Kỳ 1: Khi trẻ em là lao động chính
(Congannghean.vn)-Lâu nay, có một thực tế đang tồn tại là tình trạng sử dụng lao động trẻ em tại các công trường, xí nghiệp, nhà máy, mỏ khoáng sản... vẫn chưa chấm dứt. Đặc biệt, tại một số huyện như Quỳ Hợp, Tương Dương, Quỳnh Lưu…, có khá nhiều trẻ em nghèo đang phải đánh đổi sức lực để kiếm con chữ, miếng cơm manh áo, phó mặc tương lai của mình trong môi trường lao động độc hại, nguy hiểm.
Huyện Quỳ Hợp được xem là cái “rốn” khoáng sản của miền Tây xứ Nghệ. Nơi đây có rất nhiều lao động từ nhiều nơi đổ về làm công nhân tại các công trường khai thác mỏ. Bên cạnh đó, tài nguyên trên mảnh đất này đã giúp người dân bản địa có thêm cái ăn, cái mặc nhờ làm thuê, làm mướn cho những chủ mỏ.
 |
| Rất nhiều trẻ em tham gia đào, đãi quặng tại các mỏ khoáng sản ở huyện Quỳ Hợp |
Đa phần chủ mỏ khoán thẳng tiền công cho người lao động theo năng suất làm ra sản phẩm. Đói nghèo cộng với nhu cầu lao động lớn của các chủ mỏ, nhiều trẻ em đã tranh thủ những ngày nghỉ học đi mót quặng, thiếc để kiếm tiền mua sách vở. Có những em vì điều kiện gia đình khó khăn đành chấp nhận nghỉ học giữa chừng để đi làm công nhân trong các khu mỏ, kiếm thêm thu nhập phụ giúp bố mẹ trang trải cuộc sống gia đình.
Trong những lần đặt chân tới các xã Châu Hồng, Liên Hợp, Châu Thành, Châu Cường, huyện Quỳ Hợp, chúng tôi đã không ít lần chứng kiến cảnh từng tốp trẻ đang “đội” cái nắng cháy da, cháy thịt để đãi quặng. “Bố mẹ đều đi làm phu quặng cả. Nhà đông người nên nếu chỉ chờ vào mùa nương, mùa rẫy thì quanh năm cũng không đủ ăn. Ở trong bản, mọi người đều rủ nhau đi đãi quặng cả. Do em còn nhỏ, lại đang học, các chủ mỏ không nhận vào làm việc nên đành theo đám bạn đi mót quặng.
Nếu gặp may, mỗi ngày chúng em cũng kiếm được từ 30 - 40 nghìn đồng tiền bán quặng”, em Vi Văn Tuấn (14 tuổi) trú tại xã Châu Thành tâm sự với chúng tôi, khi em đang vác bì đất dưới khe lên để đãi, mót quặng. Mỗi ngày, Tuấn cùng với nhóm bạn trong bản phải dầm mình dưới lòng khe Nậm Huống đỏ ngầu. Theo lời Tuấn, có những bạn cùng trang lứa đã phải bỏ học để đi mót quặng vì nhà quá nghèo. Ngâm mình trong nước bẩn cả ngày dưới cái nắng rát bỏng, đã có không ít em bị cảm hàn, phải điều trị cả tháng trời, rồi bị biến chứng. Rất nhiều em nhỏ lúc đi đào, đãi quặng, thiếc chẳng tích góp được là bao nhưng khi đổ bệnh, gia đình phải bán hết tài sản mới có đủ tiền thuốc thang, chạy chữa.
Như trường hợp em Lữ Thị T. trú tại xã Châu Hồng, khi cùng nhóm bạn tham gia mót quặng chẳng may bị trượt ngã, gãy tay phải và đa chấn thương phải đưa đi bệnh viện cấp cứu. Nhà nghèo, lại đông anh em, mấy năm về trước, bố T. cũng đi làm công nhân đãi quặng, nhưng thu nhập cũng chỉ đủ nuôi 5 miệng ăn trong gia đình. Thế nhưng, do nghe lời rủ rê của kẻ xấu, bố T. dính nghiện và bị đuổi việc. Cũng vì thế, T. phải nghỉ học để đi mót quặng. “Đi làm công nhân thì chưa đủ tuổi vì em mới học lớp 8. Mà em là con gái đầu nên còn phải giúp mẹ làm nương rẫy nữa. Hết mùa nương, em phải đi kiếm thêm tiền mua gạo bằng cách đi mót quặng với nhóm bạn trong bản”, gặp chúng tôi khi cánh tay chưa tháo bột, T. bẽn lẽn cho biết. Cái nghèo lâu nay vẫn luôn đeo bám những bản làng vùng cao nơi đây.
Còn tại huyện Quỳnh Lưu, tình trạng trẻ em làm việc tại các cơ sở sản xuất gạch táp lô cũng diễn ra khá phổ biến trong những năm gần đây. Gần 12 giờ trưa, cái nắng đầu tháng 4 vốn đã oi ả, nay lại càng ngột ngạt hơn bởi hơi người, mùi gạch táp lô quyện vào nhau. Trong không gian mù mịt, đặc quánh ấy, em Hoàng (13 tuổi) trú tại xã Quỳnh Văn vẫn cần mẫn bê từng khuôn táp lô ra bãi phơi. Bước đi nặng nhọc, khuôn này nối tiếp khuôn kia, không ngừng nghỉ từ sáng đến trưa.
Hoàng chỉ là một trong nhiều lao động nhỏ tuổi tại xã Quỳnh Văn, phường Quỳnh Xuân, 2 trong số nhiều xã, phường của huyện Quỳnh Lưu và TX Hoàng Mai đang vất vả kiếm chút tiền để đỡ đần gia đình. Hoàn cảnh của Hoàng cũng là số phận chung của nhiều đứa trẻ phải sớm tham gia lao động ngay từ khi còn nhỏ trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Các em có hoàn cảnh khó khăn chính là những trẻ có nguy cơ vi phạm pháp luật, bị xâm hại tình dục, bị bóc lột sức lao động và phải làm những công việc nặng nhọc trong môi trường nguy hiểm, độc hại cao hơn cả.
.