Theo thống kê của Phòng NN&PTNT Tương Dương, mặc dù chỉ mới đầu mùa mưa nhưng trên địa bàn huyện đã có một số điểm sạt lở với khối lượng hàng nghìn m3 đất đá. Ngoài tuyến Cửa Rào - Bản Vẽ đã bị sạt lở trong cơn bão số 2 vừa qua, tuyến bản Chon - Bản Phảy (xã Xiêng My) có chiều dài 6 km đã có 1 điểm bị sạt nền đường, 1 điểm bị sạt lở đất, gây rất nhiều khó khăn cho việc đi lại.
Tuyến bản Na Ca - Na Ngân cũng đã bị chia cắt và được dự đoán sẽ gây ra rất nhiều điểm sạt lở trong mùa mưa năm nay. Hiện nay, trên địa bàn huyện có 5 tuyến giao thông lớn có nguy cơ sạt lở; 10 vùng có nguy cơ bị lốc xoáy; 4 vùng có nguy cơ xảy ra lũ quét…
Năm 2012, huyện Tương Dương được UBND tỉnh Nghệ An trang bị 1 máy xúc và 1 máy xúc lật để đối phó với mưa lũ. Với sự hỗ trợ này, mùa mưa lũ năm nay, UBND huyện Tương Dương đã điều 1 máy vào vùng sâu, vùng xa, 1 máy túc trực phục vụ khu vực thị trấn và dọc đường 7.
Để tránh bị động trong điều hành hoạt động của các phương tiện tham gia giải quyết các điểm sạt lở, UBND huyện đã lập dự toán cấp xăng dầu trước mùa mưa lũ; phát động toàn dân tham gia nạo vét kênh mương, các tuyến giao thông chính. Riêng 3 xã vùng lòng hồ Thủy điện Bản Vẽ, UBND huyện đã huy động sức dân được hơn 15 nghìn ngày công, đào đắp được 15 km đường mòn.
Tuyến kè sông Lam đi qua huyện có chiều dài 2,8 km đã thi công xong. Tuy nhiên, phần mái kè (không có trong thiết kế của công trình này), gần nhà các hộ dân dọc đường 7 đang đứng trước nguy cơ sạt lở. Trước tình hình này, UBND huyện Tương Dương đã lập dự toán để trích 3 tỷ đồng thực hiện kè mái trên, tránh xảy ra những hậu quả đáng tiếc khi mưa lũ tràn về.
Những ngôi nhà vẫn tiếp tục mọc lên tại những điểm sạt lở dọc sông Nậm Mộ, đoạn đi qua Thị trấn Mường Xén
Trên địa bàn huyện Kỳ Sơn, tình hình sạt lở cũng được dự đoán sẽ diễn biến phức tạp. Trong cơn bão số 2 năm nay, tuyến Mường Xén - Mường Típ - Mường Ải có 5 điểm bị sạt lở; tuyến Nậm Càn - Na Ngoi có 2 điểm sạt lở… Sau cơn lũ năm 2011, dọc bờ hữu ngạn sông Nậm Mộ, nơi có tuyến đường 7 chạy qua đã có nhiều điểm sạt lở nghiêm trọng, không những tiến sát nhà dân mà còn uy hiếp nghiêm trọng đến con đường huyết mạch này.
Trong khi hậu quả trên chưa đủ điều kiện khắc phục thì một điều đáng báo động là rất nhiều hộ dân đã tiếp tục xây nhà sát mép sông, thậm chí có xu hướng đổ trụ, làm nhà tiến ra phía lòng sông, “trêu ngươi hà bá”. Một số hộ dân đã tự đầu tư làm rọ đá xung quanh trụ nhà. Tuy nhiên, những rọ đá này liệu có đủ sức bảo vệ nhà cửa trong mùa mưa lũ được dự đoán là nhiều điều khó lường trong năm nay? Hàng năm, sông Nậm Mộ vẫn tiếp tục ăn sâu vào đất các hộ dân, có nhiều nơi, điểm sạt lở chỉ còn cách đường 7 chưa đến 10m.
Ông Mùa Nỏ Xử - Phó Chủ tịch UBND huyện Kỳ Sơn cho biết: Sau mùa mưa lũ năm 2011, UBND huyện Kỳ Sơn đã không cho người dân tiếp tục xây dựng nhà cửa dọc sông Nậm Mộ bên cạnh đường 7. Tuy nhiên, họ vẫn tiếp tục xây dựng vì đất đã được cấp sổ đỏ, lại là điểm kinh doanh sinh lời… Cũng theo lời ông Xử, khu TĐC với tổng mức đầu tư 3.000 tỷ đồng đã được phê duyệt nhưng hiện nay, chưa được cấp tiền nên chưa thể xây dựng để “kéo” dân ra khỏi khu vực sạt lở (?).
Ông Nguyễn Anh Đoài - Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện Kỳ Sơn cho biết: Kỳ Sơn hiện có hơn 1 km kè dọc sông Nậm Mộ. Hiện, huyện đang xin dự án để xây dựng 1,9 km kè ở khu vực thị trấn Mường Xén và 1,1 km ở bản khe Tỳ, xã Hữu Kiệm với tổng mức đầu tư trên 200 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có tiền dự án cấp nên chưa thể triển khai. Hơn 1 km kè đi qua khối 4, thị trấn Mường Xén hiện đang thi công dang dở (khoảng 40% khối lượng công việc) do nguồn vốn đầu tư mới chỉ được 1/4, trong khi ngân sách huy động ở địa phương chưa có đồng nào.
Theo ghi nhận của phóng viên, ta-luy bảo vệ sạt lở núi dọc đường 7 đi qua các xã Chiêu Lưu, Lưu Kiền đã có nhiều đoạn bị mưa lũ làm gãy lở, bong tróc, chỉ cần một vài trận mưa là đất đá có thể đổ xuống bất cứ lúc nào, sẵn sàng chia cắt tuyến đường 7. Thiếu kinh phí triển khai dự án, trong khi một số công trình xây dựng kè đã hư hỏng, nhiều hệ thống có dấu hiệu bong tróc, khiến tình hình sạt lở gây thiệt hại về người và của trên địa bàn huyện Kỳ Sơn trong mùa mưa lũ năm nay được dự đoán sẽ rất khó lường.
Trong cơn bão số 2 xảy ra cuối tháng 6 vừa qua, tại khe Nậm Khiên, xã Nậm Càn, huyện Kỳ Sơn đã có hai người dân của huyện Tương Dương bị chết do lũ quét. Nhiều bản, làng, nhiều cụm, khối dân cư, tuyến đường 7, bờ sông Nậm Mộ đi qua hai huyện Kỳ Sơn, Tương Dương đang đứng trước nguy cơ bị sạt lở, gây thiệt hại về người và tài sản. UBND tỉnh, các huyện nói trên cần sớm tìm giải pháp, chủ động đối phó với tình hình mưa lũ, giảm thiểu thiệt hại cho người dân.
Văn Dũng
.