Cần các giải pháp tài chính hiệu quả để giảm thiểu rủi ro thiên tai

Các chuyên gia cho rằng, tài chính cho thiên tai phải là một phần của chương trình tổng thể về quản lý rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu chung.

Theo báo cáo được trình bày tại hội thảo về giải pháp tài chính và bảo hiểm rủi ro thiên tai do Bộ Tài chính và WB phối hợp tổ chức ngày 15/11 tại Hà Nội, mỗi năm, Việt Nam có thể phải chịu tổn thất lên đến 30.200 tỷ đồng do lũ, bão và động đất. Tài sản của dân cư và tài sản của khu vực công lần lượt chiếm 65% và 11% tổng thiệt hại.

Trong vòng 50 năm tới, với xác suất 40%, Việt Nam có thể phải chịu thiệt hại vượt quá 141.200 tỷ đồng do lũ, bão hoặc động đất. Các địa phương khu vực Bắc Trung Bộ có xu hướng đối mặt với thiệt hại kinh tế nghiêm trọng hơn.

Hiện tại, Việt Nam đang dùng một số nguồn kinh phí để cung cấp tài chính cho công tác ứng phó và phục hồi sau thiên tai, bao gồm nguồn dự phòng ngân sách ở Trung ương và các địa phương, các khoản phân bổ ngân sách cụ thể, nguồn dự trữ Nhà nước bằng vật chất, quỹ dự trữ tài chính, quỹ phòng chống thiên tai, các công cụ chuyển giao rủi ro như bảo hiểm và viện trợ của các nhà tài trợ.

Tuy nhiên, hiện nay tất cả các cấp còn lệ thuộc nhiều vào ngân sách Trung ương để trang trải cho các chi phí khắc phục sau thiên tai. Quỹ phòng chống thiên tai được thành lập ở cấp tỉnh còn nhiều hạn chế, khiến cho các quỹ này không thể vận hành một cách đầy đủ, trong khi đó các công cụ chuyển giao rủi ro mang tính đổi mới vẫn còn ở giai đoạn sơ khai.

Vì vậy, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Hữu Chí, việc xây dựng, phát triển các hệ thống giải pháp tài chính mới về quản lý rủi ro và chuyển giao rủi ro thiên tai là rất cần thiết. Trong đó, bảo hiểm là một công cụ, giải pháp hữu hiệu, không chỉ giảm nhẹ gánh nặng về ngân sách Nhà nước, mà còn góp phần tăng cường nhận thức về rủi ro thiên tai, xây dựng kế hoạch và phòng, chống thiên tai.

Ông Sebastian Eckardt, chuyên gia kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam đánh giá, Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng tiêu cực từ thiên tai và biến đổi khí hậu, dẫn tới tổn thất nghiêm trọng về kinh tế. Do đó, việc cải thiện khả năng chống chịu của đất nước trước những cú sốc như vậy sẽ giúp bảo đảm an toàn sinh kế của người dân và giúp duy trì tăng trưởng kinh tế, cũng như những tiến bộ đạt được trong quá trình phát triển.

“Việc hỗ trợ xây dựng chiến lược này là một trong những ưu tiên của WB trong quá trình hợp tác với Chính phủ Việt Nam. Theo kinh nghiệm của các chuyên gia WB, thay vì đi phục hồi, tái thiết khi thiên tai xảy ra, nên có các giải pháp tài chính để giảm thiểu rủi ro xảy ra, hậu quả sẽ bớt nặng nề hơn”, ông Sebastian Eckardt khẳng định.

Các đại biểu tham dự hội thảo cũng đã thảo luận một số phương án mà Chính phủ có thể lựa chọn nhằm tăng cường khả năng tài chính. Trước hết, cần xây dựng chiến lược tài chính hiệu quả về mặt kinh tế trên cơ sở kết hợp tối ưu giữa các công cụ tài chính, như ngân sách dự phòng, quỹ dự phòng thiên tai (trung hạn) ở Trung ương và địa phương…

Ông Oliver Mahul, Trưởng phái đoàn quản lý Chương trình giải pháp tài chính rủi ro thiên tai của WB đưa ra mô hình đánh giá rủi ro thiên tai WB hỗ trợ Việt Nam xây dựng và sẽ chuyển giao cho Việt Nam vào tháng 12 tới đây.

Mô hình này sẽ giúp Chính phủ có đánh giá tốt hơn về khả năng xảy ra và mức độ nghiêm trọng của tổn thất do thiên tai, lập kế hoạch ứng phó với các tác động về tài chính của thiên tai trước khi chúng xảy ra.

Về dài hạn, các chuyên gia cho rằng, tài chính cho thiên tai phải là một phần của chương trình tổng thể về quản lý rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu chung. Cần rà soát các khung chính sách, pháp luật, thể chế và vận hành quỹ phòng chống thiên tai nhằm tăng cường khả năng về tài chính của các địa phương.