Bài học phòng ngừa từ những vụ xâm hại trẻ em

(Congannghean.vn)-Tại nhiều địa phương trong cả nước, tình trạng trẻ em bị xâm hại đang có những diễn biến phức tạp, gây tâm lý hoang mang, lo lắng trong dư luận. Tại Nghệ An, thời gian gần đây cũng đã xảy ra một số vụ việc liên quan mà nạn nhân là trẻ em, trẻ vị thành niên.

Một cháu bé thiểu năng trí tuệ là nạn nhân trong một vụ xâm hại

Cho đến bây giờ, khi sự việc đã xảy ra được hơn 1 năm, kẻ đồi bại cũng đang phải ngồi sau song sắt nhà tạm giam để chờ ngày phán xử của pháp luật, song những gì đã xảy ra đối với gia đình chị N.T.N. (SN 1967) trú tại xã Châu Lý, huyện Quỳ Hợp là một cú sốc quá lớn về mặt tinh thần. Vụ việc xảy ra, cả nạn nhân lẫn thủ phạm đều là người cùng một nhà, cùng huyết thống họ có quan hệ cha con. Cuộc sống gia đình khó khăn, là hộ nghèo “bền vững” từ nhiều năm qua, chị N. cùng chồng là Vi Văn Mùi (SN 1982) không có nghề nghiệp ổn định, ai thuê gì làm nấy nên vợ chồng vắng nhà thường xuyên. Cả hai chỉ có cô con gái duy nhất là cháu V.T.Q. (SN 2005), đang học lớp 8.

Một ngày tháng 10/2018, chị N. phát hiện con gái 14 tuổi có nhiều biểu hiện lạ giống đang mang thai. Gặng hỏi thì cháu cúi đầu thừa nhận và cho biết tác giả của cái thai trong bụng chính là bố đẻ. Đến cơ sở y tế để kiểm tra, các bác sĩ cho biết, cháu đã mang thai gần 4 tháng. Đau đớn, phẫn uất và thương con, chị N. đã quyết định gửi đơn đến cơ quan Công an. Đối tượng Vi Văn Mùi bị khởi tố, bắt tạm giam ngay sau đó để điều tra về hành vi “Hiếp dâm người dưới 16 tuổi”. Câu chuyện đau lòng về sự xâm hại đã khép lại, nhưng tấn bi kịch lại mới bắt đầu mở ra cho mẹ con chị N., bởi nỗi đau về tinh thần thì chẳng bao giờ nguôi được, khi bào thai trong bụng cháu Q. đang hiện hữu và lớn lên theo thời gian.

Số liệu thống kê cho thấy, mỗi năm trung bình cả nước có khoảng 2.000 trường hợp trẻ em bị bạo lực, trong đó xâm hại tình dục chiếm hơn 60%. Tuy nhiên, đa số những hành vi, vụ việc bạo lực, xâm hại chỉ khi chạm ngưỡng hình sự mới bị phát hiện, xử lý nên con số trên cũng không phản ánh được thực chất vụ việc. Trong số này, có tới 28 tỉnh, thành phố trong các năm 2016 hoặc 2017, có từ 30 - 110 trẻ em bị xâm hại và các vụ việc đã bị xử lý hình sự. Tại Nghệ An, năm 2018 trên địa bàn tỉnh xảy ra 28 vụ, 29 đối tượng xâm hại trẻ em. Trong đó, giao cấu với trẻ em xảy ra 5 vụ, 5 đối tượng, với 5 trẻ em gái bị xâm hại; 11 vụ, 11 đối tượng dâm ô với trẻ em và 7 vụ, 8 đối tượng hiếp dâm trẻ em.

Đối tượng xâm hại con gái ruột tại huyện Nghi Lộc bị kết án 13 năm tù

Được biết, phần lớn các nạn nhân và đối tượng bị tố cáo xâm hại trẻ em đều có mối quan hệ thân quen nên gia đình nạn nhân thường không cảnh giác. Đơn cử, vụ việc cháu V.T.M. (SN 2005) trú tại huyện Con Cuông, bị xâm hại bởi bạn của anh trai mình. Hay như trường hợp cháu bé tại xã Yên Hợp, huyện Quỳ Hợp bị xâm hại bởi cụ ông là hàng xóm, láng giềng. Một câu chuyện khác, là trường hợp của Chu Văn Tân (SN 1968) trú tại xã Hoa Thành, huyện Yên Thành. Là hàng xóm, lợi dụng cháu Phan Thị T. (SN 2003) bị thiểu năng trí tuệ, Tân đã dùng vũ lực để nhiều lần thực hiện hành vi dâm ô với cháu, sau đó đe dọa cháu không được nói cho ai biết. Sự việc chỉ bại lộ khi vợ Tân phát hiện. Tháng 10/2018, Công an huyện Yên Thành đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, ra lệnh tạm giam đối với Chu Văn Tân về hành vi dâm ô đối với người dưới 16 tuổi.

Cũng có không ít trường hợp, nạn nhân và đối tượng quen biết nhau qua mạng xã hội, sau đó nảy sinh quan hệ tình cảm. Mới đây nhất, Công an TP Vinh đã bắt giữ Nguyễn Văn Tuyến (SN 1999) trú tại xã Hưng Xuân, huyện Hưng Nguyên để điều tra về hành vi “Giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi”. Trước đó, thông qua mạng xã hội facebook, Tuyến đã tán tỉnh và rủ rê em Nguyễn Thị S. (SN 2003), nữ sinh của một trường học trên địa bàn TP Vinh, cùng một bạn gái khác bỏ nhà sang tỉnh Hà Tĩnh thuê nhà nghỉ sống nhiều ngày với nhau. Tại đây, Tuyến đã có hành vi giao cấu đối với cháu S..

Trước thực trạng này, ngày 13/3/2019, Công an tỉnh Nghệ An đã có Kế hoạch số 936 về việc đấu tranh phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em, người chưa thành niên vi phạm pháp luật và phòng, chống bạo lực gia đình, mua bán người. Mục tiêu đặt ra trong năm 2019, Công an Nghệ An phối hợp với các cơ quan hữu quan, nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, qua đó kéo giảm từ 5 - 7% tội phạm xâm hại trẻ em và xâm hại tình dục trẻ em. Đảm bảo các trường hợp trẻ bị xâm hại, bị bạo lực, bạo hành được phát hiện, can thiệp trợ giúp kịp thời. Đối với tội xâm hại trẻ em, đảm bảo tỉ lệ phát hiện, điều tra và khám phá đạt trên 95%; riêng các vụ án đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến trẻ em được điều tra, xử lý đạt 100%.

Đối với tội phạm trong lứa tuổi chưa thành niên, phấn đấu kiềm chế và kéo giảm từ 10 - 15%, không để hình thành và tồn tại những băng nhóm tội phạm do người chưa thành niên cầm đầu, hoặc gây án rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Công an Nghệ An tập trung xây dựng, triển khai các kế hoạch, chuyên đề nghiệp vụ về tội xâm hại tình dục trẻ em, cố ý gây thương tích, mua bán người, đánh tráo, bắt cóc trẻ em, bạo lực học đường… để nghiên cứu, đánh giá, phân tích, dự báo tình hình và đề ra giải pháp phòng, chống phù hợp với từng vùng miền, địa phương. Bên cạnh đó, lập danh sách theo dõi những đối tượng nghi vấn về hành vi xâm hại trẻ em, thường xuyên rủ rê, lôi kéo, dụ dỗ, cưỡng ép các em vào con đường phạm tội, đặc biệt là các em chưa thành niên có biểu hiện hư hỏng, bỏ nhà đi lang thang.

Song song với công tác đấu tranh, xử lý tội phạm liên quan đến hành vi xâm hại trẻ em, công tác chỉ đạo, xây dựng và nhân rộng các mô hình như “Phòng ngừa, trợ giúp người chưa thành niên vi phạm pháp luật dựa vào cộng đồng”, “Phòng ngừa trẻ em bị xâm hại tình dục”, “Phòng ngừa trẻ em bị bạo lực, bạo hành, mua bán”… được chú trọng đẩy mạnh. Ngoài ra, trước đó, cơ quan chức năng của Nghệ An cũng đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan, có nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa để chung tay đẩy lùi vấn nạn xâm hại trẻ em. Tháng 11/2018, tại huyện Quỳ Hợp, Cục Cảnh sát Hình sự Bộ Công an đã tổ chức lớp tập huấn nâng cao năng lực phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em, tội phạm trong lứa tuổi chưa thành niên cho lực lượng Công an 8 huyện miền núi, biên giới của tỉnh Nghệ An.

Những kỹ năng được trang bị cho CBCS ở các đơn vị này là những vấn đề về luật pháp Việt Nam liên quan đến công tác phòng, chống tội phạm xâm hại trẻ em. Một số vấn đề tâm lý trẻ em bị xâm hại tình dục và dấu hiệu nhận biết. Những khó khăn trong công tác tiếp nhận, xác minh vụ việc xâm hại tình dục trẻ em… Cùng với đó, một số nghiệp vụ điều tra liên quan đến công tác phòng ngừa, tiếp nhận tin báo, tố giác tội phạm xâm hại tình dục người dưới 16 tuổi; công tác xác minh, lấy lời khai thân thiện nạn nhân, nhân chứng là trẻ em trong vụ xâm hại tình dục; kỹ năng điều tra vụ án xâm hại tình dục người dưới 16 tuổi… cũng được trang bị. Trước đó, tại hội nghị trực tuyến của Chính phủ về công tác bảo vệ trẻ em, giải pháp phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ diễn ra vào tháng 8/2018 do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì, cũng đã chỉ ra nhiều vấn đề liên quan đến phòng, chống xâm hại trẻ em.

Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia hàng đầu về tâm lý giáo dục của Việt Nam cho rằng, thực trạng các vụ xâm hại trẻ em đang có những diễn biến rất phức tạp. Theo Tiến sĩ Hương, khi một đứa trẻ bị xâm hại, cho dù sau đó có được chữa chạy về cơ thể cũng không thể hết được những nỗi đau về tâm hồn. Vì thế, chính các bậc phụ huynh cần phải trang bị thật nhiều kỹ năng cho con trẻ để an toàn trước mọi nguy cơ bị xâm hại. Nếu phát hiện con bị xâm hại, bố mẹ kiên quyết báo vụ việc với cơ quan Công an. Nếu che giấu sự việc, không hề giúp đỡ con mà ngược lại, trẻ sẽ thấy mình bị cô lập và có thể có hành động dại dột.