Năm 2012, TP Vinh đưa vào triển khai Dự án trồng rau sạch trong nhà lưới trên địa bàn 3 xã Nghi Kim, Nghi Ân và Nghi Liên, với kỳ vọng sẽ cung cấp nguồn rau sạch cho người dân trên địa bàn TP Vinh và vùng phụ cận. Nông dân các địa phương nói trên, khi được giới thiệu triển khai Dự án cũng đã nhiệt tình tham gia khi được đảm bảo sẽ hướng dẫn cách trồng, chăm bón và thu mua sản phẩm đến tận vườn.
Thế nhưng, sau gần một năm triển khai, trong khi chính quyền địa phương đang lúng lúng, doanh nghiệp thờ ơ thì người dân đã nản. Dự án đang có nguy cơ chết yểu.
Nông dân thiếu mặn mà với rau nhà lưới
Dự án rau sạch nhà lưới là một dự án lớn trên địa bàn TP Vinh, nằm trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Địa điểm thực hiện Dự án nằm trên địa bàn chuyên canh về rau, gồm các xã Nghi Liên, Nghi Ân và Nghi Kim theo mô hình rau - củ - quả an toàn, chất lượng theo tiêu chuẩn Vietgap.
Trong đó, tại các xã Nghi Ân và Nghi Kim, nông dân sản xuất dưới sự hỗ trợ của Trạm Bảo vệ thực vật (BVTV) TP Vinh và Doanh nghiệp tư nhân Phú Tứ, còn tại xã Nghi Liên do chính quyền đảm nhận. Để thực hiện Dự án này, UBND TP Vinh hỗ trợ cho nông dân 100.000 đồng/m2 nhà lưới, kinh phí còn lại (thêm 30.000 đồng) để đầu tư cơ sở hạ tầng, nông dân tự bỏ ra.
Tại xã Nghi Ân, 43 hộ nông dân trồng rau tại các xóm Kim Bình và Kim Trung được hưởng lợi từ chương trình rau sạch nhà lưới, với diện tích hơn 11.000 m2. Quá trình triển khai xây dựng nhà lưới được tiến hành từ đầu năm 2012 nhưng cũng phải đến cuối năm, mặc dù có nhiều hộ dân còn chưa hoàn thiện cơ sở hạ tầng song vẫn bắt tay vào sản xuất. Với kỳ vọng, trồng rau nhà lưới sẽ mang lại thương hiệu rau sạch, cung cấp cho người tiêu dùng trên địa bàn.
Nông dân cũng hào hứng tham gia khi được chính doanh nghiệp hỗ trợ và các ban, ngành liên quan đảm bảo sẽ có được sản phẩm sạch hoàn toàn, được thu mua đến tận ruộng rau. Thế nhưng, sau vụ sản xuất đầu tiên, nông dân đã bắt đầu ngán ngẩm bởi thực tế không như lời hứa.
Sản phẩm làm ra, dù sạch, được bảo vệ bởi nhà lưới nhưng vẫn bị sâu phá hoại, năng suất không nhỉnh hơn trồng thủ công là bao, thậm chí nhiều loại rau còn kém chất lượng hơn như cà chua, rau cải. Sản phẩm làm ra, người dân tự mình loay hoay tìm nơi tiêu thụ chứ không hề có sự thu mua như cam kết ban đầu của nhà đầu tư.
Anh Nguyễn Văn Cường, ở xóm Kim Trung (Nghi Ân) đầu tư 2 nhà lưới, với kinh phí bỏ ra khoảng 16 triệu đồng nhưng cũng chỉ mới có lưới che nắng chứ che mưa chưa có. Trước khi vào vụ, anh cũng tuân thủ quy trình của nhà đầu tư như xử lý đất, bỏ vôi, bón phân và phun thuốc theo chỉ dẫn, song theo đánh giá thì năng suất không cao.
Tương tự, anh Phạm Văn Tường bỏ ra khoảng 10 triệu đồng để đầu tư nhà lưới có diện tích tầm 300m2 để trồng rau cải. Vốn có thâm niên nhiều năm trồng rau, nhưng giờ làm rau nhà lưới anh đang rất đau đầu về nạn bọ nhậy phá hoại, cùng với đó là rau bị nhầy, chết khi vừa ra hai lá đầu tiên.
Theo quan sát, rau nhà lưới trên địa bàn xã Nghi Ân, ngoại trừ mồng tơi phát triển tốt, còn lại rau cải, dưa chuột, cà chua, xà lách đều cho năng suất thấp, thậm chí dưa chuột và cà chua, ngoài việc phát triển còi cọc còn bị sâu bọ phá hoại. Đấy cũng là thực trạng chung tại xã Nghi Kim, trong khi với 11 hộ tại xã Nghi Liên, do được UBND xã này quan tâm sát sao nên năng suất, hiệu quả có phần nhỉnh hơn tý chút.
Ông Nguyễn Đình Trúc - Phó Chủ tịch UBND xã Nghi Ân cho biết, hiện nay, người trồng rau Nghi Ân cũng đã được vay vốn gần 1,5 tỷ đồng từ nguồn vốn hỗ trợ đầu tư của Nhà nước. Doanh nghiệp Phú Tứ triển khai hỗ trợ bà con trồng rau 100.000 đồng/m2 nhà lưới, 50% giá giống rau, kỹ thuật, hóa chất, phân bón.
Dù đã đi vào sản xuất song đến nay, nhà lưới vẫn chưa bàn giao vì còn thiếu một số cơ sở hạ tầng. Trong quá trình sản xuất, hiệu quả chưa cao, nguyên nhân do người dân chưa áp dụng đúng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, sản phẩm làm ra cũng không được thu mua như cam kết ban đầu nên người dân không mặn mà với phương thức sản xuất mới này.
Về vấn đề này, bà Lê Thị Hương - Trạm trưởng Trạm BVTV TP Vinh cho biết thêm, có 3 đơn vị cùng tham gia giúp nông dân thực hiện Dự án rau nhà lưới, gồm doanh nghiệp Phú Tứ, Trạm BVTV thành phố Vinh và Viện KHKT nông nghiệp Bắc Trung bộ. Quá trình triển khai, do người dân không tuân thủ các quy trình sản xuất dẫn đến hiệu quả thấp.
Ông Cao Văn Tứ - Giám đốc DNTN Phú Tứ cho rằng, quá trình thực hiện Dự án, doanh nghiệp đã tổ chức tập huấn, phổ biến khoa học kỹ thuật và hỗ trợ đến tận người dân. Còn việc thu mua, ông này khẳng định, không có sự cam kết ban đầu nhưng doanh nghiệp sẵn sàng thu mua hết cho dân với điều kiện, dân phải sản xuất theo đúng cơ cấu, chủng loại cây trồng.
Thời gian qua, doanh nghiệp không thu mua là bởi, dân tự ý trồng các loại rau không nằm trong danh mục đầu tư. Thực tế, tại xã Nghi Kim, doanh nghiệp đã thu mua các loại rau như rau cải, bắp cải và súp lơ. Còn việc cung cấp cho thị trường nào thì ông này không tiết lộ. Được biết, hiện tại doanh nghiệp tư nhân Phú Tứ (có trụ sở tại số 5, Nguyễn Bỉnh Khiêm, TP Vinh) cũng chưa có bất cứ điểm bán hay giới thiệu hàng hóa nào trên địa bàn thành phố Vinh và vùng phụ cận.
Trong khi, rau nhiễm độc tố đang được lén lút bày bán tràn lan và là nỗi ám ảnh đối với người tiêu dùng thì Dự án rau sạch nhà lưới đang là kỳ vọng lớn đối với người tiêu dùng. Dự án cũng đã tiêu tốn số tiền không nhỏ từ ngân sách Nhà nước. Thiết nghĩ, doanh nghiệp, chính quyền và người dân cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa để Dự án thiết thực như rau sạch nhà lưới không sớm chết yểu, lãng phí tiền bạc của Nhà nước.
Thiên Thảo
.