Theo tinh thần Nghị định số 82/2011/NĐ-CP “Quy định về thi hành án tử bằng hình thức tiêm thuốc độc” thì từ ngày 1/11/2011, thay vì đưa ra trường bắn, tử tội sẽ được đón nhận một cái chết nhẹ nhàng và nhân đạo hơn bằng hình thức tiêm thuốc độc. Đến nay, sau đúng nửa năm Nghị định này đi vào cuộc sống, công tác chuẩn bị cho hình thức thi hành án tử này đã được những người trực tiếp làm công tác thi hành án hình sự hiện thực hóa bằng những việc làm cụ thể.
1. Cùng với Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Sơn La và Đắk Lắk thì Nghệ An là một trong 5 địa phương trong cả nước được chọn để xây dựng nhà thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc đầu tiên trên cả nước.
Tính đến thời điểm này, công tác chuẩn bị tại các địa phương nói chung cũng như Nghệ An nói riêng đã được tiến hành khá kỹ lưỡng, đảm bảo đến khoảng giữa tháng 6/2012, công tác tử hình bằng hình thức mới sẽ được tiến hành.
Tôi đến Trại Tạm giam Công an tỉnh khi chỉ còn chưa đầy một tuần nữa, đơn vị thi công sẽ tiến hành bàn giao công trình nhà thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc cho Chủ đầu tư. Công trình này được xây dựng theo thiết kế chung và nguồn vốn khoảng 1,6 tỷ đồng. Nhà thi hành án rộng 150 m2, được xây dựng tại khuôn viên trong trại tạm giam, theo mẫu thiết kế của Bộ Công an.
Bao gồm 1 phòng rộng 40m2 dành cho Hội đồng thi hành án, người chứng kiến việc thi hành án tử hình bằng tiêm thuốc độc; 1 phòng chính để thi hành án tử hình ở giữa rộng 25m2 được trang bị 1 giường dạng ghế nằm, máy đo nhịp tim, giá truyền dịch, xe đẩy bị án tử hình; 1 phòng rộng 20m2 dành cho cán bộ thi hành án chuẩn bị thuốc và các công việc cần thiết để thi hành án; 1 phòng rộng 20m2, dành cho chỉ huy thi hành án, cán bộ thi hành án (phòng chờ) và 1 phòng rộng 20m2, được thiết kế 2 buồng riêng biệt: 1 buồng vệ sinh và 1 buồng lưu thi thể người bị thi hành án tử hình.
Đây chỉ là một trong ba bước thiết yếu của dự án, bao gồm xây dựng nhà thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc; Mua sắm trang thiết bị, phương tiện, dụng cụ thi hành án tử hình và đào tạo, tập huấn, mua thuốc thi hành án, khảo sát, học tập kinh nghiệm nước ngoài cũng như sơ kết, tổng kết kết quả thực hiện.
Theo thượng tá Trần Thăng Long, Giám thị Trại Tạm giam thì hiện tại, Trại tạm giam đang có 17 trường hợp án tử hình, gồm 16 tử tội nam và một nữ duy nhất là Lữ Thị Minh (SN 1984), ở Tương Dương, phạm tội vận chuyển trái phép chất ma túy. Trong số các tử tội này, một số tên đã viết đơn ân xá gửi Chủ tịch nước, nhưng phần lớn đã bị bác đơn, đang chờ ngày ra pháp trường.
Tử tù cuối cùng chịu hình thức thi hành án bằng xử bắn là Vi Văn Nguyện, thi hành án ngày 28/11/2011 tại trường bắn huyện Quỳ Hợp. Tên Nguyện quê xã Đồng Văn, huyện Quế Phong, là một tên nghiện ma túy nặng.
Nhà thi hành án bằng tiêm thuốc độc về cơ bản đã hoàn thiện
Ngày 26/4/2008, vật vã vì đói thuốc, lại thiếu tiền nên hắn điên cuồng tìm cách kiếm tiền để thỏa mãn cơn nghiện. Lúc đến bìa rừng, hắn bắt gặp cụ bà Lò Thị Huệ (SN1934) có đeo đôi bông tai bằng vàng nên đã nảy sinh ý định chiếm đoạt.
Thực hiện dã tâm này, tên Nguyện đã dùng đá đập chết bà Huệ rồi cướp đôi bông tai. Một ngày sau khi gây án, hắn bị Công an huyện Quế Phong bắt giữ và bị TAND tỉnh tuyên án tử hình sau đó. Không còn ai nhớ đích xác, tử tội đầu tiên bị đưa ra pháp trường ở Nghệ An là tên nào, nhưng Vi Văn Nguyện lại được những người thi hành án tử nhớ đến bởi hắn là tử tù “khóa sổ” các trường bắn trên địa bàn tỉnh.
2. Đại tá Nguyễn Duy Tỵ - Trưởng phòng Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp cho biết thêm, trước đây, chịu trách nhiệm thi hành án tử hình đối với các bị án là một đội công tác thuộc Phòng Cảnh sát bảo vệ và hỗ trợ tư pháp, nhưng từ ngày 11/6/2010, sau khi có quyết định thành lập phòng Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp thì việc thi hành án tử do phòng này đảm nhận. Để chuẩn bị tốt cho hình thức thi hành án tử mới, đến nay đơn vị (PC81) đã cử 1 đồng chí lãnh đạo và 5 cán bộ chiến sỹ tham gia lớp tập huấn do Bộ Công an tổ chức.
Theo Quyết định phê duyệt đề án triển khai thực hiện thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc, tổng mức kinh phí cho việc trang bị hình thức này tại 63 tỉnh, thành và 3 đơn vị khu vực thuộc Bộ Quốc phòng là gần 332 tỷ đồng.
Ngoài nhà thi hành án tử, 14 loại dụng cụ khác sẽ được trang bị, đáng chú ý như ống dẫn, kim tiêm và máy tiêm thuốc tự động có ấn nút điều khiển; máy kiểm tra nhịp đập của tim; màn hình và các thiết bị theo dõi, kiểm tra quá trình thi hành án và các dụng cụ, trang thiết bị khác. Trong đó, quan trọng hơn cả vẫn là giường nằm có các đai cố định dành cho người bị thi hành án.
Trên thế giới hiện nay, theo thống kê có hơn 30 nước áp dụng hình thức tiêm thuốc độc như Mỹ, Guatemala... Tại châu Á, nhiều nơi cũng áp dụng biện pháp này là Thái Lan, Đài Loan. Riêng Trung Quốc có 2 biện pháp thi hành hình phạt tử hình đối với tử tội là xử bắn (đối với tội phạm đặc biệt nguy hiểm) và tiêm thuốc độc.
Bản chất của biện pháp này là tiêm vào người tử tù một liều thuốc độc gồm 3 mũi tiêm: một để gây mê, một để cơ bắp và thần kinh ngưng hoạt động và mũi còn lại để làm cho tim ngừng đập. Thường các tử tội chết trong vòng 15 phút sau khi bị tiêm thuốc.
Người bị đưa ra thi hành án tử hình được hưởng tiêu chuẩn ăn uống bằng 5 lần tiêu chuẩn của ngày lễ, Tết quy định với người bị tạm giam và phần việc này là do đơn vị trại tạm giam thực hiện. Quy trình thực hiện, người bị thi hành án tử hình được cố định vào giường với tư thế nằm ngửa.
Cán bộ trực tiếp thi hành án tử hình trước đó sẽ chuẩn bị sẵn 3 liều thuốc (2 liều dự phòng). Sau khi tiêm xong liều gây mê, sẽ tiến hành tiêm hai mũi còn lại để làm tê liệt thần kinh, cơ bắp và làm tim ngừng hoạt động.
3. Nói thì đơn giản như thế, nhưng quá trình thực hiện chắc chắn sẽ gặp không ít khó khăn. Để đưa ra được Nghị định 82, Chính phủ đã rà soát tổng thể thực trạng thi hành án tử, với những yếu tố liên quan như con người (thi hành án), cơ sở vật chất (trường bắn) và tính nhân đạo trong tất cả các địa phương của cả nước.
Kinh phí là từ Bộ Công an, các địa phương chỉ có trách nhiệm chuẩn bị lực lượng để thực hiện, song trong vai trò tiên phong, 5 địa phương trong cả nước sẽ phải đối mặt với không ít khó khăn, thử thách. Thượng tá Trần Thăng Long cũng trăn trở không ít, dù rằng, theo anh thì đơn vị chỉ làm các thủ tục trích xuất tử từ, cho ăn bữa cơm nhân đạo cuối cùng... nhưng nhà thi hành án tử được đặt trên khuôn viên đơn vị nên nhiệm vụ cũng sẽ rất nặng nề.
Trong khi đó, với vai trò là đơn vị chịu trách nhiệm chính, Phòng Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp (PC81) cũng đã sẵn sàng cho việc thi hành án theo hình thức mới này. Cán bộ chiến sĩ được cử đi học lớp tập huấn chuyên sâu về thuốc tiêm, trang bị, phương tiện sử dụng cho thi hành án tử hình; học tập quy trình thực hiện tiêm thuốc và chuẩn bị thực hiện thi hành án tử hình bằng tiêm thuốc độc đối với những trường hợp có quyết định thi hành án tại Bệnh viện 199 vừa qua là những người có đủ trình độ, bản lĩnh để hoàn thành nhiệm vụ giao phó.
Theo đại tá Nguyễn Duy Tỵ, đến thời điểm này, tuy mọi thứ đã chuẩn bị gần như sẵn sàng, nhưng vẫn chưa thể xác định được trong số 17 tử tội đang nằm tại phòng biệt giam của Trại tạm giam Công an tỉnh, tên nào sẽ được “chọn” để thi hành án trước.
Dù còn nhiều bỡ ngỡ, nhưng với tinh thần chung thì có thể nói, đến lúc này, việc chuẩn bị (bao gồm cả về mặt tâm lý lẫn cơ sở vật chất) cho việc thi hành án tử bằng hình thức tiêm thuốc độc đã được những người trực tiếp làm công tác thi hành án hình sự tại Nghệ An thực hiện nghiêm túc, khẩn trương và sẵn sàng trước “giờ G”.
Thiên Thảo
.