Châu Âu lo lắng vì đàm phán Brexit tại Anh đổ vỡ

Phản ứng trước cuộc đàm phán giữa Chính phủ Anh và Công đảng đối lập nhằm tháo gỡ bế tắc cho thỏa thuận Brexit (Anh rời khỏi Liên minh châu Âu - EU) thất bại, Thủ tướng Ireland Leo Varadkar cho biết đàm phán thất bại là một “diễn tiến rất nghiêm trọng và không may là diễn tiến rất tiêu cực”.

Trong khi đó, Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte cho biết quan niệm của Brexit về cơ bản là sai lầm và gây nên sự hỗn loạn ở Anh.

Hôm 17-5, lãnh đạo Công đảng Jeremy Corbyn đã gửi thư cho Thủ tướng May, tuyên bố chấm dứt tiến trình đàm phán giữa đảng này và Chính phủ Anh với một trong những lý do là hai bên không thể thu hẹp những khoảng cách chính trị. Ngay sau cuộc đàm phán, ông Jeremy Corbyn nhấn mạnh, lập trường giữa Công đảng và Chính phủ của Thủ tướng Anh ngày càng đi xa nhau.

Theo ông Jeremy Corbyn, cuộc đàm phán với chính phủ không đạt kết quả mong muốn là do về cơ bản Chính phủ Anh không thay đổi lập trường của mình và đàm phán đổ vỡ cho thấy, sự yếu đuối và không ổn định của Chính phủ Anh.

Thủ tướng Theresa May dự kiến sẽ thông báo thời điểm từ chức vào đầu tháng 6 tới. Ảnh: Getty Images.

Ông Corbyn cảnh báo sẽ phản đối kịch liệt thỏa thuận Brexit khi thỏa thuận được đưa ra bỏ phiếu tại Quốc hội Anh vào tháng tới: “Tôi đã viết một bức thư cho Thủ tướng Anh và đã gửi đi để nói rằng, đàm phán đã diễn ra theo đúng lẽ tự nhiên. Bà Thủ tướng cũng đã tuyên bố sẽ từ chức. Cả nội các Anh và nhiều người từ đầu đã không ủng hộ đàm phán giữa Công đảng và đảng Bảo thủ. Do đó tôi quyết định chấm dứt đàm phán. Chính phủ Anh về cơ bản vẫn không thay đổi quan điểm. Có những bất đồng quan điểm giữa chúng tôi”.

Về phần mình, Thủ tướng Theresa May cùng ngày cho biết, việc bất đồng quan điểm với Công đảng về việc tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân mới đã khiến đàm phán giữa hai bên trở nên khó khăn hơn. Bà đang cân nhắc đàm phán với các nghị sỹ trong đảng Bảo thủ của bà và đảng Bắc Ireland nhỏ hơn nhằm tìm kiếm sự ủng hộ đối với thỏa thuận này tại Quốc hội: “Chúng tôi muốn ra khỏi Liên minh châu Âu. Nếu Quốc hội ủng hộ thỏa thuận Brexit của chúng tôi, chúng ta đã ra khỏi Liên minh châu Âu. Chúng tôi mong muốn mọi người hãy bỏ phiếu ủng hộ chúng tôi vì chỉ có đảng Bảo thủ mới có thể chuyển giao Brexit và đưa nước Anh tiến tới một tương lai tươi sáng hơn”.

Thỏa thuận Brexit của Thủ tướng Theresa May từng bị bác bỏ 3 lần tại Quốc hội Anh, buộc bà phải xin gia hạn Brexit hai lần và hạn chót là ngày 31-10 tới Anh sẽ phải chính thức rời EU. Tháng trước, bà quyết định tổ chức đàm phán với Công đảng đối lập với hy vọng tìm ra lối thoát cho những bế tắc hiện tại. Tuy nhiên, mong muốn của Công đảng duy trì mối quan hệ thương mại gần gũi với EU đã vấp phải sự phản đối của rất nhiều nghị sĩ đảng Bảo thủ cầm quyền và đây cũng là một trong những trở ngại rất lớn với mục tiêu kể trên.

Chính lãnh đạo Công đảng cũng luôn hoài nghi về khả năng Thủ tướng Anh có thể vận động nội bộ đảng Bảo thủ ủng hộ bất kỳ thỏa hiệp nào mà hai bên đạt được sau đàm phán. Việc Công đảng chấm dứt đàm phán càng khiến hy vọng tháo gỡ bế tắc và tìm kiếm ủng hộ của Quốc hội với thỏa thuận Brexit của Thủ tướng Theresa May trở nên mong manh hơn. Nghị sĩ Công đảng Hilary Benn nhận định nếu đàm phán đổ vỡ, khả năng Anh phải tổ chức trưng cầu ý dân lần 2 về Brexit sẽ rất cao.

Thực chất, sự đổ vỡ trong cuộc đàm phán lần này không phải là quá bất ngờ. Phiên họp cuối cùng tối 13-5 cũng đã kết thúc mà không đạt được bước tiến đáng kể nào, trong khi một số nhân vật cao cấp của Công đảng thừa nhận cuộc đàm phán của họ với đảng Bảo thủ “gần sụp đổ”.

Về phía chính phủ, Bộ trưởng Thương mại Liam Fox - người đứng đầu phe phản đối việc chấp thuận yêu cầu về một liên minh thuế quan vĩnh viễn với EU của Công đảng - cho rằng đề xuất này sẽ cản trở nước Anh có được một chính sách thương mại độc lập hoàn toàn với EU. Trong khi đó, Ngoại trưởng Anh Jerremy Hunt, tối 13-5, tuyên bố rằng bất cứ thỏa thuận nào bao gồm nội dung về một cuộc trưng cầu ý dân lần hai như yêu cầu của một số nghị sỹ Công đảng sẽ là một sự “phản bội” đối với những cử tri bỏ phiếu để Anh rời EU.

Hai đề xuất trên được coi là một trong những điều kiện quan trọng mà Công đảng đưa ra đối với Thủ tướng Theresa May để đổi lấy là phiếu ủng hộ của các nghị sỹ Công đảng khi đem thỏa thuận Brexit ra bỏ phiếu tại Hạ Viện trong lần tiếp theo.

Nhiều người dự đoán rằng đảng Bảo thủ sẽ bị thất bại nặng nề tại cuộc bầu cử nghị viện châu Âu vào ngày 23-5 tới, và điều này sẽ tạo sức ép nặng nề để buộc Thủ tướng Theresa May từ chức. Theo tờ Financial Times số ra ngày 13-5, các cuộc bàn luận không chính thức trong giới quan chức chính phủ hiện nay đó là khi nào sẽ diễn ra cuộc bầu ngôi vị lãnh đạo mới, và một số người dự đoán rằng thủ tướng mới của nước Anh có thể sẽ nhậm chức vào giữa hoặc cuối tháng 7-2019.

Cuối tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Philip Hammond đã lên tiếng kêu gọi cần sớm có cuộc chạy đua giành chức Thủ tướng. Những bộ trưởng thuộc phe gần gũi EU - gồm Bộ trưởng việc làm và hưu trí Amber Rudd, Bộ trưởng kinh doanh Greg Clark, và Bộ trưởng Tư pháp David Gauke - đều thừa nhận rằng Thủ tướng sẽ sớm phải chuyển sang kế hoạch B nếu như các cuộc đàm phán với Công đảng không đem lại kết quả.

Phố Downing cũng cho biết họ đã sẵn sàng tiến hành hàng loạt các cuộc bỏ phiếu tại Hạ Viện về các lựa chọn khác cho Brexit nếu như đàm phán với Công đảng thất bại. Vấn đề ở chỗ là phe ủng hộ EU trong nội các thì cho rằng vấn đề bế tắc Brexit cần sớm kết thúc thông qua việc đạt được một thỏa thuận giữa chính phủ và Công đảng vì các hoạt động kinh doanh yêu cầu vấn đề Brexit sớm có những quyết định rõ ràng.

Trong khi đó, phe hoài nghi châu Âu trong nội các thì muốn Thủ tướng May chấm dứt cuộc đàm phán với Công đảng vì cho rằng yêu cầu chính yếu của đảng này về một thỏa thuận thuế quan vĩnh viễn với EU sẽ khiến Anh bị chặn bới “bức tường” thuế khóa của EU. Phố Dowing hiện vẫn hy vọng có thể trình dự thảo thỏa thuận rút khỏi EU trước ngày diễn ra bỏ phiếu Nghị viện châu Âu. Tuy nhiên, nếu không có sự ủng hộ của Công đảng thì rất khó có khả năng dự thảo Brexit này được thông qua tại Hạ viện.