Văn hóa - Giáo dục

Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên

(Congannghean.vn)-Vừa qua, Bộ Nội vụ đã công bố Dự thảo trình Chính phủ về chính sách tinh giản biên chế. Dự kiến, từ 2014 - 2020 sẽ thực hiện tinh giản biên chế khoảng 100.000 người. Trong đó, khoảng 80% giải quyết nghỉ hưu trước tuổi và 20% giải quyết thôi việc. Mục tiêu của Đề án là nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của đội ngũ công chức, viên chức đang hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. Đối với ngành Giáo dục, việc thực hiện tinh giản biên chế cũng được kỳ vọng sẽ là một trong những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. 

 

Không thể phủ nhận một thực tế đã và đang diễn ra là, có sự không đồng đều về mặt bằng chất lượng trong đội ngũ giáo viên ở các nhà trường hiện nay. Bên cạnh những giáo viên có năng lực chuyên môn, ham học hỏi, thực sự có tâm huyết với nghề thì còn có một bộ phận giáo viên không chịu học hỏi, trau dồi chuyên môn. Hiện tượng giáo viên “đứng nhầm lớp” đã không còn là cá biệt. Trong những năm gần đây, Bộ GD&ĐT đã đề ra chủ trương đưa công nghệ thông tin vào trong các tiết học nhằm khai thác tối đa lợi thế của các thiết bị dạy học hiện đại; triển khai việc nhập dữ liệu điểm hàng ngày của giáo viên vào máy tính để công khai trên mạng, minh bạch hoá kết quả học tập của học sinh. Tuy nhiên, không ít giáo viên tỏ ra e ngại, không chịu khó trang bị những kiến thức cơ bản trong việc sử dụng các phương tiện hiện đại. Thậm chí, có người còn cho rằng, đó không phải là việc “chuyên môn”, không phải việc của mình nên không cần quan tâm.

 

Cùng với đó, việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, lấy học sinh làm trung tâm còn chưa được nhiều giáo viên chú trọng. Phương pháp dạy học “truyền thống” theo kiểu đọc - chép vẫn được không ít giáo viên áp dụng trong các tiết dạy như là phương pháp dạy học duy nhất, đúng nhất. Không chịu nỗ lực tiếp cận, tìm tòi phương pháp dạy học mới, phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, ngại tiếp xúc với những trang thiết bị dạy học hiện đại, nhiều giáo viên đã dần trở nên lạc hậu trước xu thế đổi mới của giáo dục, tụt hậu về năng lực chuyên môn, giảm nhiệt huyết công tác so với đồng nghiệp. Điều này thể hiện sự an phận, trì trệ ở một bộ phận giáo viên.

 

Tinh giản biên chế trong các cơ sở giáo dục là một trong những giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên - Ảnh minh họa

Đáng nói là phần lớn trong số những giáo viên này thuộc diện biên chế, hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. Khi đã có được tấm bằng đại học hoặc cao đẳng sư phạm đạt chuẩn so với mức yêu cầu của cấp học được giảng dạy, lại có được “suất” biên chế, không ít giáo viên đã tự cho mình cái quyền được “nghỉ ngơi”, không cần trau dồi về chuyên môn, lương cứ đến hẹn lại lên, yên tâm đứng lớp cho đến ngày về hưu. Theo quy định, giáo viên hai năm liên tục bị xếp vào diện không hoàn thành nhiệm vụ sẽ phải ra khỏi ngành. Mặc dù vậy, với cách đánh giá, xếp loại thi đua theo kiểu “cào bằng” đang xảy ra ở nhiều nhà trường hiện nay thì hầu hết giáo viên đều là “Lao động tiên tiến”, “Hoàn thành nhiệm vụ”, hiếm có trường hợp nào bị thôi việc do không hoàn thành nhiệm vụ. Điều này góp phần tạo sự trì trệ, triệt tiêu động lực phấn đấu, làm thui chột đội ngũ giáo viên. Và như vậy, khi quá trình tinh giản biên chế được thực hiện, hiệu trưởng các trường được “rộng đường” hơn trong việc lựa chọn, sử dụng những giáo viên có năng lực. Đồng thời cũng dễ dàng hơn trong việc chấm dứt việc giảng dạy đối với những giáo viên không đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn.

 

Biện pháp này cũng được kỳ vọng là sẽ tạo ra động lực phấn đấu cho mỗi giáo viên, tăng thêm cơ hội tìm việc làm cho những sinh viên sư phạm có học lực khá, giỏi; thu hút và tuyển dụng mới với những người lao động có năng lực bên ngoài tham gia vào sự nghiệp giáo dục. Tiến tới việc hiệu trưởng có quyền quyết định mức lương đối với từng giáo viên cụ thể trong hội đồng sư phạm nhà trường, tuỳ thuộc vào năng lực, mức độ hoàn thành công việc của giáo viên, nhằm đảm bảo sự công bằng trong phân phối thu nhập tương xứng với sản phẩm lao động sư phạm mà người giáo viên tạo nên.

 

Điều đáng quan tâm là, khi thực hiện việc tinh giản biên chế giáo viên thì trọng trách của đội ngũ quản lý mà đặc biệt là vai trò của người hiệu trưởng là rất quan trọng. Để thực hiện quá trình thanh lọc đội ngũ giáo viên ở các đơn vị giáo dục đòi hỏi người hiệu trưởng phải có tâm và có tầm thực sự. Có nghĩa là, bên cạnh nhiệt huyết với sự nghiệp giáo dục, người hiệu trưởng còn phải có khả năng nhìn nhận, đánh giá đúng trình độ, năng lực của người giáo viên. Vấn đề khiến nhiều người lo ngại là, khi các tiêu chí về thi đua, đánh giá, xếp loại giáo viên chưa được thực hiện một cách triệt để, lúc đó, “số phận” của người giáo viên phụ thuộc nhiều vào sự định đoạt của những người có quyền ký tiếp hoặc chấm dứt việc giảng dạy đối với giáo viên. Băn khoăn trên không phải không có cơ sở, bởi khi cơ chế xin - cho vẫn còn có “đất” tồn tại, không ai dám chắc sẽ không có tiêu cực xảy ra.

 

Đổi mới chất lượng giáo dục phụ thuộc nhiều vào kết quả của quá trình đổi mới các yếu tố cấu thành khác như: Đổi mới công tác quản lý, đổi mới phương tiện, thiết bị dạy học, đổi mới chương trình, sách giáo khoa… Tuy nhiên, nếu như không có bước đột phá trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên thì những sự đổi mới kể trên sẽ không mang lại hiệu quả. Xác định được tầm quan trọng của đội ngũ giáo viên là một “mắt xích” quan trọng của quá trình giáo dục, đã đến lúc cần phải có những giải pháp mạnh mẽ mang tính đột phá để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Việc tinh giản biên chế, thanh lọc đội ngũ giáo viên có thể là một giải pháp được tính đến. Vấn đề là cần có những biện pháp hữu hiệu, sát hạch, đánh giá chính xác, khách quan năng lực, nhiệt huyết của đội ngũ giáo viên trong diện biên chế. Phân loại dần những giáo viên yếu kém về năng lực chuyên môn.

 

Trước tình hình chất lượng “đầu vào” của sinh viên sư phạm đang có chiều hướng giảm sút, không ít giáo viên có năng lực đã bỏ nghề vì đồng lương eo hẹp, đời sống khó khăn. Nếu không có những cải thiện về chế độ, chính sách cho giáo viên thì việc tinh giản biên chế có thể khiến cho đời sống phần đông giáo viên vốn đã vất vả càng trở nên bấp bênh hơn. Và khi mà đời sống thiếu ổn định, người giáo viên chưa yên tâm chăm lo cho sự nghiệp của mình thì nâng cao chất lượng giáo dục vẫn còn là một bài toán nan giải.