(Congan.nghean.gov.vn)-Trong thời đại công nghệ số, môi trường mạng là không gian quan trọng cho sự học tập, giao lưu và giải trí của trẻ em. Tuy nhiên, đây cũng là nơi tiềm ẩn nhiều nguy cơ và hiểm họa cho sự phát triển toàn diện của trẻ em, đặc biệt là vấn nạn xâm hại trẻ em trên môi trường mạng.
Thời gian qua, mặc dù các ngành chức năng, nhà trường, gia đình đã có nhiều biện pháp quản lý, giáo dục con em và cơ quan Công an tập trung đấu tranh, xử lý nghiêm tội phạm xâm hại tình dục trẻ em nhưng tình trạng này vẫn còn diễn biến phức tạp. Năm 2023, cả nước xảy ra 2.498 vụ xâm hại trẻ em, tăng 9,2% về số vụ so với năm 2022, trong đó xâm hại tình dục trẻ em chiếm 82,2%. Trong 8 tháng đầu năm 2024, trên toàn quốc đã điều tra, khởi tố 1.198 vụ với 1.419 bị can liên quan đến các hành vi xâm hại, bạo hành trẻ em. Đồng thời xử lý hành chính 48 vụ, 125 đối tượng. Trong đó, nhóm hành vi bạo hành trẻ em chiếm 12%, còn lại là xâm hại trẻ em. Các địa phương có số vụ xâm hại, bạo hành xảy ra nhiều như: Hà Nội, Thái Bình, Hoà Bình, Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Cần Thơ, Lâm Đồng...
 |
| Bảo vệ trẻ em trước nguy cơ xâm hại trên mạng xã hội (Ảnh minh họa) |
Tại Nghệ An, thời gian qua Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Nghệ An đã khởi tố nhiều đối tượng liên quan đến các hành vi xâm hại trẻ em nhằm tạo sức răn đe. Bên cạnh đó cơ quan Công an đã phối hợp với các lực lượng chức năng đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến người dân, đặc biệt các em trong lứa tuổi thanh, thiếu niên về cách nhận biết cũng như phòng ngừa về tội xâm hại tình dục trẻ em.
Về cơ bản, qua các vụ việc xảy ra, có thể nhận diện một số thủ đoạn mà các đối tượng thường sử dụng không gian mạng: Thủ đoạn phổ biến là thông qua các dịch vụ mạng xã hội, ứng dụng hẹn hò để kết bạn, làm quen, dụ dỗ trẻ em gặp gỡ để quan hệ, xâm hại tình dục. Một số đối tượng thông qua mạng xã hội, làm quen, đặt vấn đề quan hệ tình cảm hoặc hứa hẹn cho tiền, quà để dụ dỗ, đe dọa, ép buộc trẻ em trình diễn khiêu dâm qua mạng. Một số trường hợp còn đăng tải lên không gian mạng các hình ảnh, clip trẻ em bị xâm hại tình dục, bị bạo lực học đường. Các hình ảnh riêng tư, nhạy cảm của trẻ em, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần, cuộc sống riêng tư của trẻ. Đặc biệt, thời gian gần đây nổi lên thủ đoạn thông qua mạng xã hội làm quen, “núp bóng” tuyển dụng để hẹn gặp gỡ, lôi kéo, khống chế, cưỡng ép đưa trẻ em đến các khu lao động bất hợp pháp tại nước ngoài để bóc lột lao động, bóc lột tình dục.
 |
| Công an Nghệ An tuyên truyền về các biện pháp phòng chống xâm hại, bạo lực trẻ em tại các trường học trên địa bàn tỉnh |
Xâm hại trẻ em trên môi trường mạng không chỉ gây ra những tổn thương về thể xác mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần và tâm lý của trẻ em. Trẻ em bị xâm hại có thể mắc phải các rối loạn về cảm xúc, hành vi và nhận thức như lo âu, ám ảnh, tự ti, tự kỷ, tự tử hoặc bạo lực. Bên cạnh đó, trẻ em bị xâm hại cũng có khả năng cao bị ảnh hưởng đến sự học tập, giao tiếp và hòa nhập xã hội.
Đây là một vấn nạn cần được chấm dứt ngay lập tức bởi nó vi phạm quyền con người và quyền của trẻ em. Theo khoản 1 Điều 37 Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, “Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi khác vi phạm quyền trẻ em”. Điều 25 Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2016 cũng quy định: “Trẻ em có quyền được bảo vệ dưới mọi hình thức để không bị xâm hại tình dục”.
Để bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, cần có sự phối hợp và đồng thuận của cả cộng đồng. Các cơ quan chức năng cần ban hành và thực thi các chính sách, luật pháp và biện pháp kỹ thuật để ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi xâm hại trẻ em trên mạng. Đồng thời, tăng cường tính năng đảm bảo an toàn và các công cụ mới để giúp cha mẹ và giáo viên có thể dạy cho con và học sinh sử dụng internet một cách an toàn. Cha mẹ cần xây dựng được mối quan hệ đồng hành với con, để con tin cậy và tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần. Nhà trường cũng cần nâng cao nhận thức và kỹ năng cho học sinh về cách phòng tránh và ứng phó với các nguy cơ trên mạng. Từ đó, giúp trẻ em được giáo dục về quyền và trách nhiệm của mình khi sử dụng internet, biết tự bảo vệ bản thân và báo cáo cho người lớn khi gặp phải các tình huống nguy hiểm.
Liên quan tới vấn đề này, mới đây, UBND tỉnh Nghệ An cũng đã ban hành văn bản chỉ đạo các cấp, ngành trên địa bàn tỉnh tăng cường vai trò trách nhiệm, tiếp tục tuyên truyền mạnh mẽ, phòng chống có hiệu quả các hành vi xâm phạm trẻ em trên không gian mạng. Tuyên truyền, phổ biến kiến thức, kỹ năng về bảo vệ, hỗ trợ trẻ em tương tác sáng tạo lành mạnh trên môi trường mạng đến các trường học, lớp học, thôn, bản, tổ dân phố. Giáo dục, vận động cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em, gia đình thường xuyên quan tâm, đồng hành cùng trẻ trên môi trường mạng. Đổi mới cách thức, nội dung công tác truyền thông theo hướng gần gũi, sinh động để thu hút trẻ, thông qua ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, qua mạng Internet và mạng xã hội. Các cơ quan, đơn vị triển khai các biện pháp hỗ trợ, can thiệp kịp thời đối với 100% trẻ em bị xâm hại trên môi trường mạng khi có yêu cầu từ bản thân trẻ em hoặc từ người thân, cộng đồng xã hội.