Tại thị trường Việt Nam, hàng trăm loại sữa ngoại đã và đang thực hiện chiến lược marketing bài bản, “áp đảo” người tiêu dùng (NTD) bằng các chiêu quảng cáo “có cánh”, như: Bổ sung DHA, Taurrin, phát triển chỉ số IQ của trẻ, phát triển trí tuệ, thể chất, tăng chiều cao vượt trội... Các “chiêu” quảng cáo trên đã đánh đúng vào tâm lý NTD, và tất nhiên với sản phẩm sữa dành cho trẻ em, các bậc phụ huynh ưu tiên lựa chọn giải pháp tốt nhất dành cho con trẻ của mình.
Chính vì thế, sữa ngoại luôn được NTD lựa chọn dù giá cả đắt hơn sữa nội gấp 2-3 lần. Trong khi đó các chuyên gia cho rằng, chỉ số IQ phụ thuộc vào 70% yếu tố di truyền và 30% các yếu tố khác, như: Môi trường giáo dục, cách thức giáo dục, hoạt động đứa trẻ trong cuộc sống... chứ không phải phụ thuộc hoàn toàn vào uống sữa. Ngoài ra, phần lớn NTD có quan niệm, cứ sản phẩm nào giá đắt là sản phẩm có chất lượng tốt nên hầu hết các loại sữa ngoại đã “đánh bật” sữa nội do sữa ngoại có giá cao vì “gánh” nhiều loại chi phí (quảng cáo, mạng lưới phân phối, phục vụ quản lý...).
“Trong khiDN sản xuất sữa trong nước vẫn đều đặn xuất khẩu sản phẩm sữa bột ra nước ngoài, thì tại chính thị trường trong nước NTD lại phải đi mua sữa ngoại. Đây đúng là một nghịch lý”, một doanh nghiệp sản xuất sữa cho chúng tôi biết.
Thống kê sơ bộ, trên thị trường Việt Nam hiện có hơn 300 thương hiệu sữa bột đang cạnh tranh, trong đó sữa ngoại với hơn 200 doanh nghiệp (DN) nhập khẩu. Chính vì đã hình thành được thói quen của NTD trong việc tiêu thụ sữa ngoại nên điều đáng lo ngại là thị trường sữa không có sự cạnh tranh mà lại “bắt tay” nhau để thi nhau tăng giá.
Người tiêu dùng chọn mua sữa trong siêu thị
Theo thống kê của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), mỗi năm có 2-3 đợt tăng giá sữa. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2013, đã có đến 3 lần tăng giá, mỗi lần tăng từ 5-10%, thậm chí một số loại sữa tăng giá 13-14%.
Chỉ đến khi sữa ngoại liên tục tăng giá bất hợp lý và “có vấn đề” về chất lượng, buộc phải thu hồi trong thời gian qua thì NTD mới thực sự thức tỉnh, lúng túng, hoang mang vì không biết phải thay thế loại sữa nào cho phù hợp. Tại thị trường trong nước, sữa là mặt hàng thiết yếu và đã được Chính phủ đưa vào loại mặt hàng bình ổn giá. Chương bình bình ổn giá nhằm mục đích ổn định thị trường và trong thời gian qua đã tác động đến việc giảm đáng kể số lần tăng giá các mặt hàng sữa ngoại hằng năm trên thị trường.
Tại một khảo sát lấy mẫu chất lượng các sản phẩm sữa tham gia chương trình bình ổn thị trường do Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh thực hiện và công bố tại cuộc họp ở Sở Công Thương, kết quả khảo sát cho thấy: Hàm lượng đạm, đường, béo của sữa nội và sữa ngoại gần như tương đương nhau. Đặc biệt, trong đó sữa nội Vinamilk canxi có hàm lượng đạm 29,4% khối lượng, cao hơn hẳn so với sữa ngoại nhập cùng loại có hàm lượng chỉ 21,3% khối lượng. Sữa dành cho phụ nữ mang thai sản xuất trong nước nhãn hiệu Dielac Mama có hàm lượng béo 15,4% khối lượng, so với sữa ngoại hàm lượng béo này chỉ là 1,92% khối lượng.
Các chỉ tiêu khác về an toàn như: Vi sinh, kim loại, melamine, chất tồn dư kháng sinh… cũng đạt chỉ tiêu theo công bố với Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm. Ngoài ra, các nhà sản xuất sữa trong nước còn bổ sung các thành phần vi chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể như canxi, phospho (giúp phát triển chiều cao cho trẻ và góp phần ngăn ngừa bệnh loãng xương ở người cao tuổi); bổ sung các thành phần về DHA, omega 3, omega 6, acidfolic… vào sữa đề phù hợp với nhu cầu phát triển của các bà mẹ trong thời kỳ mang thai và quá trình phát triển hệ thần kinh của trẻ...
Điều đó cho thấy, chất lượng sữa nội không hề thua kém sữa ngoại, nhưng giá sữa nội chỉ bằng 1/2 hoặc 1/3 so với sữa ngoại. Trong khi đó, người có thu nhập trung bình trở lên cũng đã chọn mua sữa ngoại. Điều đó cũng đã cho thấy tâm lý “sính” ngoại của người Việt.
Thay đổi thị hiếu, thói quen tiêu dùng là điều không dễ, trong khi các thương hiệu sữa ngoại đã “ăn sâu” vào tiềm thức của mỗi NTD. Vì vậy, việc cạnh tranh thị phần giữa sữa nội - sữa ngoại trên thị trường vẫn là điều thách thức. Nhìn lại các thương hiệu sữa Việt tại thị trường Việt Nam, hầu như chỉ có hai cái tên Vinamilk và Nutifood là “nổi đình nổi đám”, còn lại các thương hiệu nội gần như... vắng bóng.
Để cạnh tranh với các thương hiệu nước ngoài mạnh cả về thương hiệu lẫn nguồn lực, các công ty sản xuất trong nước chủ yếu sử dụng chiến lược giá rẻ. Các đơn vị sản xuất trong nước còn tiếp cận đến NTD thông qua chương trình bình ổn với nhiều nhóm hàng: Không chỉ sản phẩm sữa bột dành cho trẻ em, mà còn có sữa bột dành cho người cao tuổi, người bệnh, người gầy, giảm cân và bệnh tiểu đường... với 1.195 điểm bán tại các siêu thị, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng chuyên doanh, chợ, khu dân cư, trường học, bệnh viện...
Nói về thị trường sữa tại Việt Nam hiện nay, chuyên gia tư vấn thương hiệu Đoàn Đình Hoàng cho rằng, Nhà nước cần giám sát giá đối với thị trường sữa, đồng thời điều tiết thị trường bằng cách cho nhiều DN sản xuất vào khai thác để chia sẻ bớt “miếng bánh” thị phần. Khi có nhiều DN nhảy vào cạnh tranh thì sẽ phá vỡ được tình trạng phát triển theo nhóm, DN cạnh tranh bình đẳng trên thị trường và NTD sẽ dễ dàng tiếp cận được sản phẩm sữa với giá vừa phải.
CAND
.