong chuyến vượt Trường Sơn gian khổ ấy. Đồng đội gọi ông là Tư Hổ, bởi vóc người nhỏ gọn, nhanh thoăn thoắt, và bởi đằng sau cái vóc dáng bé nhỏ của ông là cả ý chí mạnh mẽ hùng dũng của một chiến binh. Cái tên Tư Hổ đã nổi tiếng trong cuộc Nam tiến nên khi vào đến Trung ương Cục, ông được nhận về B5 - An ninh trinh sát vũ trang nội đô thuộc An ninh T4. Năm 1965, Nguyễn Văn Lệnh được giao phụ trách một đội trinh sát đánh vào Sài Gòn.
Việc thâm nhập nội đô là một câu chuyện kỳ tích. Ông đã phải tự mày mò làm một hồ sơ lý lịch giả và một căn cước giả phù hợp với nhân thân. Thế rồi, ông lọt vào nội thành bằng căn cước của một thanh niên người Thái Bình đã vào Nam từ những năm 30 làm mủ cao su, bấy lâu bỏ đi biệt xứ.
 |
| Những hoạt động của An ninh T4 trong lòng địch |
Ông còn nhớ như in cái lần đầu tiên chạm ngõ Sài Gòn qua trạm kiểm soát đầu tiên, lo mình không đủ bình tĩnh, chỉ tái mặt là bị phát hiện ra liền. Và rồi, Nguyễn Văn Lệnh đã vượt qua 4, 5 cửa ải đó một cách nhẹ nhõm dù mật thám, thám báo đứng dày dặc bên ngoài. Lần đầu tiên bước chân vào Sài Gòn trong một cảm giác xa lạ, ông chưa biết mình sẽ phải bắt đầu từ đâu. Hồi đó, cơ sở của B5 chưa có, Nguyễn Văn Lệnh đã phải bắt tay xây dựng từ đầu. Ông không ngần ngại việc gì, từ chỗ ngủ trong gầm cầu với người mù, người cùi, đến lang thang làm quen với đám xích lô để kiếm một chân đạp xe giữa Sài Gòn, rồi cũng ăn cơm bụi, hủ tiếu, hột vịt lộn y chang một người Sài Gòn thứ thiệt. Mất hàng tháng trời, ông đã trụ lại được Sài Gòn.
Sau đó một thời gian, Ban chỉ huy B5 gọi Tư Hổ ra cứ báo cáo kết quả, không may trên đường đi ông rơi vào lưới của biệt kích. Chúng đưa ông về Bình Dương, dùng những ngón đòn tra tấn dã man mà có lẽ chỉ có ở thời trung cổ. Nhưng không khai thác được chứng cớ gì, sáu tháng sau chúng đã thả ông.
Trong ký ức của người chiến binh già trên chiến trường năm xưa vẫn nhớ như in cuộc trở về tìm lại căn cứ gian khổ của mình. Ông bảo, có lẽ chỉ có tình yêu đất nước, tấm lòng kiên trung mới cho ông cái nghị lực phi thường ấy, để vượt lên những gian khổ, mất mát, cả bệnh tật và nỗi cô đơn. Tháng 4/1968, ông tìm được về cứ, gặp đồng chí Tư Trọng và được giao một trọng trách mới. Thực hiện chủ trương đưa trinh sát vũ trang vào nội đô xây dựng lực lượng chiến đấu tại chỗ, ông cùng Ba Hiệp, chỉ huy trưởng B5 đã vào bám trụ ở nội thành. Ông lại được giao một trọng trách mới, mua nhà, đào hầm bí mật để chuyển vũ khí vào Sài Gòn chuẩn bị cho những trận đánh lớn. Đó là khát vọng nung nấu trong chàng trai Nguyễn Văn Lệnh từ những ngày ông còn làm trinh sát ở Hải Dương quê ông trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Ông mua được căn nhà số 116.2 ấp Phú Trung 3, xã Phú Thọ Hòa, quận Tân Bình. Tại căn nhà đó, Nguyễn Văn Lệnh cùng đồng đội B5 của ông đã chế tạo ra nhiều loại vũ khí, tham gia nhiều trận đánh gây kinh hoàng cho Mỹ - ngụy.
Sau Mậu Thân năm 1968, Mỹ huênh hoang tự đắc rằng, không còn một bóng dáng cộng sản trong lòng Sài Gòn. Và trận mở màn ngày 1/2/1969 của đội trinh sát B5 đã bịt miệng Mỹ - Diệm. Nguyễn Văn Lệnh đã dùng hai trái mìn tự tạo đại thô sơ đánh bại vũ khí hiện đại nhất của Mỹ. Trận đánh đầu tiên đó nhằm vào mục tiêu là một Trung tướng tình báo của Ngụy, một tướng đầu sỏ của ngụy quân nhưng trong trận đánh đó, viên Thiếu tướng Tham mưu trưởng phủ Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đã chết thay.
Có những trận đánh đã đi vào lịch sử của An ninh T4, như trận đánh vào đoàn xe chở Thủ tướng Trần Văn Hương. Các chiến sĩ B5, trong đó có Tư Hổ đã dùng một trái mìn DH10 tự tạo, dùng thuốc C4 nặng 25kg đánh vào ngay gần sát Dinh Độc lập và tòa Đại sứ quán Mỹ. Đó là một trận đánh không hề cân sức khi bên ta chỉ có 5 đồng chí đánh lại cả một đoàn xe hơn chục chiếc đang hộ tống Trần Văn Hương về dinh.
Dù không đạt được kế hoạch nhưng trận đánh oanh liệt đó đã đi vào lịch sử của An ninh T4 như một chiến tích vang dội về lòng quả cảm, mưu trí của những chiến sĩ trinh sát nội đô, góp phần khẳng định vai trò của lực lượng an ninh trong cuộc kháng chiến vĩ đại. Còn với Nguyễn Văn Lệnh thì những trận đánh đó mang theo cả khát vọng của một thời trai trẻ…
Ký ức về những trận đánh vẫn còn hiện hữu trong ông dù cuộc chiến đã lùi xa 35 năm. Tư Hổ đã góp phần viết nên những trang vẻ vang, hào hùng của An ninh T4.
2. Trở về từ cuộc chiến, người chiến sĩ năm xưa vẫn mang nặng trong lòng một nỗi ám ảnh về những đồng đội đã ngã xuống. Có lẽ hơn ai hết, những con người đã vào sinh ra tử như ông đều hiểu, phía sau chiến thắng là những mất mát, là sự hy sinh bằng máu của đồng đội. Tư Hổ sống lặng lẽ, có phần ẩn mình. Cuộc sống hàng ngày vốn quen đạm bạc, ông cũng không cầu mong cho riêng mình điều gì. Hình ảnh một ông già với chiếc xe đạp cà tàng, rong ruổi khắp nơi đã trở thành quen thuộc trong ký ức của nhiều người. Rời khỏi cuộc chiến khốc liệt, Thiếu tá Nguyễn Văn Lệnh lại tự nguyện bước vào một cuộc chiến khác, đi tìm đồng đội, những người ngã xuống sau gần 40 năm vẫn chưa được trở về đất mẹ.
 |
| Thiếu tá Nguyễn Văn Lệnh tại nhà riêng |
Đó là năm 1979, ông về hưu với quân hàm thiếu tá và mang trong mình một món nợ với đồng đội năm xưa, Nguyễn Văn Lệnh không về công tác cho một đơn vị nào, mà bằng chiếc xe đạp cà tàng của mình, rong ruổi đi tìm hài cốt liệt sĩ. Nhiều bạn bè, đồng đội còn sống ngày đó cho rằng thần kinh ông không bình thường, người nói ông đi làm vì tiền, thậm chí nhiều người cản trở, cho rằng ông đang đi mò kim đáy biển. Nhưng Nguyễn Văn Lệnh không một lời thanh minh. Ông lặng lẽ bắt đầu cuộc hành trình của mình, và ông tin, đồng đội ông, những người đã mất sẽ thấu hiểu được tâm nguyện tốt đẹp của mình nên dù kim đáy biển thì ông cũng đi mò. Và trong hơn 20 năm qua, ông đã tìm lại được rất nhiều đồng đội, bằng linh giác kỳ lạ của mình. Hàng ngàn bia mộ, hàng ngàn gia đình, bố nhận con, vợ nhận chồng, con nhận cha. Ông cảm thấy mình như được sống lại. Ông tự nhận đó là trách nhiệm của người sống đối với người đã khuất, nên dù bạn bè ông, nhiều người thân coi cái việc ông đang làm là đi vác tù và hàng tổng. Ông tự bảo: "Tôi không hợp với thời bình, tôi không biết làm kinh tế, nên tôi lại đi vào cuộc chiến ở một góc khác. Đồng đội hiểu được tâm nguyện của tôi nên có lẽ, họ cũng đi cùng tôi trong cuộc chiến đầy đau thương này".
Đó là mộ liệt sĩ Đặng Đình Hoan, gia đình anh đang sống ở Thanh Nhàn, Hà Nội chỉ một bức thư báo tử và một tấm ảnh, trong ngày hôm đó, ông đã lặn lội lên xã Chùng Chiêng, Mộc Châu, Sơn La, và tìm được anh đang nằm yên nghỉ bên dòng suối Cạn ở xã Chùng Chiêng. Ngôi mộ đã bị xói mòn bởi thời gian… Và rất nhiều câu chuyện cảm động trong hơn 20 năm qua, trong hành trình đi tìm đồng đội của mình.
Ngày xưa, khi vợ còn sống, ông còn dựa dẫm kinh tế vào chút tiền mọn từ quán cóc của vợ. Giờ thì chịu rồi. Đồng lương hưu ít ỏi, phải tùng tiệm lắm mới đủ sống. "Nhưng tôi chẳng có nhu cầu gì nhiều cho bản thân. Tôi cảm thấy hạnh phúc khi tìm được đồng đội mình, niềm hạnh phúc trong thời bình cũng giống như ngày xưa, tôi thực hiện được mơ ước, vào tận lòng địch để đánh địch vậy".
Ông nói, ông không cầu mong cho riêng mình điều gì. Chiến tranh đã đi qua. Và ông hạnh phúc vì đã được cống hiến, được góp một phần vào những chiến công của An ninh T4. Tôi vẫn thấy niềm hạnh phúc đó trong khóe mắt nhăn nheo của ông. Và ông, vẫn bước tiếp vào cuộc chiến khác, cũng không kém phần đau thương, đi tìm lại đồng đội mình. Ông sẽ đi, cho đến khi nào, những bước chân này không còn vững nữa...
.