(Congan.nghean.gov.vn)-Ngày nay, khi công nghệ số đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống, từ việc mua sắm trực tuyến, giao dịch ngân hàng, đến kết nối xã hội qua mạng, người dân Việt Nam đang đối mặt với những mối đe dọa an ninh mạng ngày càng tinh vi. Vào đầu năm 2025, các chuyên gia công nghệ ghi nhận sự gia tăng đáng kể các vụ tấn công mạng nhắm vào cá nhân, từ lừa đảo trực tuyến, đánh cắp dữ liệu cá nhân, đến các cuộc tấn công sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Đây là hồi chuông cảnh báo để mỗi người dân nâng cao ý thức tự bảo vệ mình trên không gian mạng.
 |
| Ảnh minh họa |
Tấn công mạng tinh vi: Hiểm họa từ trí tuệ nhân tạo
Trong những tháng đầu năm 2025, các báo cáo từ các tổ chức an ninh mạng cho thấy sự bùng nổ của các cuộc tấn công sử dụng AI, đặc biệt là công nghệ Deepfake. Tin tặc đã lợi dụng hình ảnh và giọng nói được tạo ra từ AI để giả mạo người thân, bạn bè, hoặc thậm chí là cơ quan chức năng, nhằm lừa đảo người dân chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin nhạy cảm. Một trường hợp điển hình là các cuộc gọi giả danh công an yêu cầu người dân cài đặt ứng dụng giả mạo để "kiểm tra tài khoản", từ đó chiếm quyền điều khiển điện thoại và đánh cắp tiền trong ngân hàng.
Không chỉ dừng lại ở đó, các mã độc (malware) được hỗ trợ bởi AI đang được phát triển để tự động tìm kiếm lỗ hổng trong thiết bị cá nhân như điện thoại, máy tính, và cả các thiết bị thông minh trong gia đình như camera an ninh hay loa thông minh. Những thiết bị này, vốn được kết nối qua Internet, đang trở thành "cửa ngõ" để tin tặc xâm nhập và khai thác dữ liệu.
Dữ liệu cá nhân: Mồi ngon của tội phạm mạng
Một vấn đề đáng lo ngại khác là tình trạng lộ lọt dữ liệu cá nhân. Chỉ với vài nghìn đồng, tin tặc có thể mua được thông tin cá nhân như số điện thoại, địa chỉ, hoặc thậm chí số chứng minh nhân dân từ các diễn đàn ngầm trên mạng. Những dữ liệu này sau đó được sử dụng để tạo ra các kịch bản lừa đảo "cá nhân hóa", khiến người dân dễ dàng sập bẫy. Chẳng hạn, nhiều người đã nhận được tin nhắn từ "ngân hàng" thông báo tài khoản bị khóa và yêu cầu nhấp vào đường link để "xác minh", dẫn đến việc bị đánh cắp mật khẩu và tiền bạc.
Cảnh giác với thiết bị IoT trong gia đình
Sự phổ biến của các thiết bị Internet vạn vật (IoT) như camera giám sát, robot hút bụi, hay khóa cửa thông minh cũng đang đặt ra thách thức lớn. Các chuyên gia dự đoán rằng đến cuối năm 2025, Việt Nam sẽ có hàng chục triệu thiết bị IoT được sử dụng trong các hộ gia đình. Tuy nhiên, nhiều thiết bị này không được cập nhật bảo mật thường xuyên hoặc sử dụng mật khẩu mặc định, khiến chúng trở thành mục tiêu dễ dàng cho tin tặc. Một khi bị xâm nhập, những thiết bị này không chỉ làm lộ hình ảnh, âm thanh trong nhà, mà còn có thể bị sử dụng để tấn công các hệ thống lớn hơn.
Lời khuyên cho người dân
Trước bối cảnh này, người dân cần chủ động bảo vệ mình bằng những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả:
1. Không nhấp vào liên kết lạ: Dù tin nhắn hay email có vẻ đáng tin cậy, hãy kiểm tra kỹ nguồn gốc trước khi nhấp vào bất kỳ đường link nào.
2. Cập nhật phần mềm thường xuyên: Đảm bảo điện thoại, máy tính và các thiết bị thông minh luôn được cập nhật phiên bản mới nhất để vá các lỗ hổng bảo mật.
3. Sử dụng mật khẩu mạnh: Tránh dùng mật khẩu dễ đoán như ngày sinh hay số điện thoại, và thay đổi mật khẩu định kỳ.
4. Cảnh giác với các cuộc gọi bất thường: Nếu nhận được cuộc gọi yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển tiền, hãy liên hệ trực tiếp với cơ quan liên quan để xác minh.
5. Sao lưu dữ liệu: Lưu trữ các tài liệu quan trọng ở nơi an toàn để tránh mất mát nếu bị tấn công.
