Được kỳ vọng sẽ chiếm tới hơn 40% tỷ trọng giá trị trong cơ cấu toàn ngành nông nghiệp vào năm 2020, nhưng chăn nuôi nước ta hiện vẫn manh mún về quy mô. Đáng nói, hầu hết thức ăn chăn nuôi (TACN) phải nhập ngoại, dễ hiểu vì sao giá thịt lợn, bò của Việt Nam luôn vào top cao.
Lãng phí nguồn nguyên liệu nông sản
Theo thống kê của Bộ NN&PTNT, năm 2013 Việt Nam đã thu về 2,95 tỷ USD nhờ xuất khẩu gạo nhưng chi tới 3 tỷ USD để nhập khẩu thức ăn gia súc và nguyên liệu. Nếu tính cả lượng nhập khẩu ngô, đậu nành và lúa mì, Việt Nam đã chi ra trên 4 tỷ USD. Hai tháng đầu năm 2014, Việt Nam đã phải chi 375 triệu USD để nhập TACN và nguyên liệu, tăng 4,7% so với cùng kỳ năm 2013. Đáng lưu ý, 2 tháng qua, Việt Nam đã nhập 1,26 triệu tấn ngô, giá trị 326 triệu USD, tăng gấp 7 lần về lượng so với cùng kỳ. Lượng nhập khẩu từ Brazil và Thái Lan chiếm tới hơn 90%. Trong khi đó, xuất khẩu gạo 2 tháng đầu năm Việt Nam chỉ đạt 700.000 tấn, thu về 303 triệu USD, chưa bằng số tiền bỏ ra để nhập khẩu ngô cho chăn nuôi.
Theo tính toán của Cục Chăn nuôi, TACN đang chiếm tới 70% trong cơ cấu thành phần tạo nên giá của sản phẩm chăn nuôi. Đại diện Hiệp hội TACN Việt Nam cho hay, hiện Việt Nam tiêu thụ khoảng 12,5 triệu tấn TACN mỗi năm, nhưng chúng ta phải nhập tới 9 triệu tấn nguyên liệu, tương đương 72% số nguyên liệu TACN phải nhập ngoại.
Trước thực tế này, nhiều chuyên gia cho rằng, Việt Nam đang lãng phí nguyên liệu từ nông sản như sắn, lúa gạo, xuất khẩu với giá rẻ để nhập khẩu nguyên liệu TACN như ngô, đậu nành với giá cao. GS Nguyễn Lân Dũng bày tỏ: “Chúng ta cứ mải mê chạy theo thành tích xuất khẩu gạo, năm sau phá vỡ kỷ lục của năm trước, năm sau cố gắng xuất khẩu nhiều hơn năm trước. Trong khi đó, ngành nông nghiệp không tính đến chuyển lượng thực phẩm dư này sang chăn nuôi. Hiện tại, Việt Nam đang phải gánh chịu giá TACN cao nhất nhì trên thế giới”.
 |
| Chăn nuôi tại Việt Nam phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu |
Cần chính sách thiết thực
Ông Nguyễn Văn Trọng - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho rằng, nếu dùng nguồn nguyên liệu từ trồng trọt trong nước để chăn nuôi thì cũng chưa đủ. Trong cơ cấu nhập khẩu nguyên liệu TACN hiện nay bao gồm nhóm các nguyên liệu giàu năng lượng (như ngô, đậu tương...) và nhóm thức ăn bổ sung. Nhóm thức ăn bổ sung Việt Nam hiện chưa sản xuất được nên bắt buộc phải nhập khẩu. Song, lãnh đạo Cục Chăn nuôi cũng nhìn nhận, nhóm thức ăn giàu năng lượng hoàn toàn có thể chủ động được nguồn nguyên liệu tại chỗ nếu tăng sản lượng cho các cây trồng như ngô, đậu tương...
Theo thống kê của Cục Trồng trọt, hiện nay chúng ta trồng hơn 1 triệu ha ngô với năng suất trung bình khoảng 4 tấn/ha. Diện tích trồng đậu tương khoảng 100.000 ha với năng suất khoảng 1,2 tấn/ha... So với nhu cầu thực tế trong sản xuất TACN hiện nay thì sản lượng này còn quá khiêm tốn.
Câu chuyện nhập khẩu TACN đã được nói đến nhiều năm nay nhưng gần như không có gì thay đổi. Mỗi năm, lượng nhập khẩu nguyên liệu TACN như ngô, đậu tương… lại tăng mạnh về số lượng. Trong khi đó, chăn nuôi trong nước còn quá manh mún, nhỏ lẻ. Hệ quả tất yếu dẫn đến dịch bệnh liên miên, và đặc biệt, không chủ động được về nguồn cung. Thị trường Việt Nam mới đây đã phải trải qua nhiều phen “làm giá” thực phẩm như thịt lợn, trứng gia cầm của các doanh nghiệp chăn nuôi nước ngoài tại Việt Nam. Cũng bởi vậy người chăn nuôi trong nước luôn chịu thiệt thòi, thua lỗ khi mà giá cả “phập phù”, lợn, gà chăn nuôi luôn phải bán lỗ. Điều này cũng dễ hiểu vì sao, vài năm qua, số hộ chăn nuôi đang giảm mạnh.
Ngành nông nghiệp đang thực hiện tái cơ cấu chăn nuôi, đưa tỷ trọng chăn nuôi chiếm đến 40% giá trị sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, muốn đạt được mục tiêu này, ngành nông nghiệp phải có những kế hoạch dài hơi, căn cơ hơn về nguồn nguyên liệu, tạo những vùng nguyên liệu lớn, năng suất cao, ổn định, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu. Cùng với đó là chính sách thiết thực hơn để nông dân mở rộng chăn nuôi quy mô lớn, có điều kiện đầu tư cơ sở hạ tầng chăn nuôi an toàn. Nếu không, con số mà ngành nông nghiệp đưa ra sẽ mãi là chỉ tiêu tương lai và thị phần chăn nuôi sẽ để các doanh nghiệp ngoại chia nhau.
.