Kênh Bắc là công trình đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tiêu nước cho diện tích 1.370 ha, thuộc địa bàn các phường Quán Bàu, Hưng Bình, Hà Huy Tập, Hưng Dũng, Hưng Lộc và một phần của xã Hưng Đông. Những năm đầu thập niên 60 của thế kỷ XX, hệ thống kênh Bắc được Nhà nước đào đắp, với tổng chiều dài 4,5 km, kéo dài từ Quốc lộ 1A (phường Quán Bàu) xuống cánh đồng trũng của xã Hưng Hòa nối liền với sông Rào Rừng, rồi đổ ra sông Lam. Tuy nhiên, những năm gần đây, cùng với quá trình đô thị hóa, thì lòng kênh Bắc đang ngày càng bị thu hẹp dần.
Một số đoạn kênh Bắc bị người dân lấn chiếm xây dựng, đổ phế thải, rác thải xuống lòng kênh; nhiều đoạn khác cỏ mọc um tùm, cản trở dòng chảy. Không chỉ vậy, tình trạng tiện tay vứt rác thải bừa bãi của người dân còn gây ô nhiễm môi trường. Những năm gần đây, khi mùa mưa lũ đến, nhiều khu dân cư ở dọc kênh Bắc phải hứng chịu cảnh ngập úng dài ngày.
Lòng kênh Bắc đang ngày càng bị thu hẹp
Vào mùa mưa, tại nhiều khối dân cư phường Quán Bàu thường xuyên rơi vào tình trạng ngập úng. Trao đổi với chúng tôi, ông Hồ Sỹ Dũng - Phó Chủ tịch UBND phường Quán Bàu cho biết: Những năm gần đây, địa bàn phường chúng tôi năm nào cũng bị ngập úng về mùa mưa, có nơi nước úng hơn 1m, trong đó, ngập úng kéo dài nhiều ngày tại địa bàn các khối 6, 7, 9, 10. Nước úng ở phường Quán Bàu chủ yếu rút qua hai hướng, kênh Bắc và cống cầu Bàu, tuy nhiên, dòng chảy hai hướng này đang ngày càng bị thu hẹp nên nước rút rất chậm.
Trong một thời gian dài không được nâng cấp, cùng với việc lấn chiếm và thiếu ý thức của người dân, kênh Bắc bị bồi lắng, nhiều nơi lòng kênh chỉ còn dưới 2m. Đây chính là nguyên nhân cản trở dòng chảy, làm cho nước mưa rút chậm, gây nên tình trạng ngập úng cục bộ một số khu dân cư. Vì vậy, dù ở giữa thành phố, nhưng một số gia đình, khu dân cư vẫn nơm nớp lo sợ cảnh ngập úng khi mùa mưa đến.
Ngày 25/10/2011, UBND tỉnh Nghệ An ra Quyết định số 4522/QĐ.UBND-CN về việc phê duyệt Dự án phát triển các đô thị loại vừa tại Việt Nam - Tiểu Dự án TP Vinh, có tổng mức đầu tư 128 triệu đô la Mỹ, từ vốn vay của Ngân hàng thế giới và vốn đối ứng. Theo Quyết định này, việc nâng cấp, cải tạo kênh Bắc thuộc Hợp phần 2 - Cải thiện môi trường (nâng cấp và tạo kênh Bắc, xây dựng hồ điều hòa), có tổng mức đầu tư là 17 triệu đô la Mỹ.
Theo thiết kế, việc nâng cấp và cải tạo kênh Bắc bao gồm 3 đoạn: Đoạn 1, từ đường Mai Hắc Đế đến cầu kênh Bắc, có chiều dài khoảng 1.240m; đoạn này kết cấu dạng cống hộp bê tông cốt thép toàn khối, phía trên cống hộp là vườn hoa đường dạo. Đoạn 2, từ cầu kênh Bắc đến cầu Bưu điện, có chiều dài khoảng 2.060m, đoạn này giữ nguyên kênh hở, nạo vét và kè hai bên bờ kênh.
Đoạn 3, từ cầu Bưu điện đến hồ điều hòa, có chiều dài khoảng 1.405m, đoạn này chọn phương án kè kênh thẳng đứng kết hợp mái dốc taluy bằng đá hộc. Dự án được phê duyệt tiến độ thực hiện trong vòng 5 năm, kể từ tháng 6/2012. Tuy nhiên, đến nay Dự án vẫn chưa được khởi công như phê duyệt ban đầu.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Thạc Chính - Giám đốc Ban Quản lý Tiểu Dự án phát triển đô thị Vinh cho biết: Hiện tại, Dự án này đang được TP Vinh đẩy nhanh tiến độ để triển khai trong thời gian sớm nhất. Chúng tôi hoàn tất thủ tục đấu thầu, dự kiến đến tháng 6/2013 này, công trình sẽ chính thức khởi công.
Theo tiến độ cam kết, Dự án nâng cấp, cải tạo kênh Bắc sẽ hoàn thành sau 30 tháng thi công. Khi công trình hoàn thành sẽ có ý nghĩa rất lớn trong việc tạo cảnh quan môi trường thân thiện, xanh - sạch - đẹp. Đó cũng là niềm mong mỏi của người dân TP Vinh.
Đức Thắng
.