Có một điều dễ dàng nhận thấy: Nghĩa địa nhân dân đều nằm bên đường hoặc cạnh khu dân cư. Từ đó, kéo theo những hệ lụy về cuộc sống. Toàn tỉnh Nghệ An hầu như chưa có quy hoạch rõ ràng, nghĩa địa chủ yếu nằm bên các tuyến đường giao thông quan trọng, hay gần khu dân cư đông đúc và đồng ruộng.
Những lời đồn ma quái từ quy hoạch bất hợp lý
Gần đây, trong khi bốc mộ người ta thường thấy trong các quan tài nằm cạnh đồng ruộng và men sông có rất nhiều cá trê, lươn chạch khổng lồ, thậm chí có thêm cả rắn thông thường nhưng lại có một cái gì đó khác khác. Từ đó, kéo theo những tin đồn thất thiệt lan truyền rất nhanh và nhiều kẻ xấu lợi dụng vào đó để tuyên truyền mê tín dị đoan. Thậm chí có khi các tờ báo mạng cũng vào cuộc và cho đó là những cái ly kỳ.
Theo các vị cao niên có kinh nghiệm trong làng hay những người có am hiểu một chút về tự nhiên thì sở dĩ có tình trạng như thế là do quy hoạch nghĩa địa trong nhân dân chưa rõ ràng.
Chôn những người đã khuất ở nơi ẩm thấp, khi trời mưa to nước dâng lên ngập cả nghĩa địa thì trứng của các loài động vật như cá trê, lươn, chạch hay các loài bò sát như rắn có cơ hội lọt vào và sống ký sinh trong quan tài một thời gian dài. Sống trong đó lâu năm các loài động vật không được hấp thụ ánh sáng mặt trời nên sinh ra có màu sắc kỳ lạ và phát triển khác với tự nhiên là điều bình thường.
Sau khi bốc mộ, thân nhân của những người đã mất phát hiện ra thì gọi các thầy cúng tới và lan truyền những tin đồn thất thiệt ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của bà con nhân dân lân cận. Có nhiều trường hợp chọn trúng vào các điểm có luồng khí lạ dẫn đến xác người chết lâu năm mà không thể phân hủy, nên khi mở nắp quan tài ra rồi đậy lại và tiến hành các thủ tục chôn cất lại từ đầu.
Nghĩa địa ở cạnh khu dân cư
Bên cạnh đó, khi các nghĩa địa nằm gần kề khu dân cư thì ảnh hưởng rất lớn đến đời sống nhân dân khi chôn cất, di dời người đã khuất (người dân mình có phong tục bốc mộ vào ban đêm).
Vào các buổi trời mưa và mù sương ở các nghĩa địa thường xuất hiện các đốm lửa bay lượn. Nhiều người nhìn thấy hoảng sợ bỏ chạy và đốm lửa cứ bay theo rồi vụt tắt (bà con nhân dân thường gọi là “ma trơi”).
Theo khoa học đây là một hiện tượng thường có ở các nghĩa địa khi trở trời, bởi lẽ tại các khu nghĩa địa những lúc như vậy thường xất hiện các luồng khí phốt pho, khi các luồng khí này bốc lên với lượng lớn sẽ tạo thành đốm lửa và đốm lửa này thường bay theo gió. Khi có người bỏ chạy thì sẽ tạo thành một luồng gió và nó bay theo. Từ đó, lại sinh ra những câu chuyện mê tín dị đoan, ma ám...
Như vậy, việc quy hoạch nghĩa địa không hợp lý sẽ nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của nhân dân. Đó là chưa kể đến vấn đề nguồn nước bị ô nhiễm và các tác nhân liên quan.
Cần có quy hoạch cụ thể
Theo tiến sỹ Đậu Hiển - Viện nghiên cứu địa chất Trung ương cho biết: “Giờ đây ở vùng nông thôn và các huyện miền núi của tỉnh Nghệ An có một điều bất hợp lý là quy hoạch nghĩa địa đều nằm ở các vị trí không hợp lý làm mất mĩ quan. Lâu dài sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống nhân dân và quy hoạch cho sự phát triển của vùng nông thôn trong tương lai”.
Xã hội ngày càng phát triển, dân số ngày càng tăng nên nhu cầu dân sinh ngày càng lớn. Giao thông đi lại thuận lợi và kinh tế dễ dàng phát triển nhất là các vị trí gần kề với đường Quốc lộ. Nhưng hiện nay, những vị trí đó lại có phần dành cho… nghĩa địa nên ảnh hưởng không nhỏ đối với việc phát triển kinh tế của nông thôn và miền núi hiện nay.
Một điều dễ nhận biết khi hỏi các vị lãnh đạo địa phương thì hầu hết chưa có nghĩa địa nhân dân bởi các nghĩa địa tự có đó là do người dân chôn cất từ xa xưa. Thêm vào đó, do một phần phong tục tập quán của mình cũng đang chi phối nên khi người đã chết thì ít ai nghĩ đến chuyện di dời để người đã khuất yên nghỉ và mong sao mồ yên mả đẹp.
Hiện nay, ở miền núi quỹ đất chưa sử dụng rất nhiều. Nếu chính quyền tác động, chỉ đạo và tuyên truyền cho bà con nhân dân về các vấn đề nảy sinh khi quy hoạch nghĩa địa không rõ ràng thì chắc chắn họ sẽ nhận ra điều đó.
Ông Nguyễn Sỹ Thành - Phó Chủ tịch UBND xã Thanh Lương, huyện Thanh Chương cho biết: “Giờ nói đến việc quy hoạch nghĩa địa thì chính quyền đang rất đau đầu. Quỹ đất nông thôn thì hầu như không có. Người sinh ra ngày càng đông, đất thì thiếu mà người chết thì có khi nằm cả trăm năm không thể dịch chuyển” .
Thiết nghĩ các cấp, các ngành của địa phương trên toàn tỉnh cần nhanh chóng có quy hoạch rõ ràng và cụ thể về xây dựng nghĩa địa cho phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội, làm đẹp bộ mặt của nông thôn, để người đã khuất yên nghỉ và không làm ảnh hưởng đến người còn sống. Tránh được những tình trạng hy hữu xảy ra, đặc biệt là vấn nạn mê tín dị đoan, không để cho kẻ xấu lợi dụng tuyên truyền và có dịp “đục nước béo cò”.
Ngọc Anh
.