Khoảng lặng đằng sau những phiên tòa ma túy mà bị cáo là người dân tộc thiểu số

(Congannghean.vn)-Kinh tế sa sút, thậm chí rơi vào cảnh “vườn không nhà trống”, cha mẹ, vợ chồng, con cái ly tán; người phạm tội rơi vào con đường lao lý, thậm chí còn nhận bản án chung thân, tử hình… Đó là kết cục được dự báo trước đối với những người trót “dính” đến ma túy. Thế nhưng, nhiều người, trong đó có cả phụ nữ, đặc biệt là người dân tộc thiểu số, không vượt qua được cám dỗ của đồng tiền, họ đã bất chấp tất cả để dấn thân vào con đường phạm tội, gieo rắc “cái chết trắng” cho bao người. Để đến khi đối diện với những bản án khác nhau, nhìn thấy người thân, bè bạn được tự do, họ mới hối hận, tiếc nuối thì đã quá muộn màng…

2 bị cáo Lang Văn Anh và Trần Thanh Minh tại phiên tòa

Trong tháng 8/2018, TAND tỉnh liên tiếp đưa các vụ án mua bán, vận chuyển và tàng trữ trái phép chất ma túy ra xét xử. Trong đó, có nhiều vụ án, bị cáo là người dân tộc thiểu số, sinh sống tại các bản làng vùng sâu, vùng xa ở các huyện miền núi Nghệ An. Mỗi phiên tòa là 1 hoàn cảnh, 1 câu chuyện, 1 bi kịch khác nhau. Không ít bị cáo phải hầu tòa khi tuổi đời còn rất trẻ; có nhiều bị cáo không được đi học, không biết chữ, vẫn chưa ý thức được hành vi sai trái của bản thân, còn ngô nghê trước những câu hỏi từ HĐXX. Cũng có kẻ phạm tội bản chất hiền lành, lương thiện nhưng chỉ vì bị rủ rê, lôi kéo và “hoa mắt” trước đồng tiền mà phải trả giá đắt. Nhưng có 1 đặc điểm chung đó là hầu hết các bị cáo đứng trước bục khai báo đều tỏ ra ăn năn, hối lỗi và cho rằng, do nhận thức pháp luật hạn chế, do “siêu lợi nhuận” thu được từ ma túy nên đã bị cám dỗ.

1. Phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử bị cáo Lương Văn Thén (SN 1978) trú tại bản Piêng Hòm, xã Phà Đánh, huyện Kỳ Sơn về tội mua bán trái phép chất ma túy diễn ra vào 1 ngày cuối tháng 8/2018. Theo cáo trạng, trưa 10/4, 1 người đàn ông tên Phòng (người dân tộc Mông, không rõ lai lịch, địa chỉ) đưa tới nhà Thén 5 gói ma túy tổng hợp nhờ bán. Phòng dặn Thén mỗi gói bán 3 triệu đồng, tiền công của Thén là 200.000 đồng/gói. Nếu bán được nhiều tiền hơn thì Thén được hưởng số tiền chênh lệch đó. Đặc biệt, Phòng còn thưởng trước “hoa hồng” cho Thén 4 viên ma túy tổng hợp để dùng. Bị nghiện ma túy lâu năm nên khi người khác cho ma túy sử dụng miễn phí, Thén mừng lắm.

Ngay sau đó, Thén nhận số ma túy trên rồi đem đi cất giấu trên mái nhà, chờ người hỏi mua thì bán. Đến khoảng 22 giờ cùng ngày, Thén mang một số viên ma túy ra sử dụng thì có 3 thanh niên vào hỏi mua. Khi hai bên đang “giao dịch” thì bị Công an huyện Kỳ Sơn phát hiện, bắt giữ. Công an thu giữ 1 gói ma túy trên sàn nhà. Lương Văn Thén đã tự nguyện giao nộp 5 gói ma túy giấu trên mái nhà trước đó. Tổng số ma túy mà Thén mua bán là 87 gam.

Trong suốt phiên tòa, mặc dù được chủ tọa phiên tòa liên tục nhắc nhở cách xưng hô nhưng chỉ được một lúc, bị cáo lại xưng bằng tên của mình với HĐXX: “Thén không biết Thén làm thế là phạm tội...”. Tại phiên tòa, Lương Văn Thén thừa nhận toàn bộ hành vi phạm tội như cáo trạng truy tố. Khi được HĐXX cho nói lời nói sau cùng, bị cáo nói: “Thén… bị cáo ăn năn lắm rồi, xin Tòa giảm án cho bị cáo. Mong HĐXX xem xét giảm nhẹ hình phạt để sớm được ra tù, về để lo cho các con được học hành, no cái chữ”. Xem xét toàn diện vụ án, cân nhắc các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, HĐXX tuyên phạt Lương Văn Thén 15 năm tù giam.

2. Trước đó, TAND tỉnh mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử 2 bị cáo Lang Văn Anh (SN 1980) trú tại xã Mường Nọc, huyện Quế Phong và Trần Thanh Minh (SN 1967) trú tại phường Quang Phong, TX Thái Hòa về tội mua bán trái phép chất ma túy. Theo cáo trạng, vào lúc 19 giờ 30 phút ngày 13/12/2017, tại xã Nghĩa Liên, huyện Nghĩa Đàn, Công an huyện Nghĩa Đàn phát hiện, bắt quả tang Anh đang chuẩn bị mua bán ma túy với Minh, thu giữ 5 bánh hêrôin.

Tại cơ quan điều tra, các đối tượng khai nhận, ngày 12/12/2017, Anh thống nhất bán cho Minh 5 bánh hêrôin với giá 650 triệu đồng. Ngày 13/12/2017, Minh đưa trước cho Anh 600 triệu đồng, Anh mang 5 bánh hêrôin có khối lượng 1.732 gam bán cho Minh. Tuy nhiên, hành vi của các đối tượng đã bị lực lượng chức năng phát hiện, bắt quả tang. Tại tòa, Anh và Minh thừa nhận toàn bộ hành vi phạm tội của mình như trong cáo trạng truy tố.

Được biết, hiện nay người vợ trước của Anh cũng đang thi hành án về tội mua bán trái phép chất ma túy ở một trại giam trên địa bàn Nghệ An. Giữa Anh với người vợ cũ có 1 đứa con gái chung. Vợ đang thi hành án phạt tù, không chịu nổi cảnh “gà trống nuôi con”, Anh sống như vợ chồng với 1 người phụ nữ ở bản khác. Từ khi Anh bị bắt tới nay, đứa con gái phải về ở với bà nội. Ngày ra tòa, nhìn thấy con gái được bà nội buộc 2 bím tóc dẫn đến dự khán, Anh bật khóc. Biện minh cho hành vi mua bán trái phép chất ma túy của mình, Anh nói rằng, do cuộc sống quá vất vả, 1 mình nuôi nhiều miệng ăn nên “túng quá hóa liều”, nghĩ chỉ làm “một chuyến” lấy vốn để làm ăn, phát triển kinh tế gia đình rồi từ bỏ…

Trong lúc nghị án, đứa con gái của Anh nằng nặc đòi được gặp bố, mặc cho mọi người giữ lại nhưng bé vẫn cố gắng dứt khỏi tay bà nội rồi chạy ùa đến chỗ bố. Có lẽ do quá bất ngờ nên lực lượng chức năng cũng không kịp ngăn cản. Nhào vào lòng bố, 2 bố con ôm lấy nhau khóc nức nở. Nghe đoạn đối thoại giữa 2 bố con bằng tiếng Thái với nhau, tôi chẳng hiểu được gì nhưng với ánh mắt tha thiết, nặng trĩu âu lo trên khuôn mặt người bố, tôi hiểu rằng, đó là những lời dặn dò cô con gái bé bỏng trước khi thi hành án của người bố. Do quy định nên lực lượng chức năng phải đưa cháu bé ra khỏi khu vực của bị cáo. Với số lượng ma túy lớn, HĐXX đã tuyên phạt cả 2 bị cáo Lang Văn Anh và Trần Thanh Minh mức án tù chung thân.

3. Hầu hết trong các tình tiết được HĐXX cân nhắc để xem xét giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo trong các phiên tòa mà bị cáo là người dân tộc thiểu số đều là: Bị cáo là người dân tộc thiểu số, sinh sống ở vùng có đời sống đặc biệt khó khăn, nhận thức về pháp luật còn hạn chế. Lòng tham khiến các bị cáo làm liều… Bản án nghiêm minh của pháp luật đã được phán quyết, đó là cái giá phải trả cho hành vi vi phạm pháp luật của các bị cáo. Song, sau mỗi phiên tòa là cả khoảng lặng: Ánh mắt trong veo, ngơ ngác lẫn nỗi sợ hãi của những đứa trẻ, cảnh ôm mặt khóc nức nở của những người mẹ già… luôn ám ảnh những người dự khán…

Cảnh người bà địu cháu bên ngoài hành lang trong 1 phiên tòa xét xử ma túy mà bố của đứa trẻ là bị cáo

4. Những năm qua, mặc dù được Đảng, Nhà nước và các cấp, ngành cùng với chính quyền địa phương luôn quan tâm, tích cực thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền trong đấu tranh phòng, chống tệ nạn mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép chất ma túy... Tuy nhiên, thực trạng số lượng người dân ở các huyện miền núi, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số tham gia mua bán “cái chết trắng” ngày càng gia tăng.

Do tiếp giáp với 3 tỉnh của nước bạn Lào (Xiêng Khoảng, Bôlykhămxay và Hủa Phăn), tội phạm ma túy thường lợi dụng các đường tiểu ngạch để tuồn ma túy từ nước ngoài vào Việt Nam. Ngoài ra, lợi dụng lối sống du canh du cư, trình độ dân trí thấp, đời sống kinh tế còn khó khăn, sự hiểu biết về pháp luật hạn chế nên một số đồng bào dân tộc thiểu số ở miền Tây Nghệ An đã bị các đối tượng lôi kéo hoạt động phạm tội về ma túy. Bởi vậy, để đấu tranh phòng, chống tội phạm ma tuý, đẩy lùi tệ nạn ma túy nói chung và ở vùng dân tộc thiểu số nói riêng có hiệu quả thì rất cần sự chung tay của cả cộng đồng xã hội.