Trong nỗ lực cải thiện tình hình an ninh trong nước và lấy lại uy tín của chính phủ sau hàng loạt scandal liên quan đến lực lượng an ninh, Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto đã tuyên bố giải tán 1.800 đơn vị cảnh sát địa phương, giao nhiệm vụ kiểm soát an ninh ở địa phương cho các cơ quan thuộc chính quyền liên bang.
Tuyên bố gây bất ngờ này của Tổng thống Pena Nieto được đưa ra vào rạng sáng 28/11 (theo giờ Việt Nam) tại Cung Hội nghị quốc gia. Lý do mà ông Pena Nieto đưa ra là vì xã hội Mexico đã chịu đựng quá đủ những gì xảy ra đối với an ninh trong nước và rằng, đã đến lúc Mexico phải thay đổi toàn diện. Đồng thời, Tổng thống Mexico cũng thừa nhận rằng, vụ việc 43 giáo viên, sinh viên bị mất tích từ hồi tháng 9 rồi sau đó được tìm thấy thi thể cháy sém trong các hố chôn tập thể ở thành phố Iguala thuộc bang Guerrero đã vượt qua lằn ranh đỏ về an ninh. Hơn nữa, trong vụ việc này, trách nhiệm cao nhất thuộc về lực lượng cảnh sát, bởi lẽ 43 người này đã bị lực lượng cảnh sát địa phương tấn công, bắt cóc và giao lại cho băng đảng ma túy địa phương Guerreros Unidos. Các tay súng của Guerreros Unidos đã bắn chết và đốt xác họ.
Ông Pena Nieto nhận định: “Từ vụ việc ở Iguala, ta có thể thấy rõ ràng các nhóm tội phạm đang kiểm soát lãnh thổ của các thành phố khác nhau. Chính quyền các địa phương cũng là một phần của cấu trúc tội phạm có tổ chức. Cảnh sát địa phương hành động theo lệnh của bọn tội phạm. Bi kịch tại Iguala là một điểm yếu về thể chế mà chúng ta không thể bỏ qua”. Vì thế, một mặt giải tán 1.800 lực lượng cảnh sát các địa phương, mặt khác Tổng thống Mexico cũng đưa ra một loạt biện pháp cải tổ an ninh trong cả nước. Theo đó, chính quyền liên bang Mexico sẽ tiếp quản công việc của lực lượng cảnh sát địa phương. Trước mắt, công cuộc cải tổ sẽ diễn ra tại 4 bang bị coi là bạo lực nhất Mexico là Tamaulipas. Jaklisco, Michoacan và Guerrero. Đồng thời, ông Pena Nieto cũng lệnh cho lực lượng an ninh liên bang đưa thêm quân tới vùng Tierra Caliente, nơi tiếp giáp bang Guerrero và Michoacan- vốn được coi là “cái rốn ma túy” của quốc gia này.
 |
| Nhiệm vụ kiểm soát an ninh địa phương giờ thuộc về chính quyền liên bang. Ảnh: Reuters. |
Song song với các biện pháp an ninh được thực thi ngay lập tức, Tổng thống Mexico cũng cho biết thêm rằng, để gỡ bỏ những phức tạp còn tồn tại trong việc xử lý vi phạm ở cấp liên bang, tiểu bang và địa phương, chính phủ sẽ sớm đệ trình lên Quốc hội liên bang Luật Phòng chống tội phạm có tổ chức. Nội dung chính của luật này là tập trung vào việc ngăn ngừa tội phạm thâm nhập vào chính quyền cấp huyện; thành lập lực lượng cảnh sát thống nhất; mở đường dây nóng trên toàn quốc; cho phép lực lượng liên bang hoạt động dễ dàng hơn trên lãnh thổ các bang trong những tình huống khẩn cấp tại các vùng nóng. Bên cạnh đó, Mexico cũng sẽ sớm hoàn thiện hệ thống luật bằng việc bổ sung thêm một số điều vào Luật Tố tụng hình sự, xây dựng hệ thống phòng chống tham nhũng chuyên nghiệp, cải cách các biện pháp chống đói nghèo ở các bang vùng biên giới… Trong thông điệp liên bang của mình, ông Pena Nieto đã đưa ra tổng cộng 10 biện pháp nhằm ngăn ngừa tội phạm và củng cố nhà nước pháp quyền.
Theo các nhà phân tích, vào đúng thời điểm nhạy cảm khi mà vụ sát hại 43 giáo viên và học sinh đang khiến bang Guerrero rơi vào tình trạng bạo loạn thì những phát biểu của Tổng thống Mexico chẳng khác nào là liều thuốc giúp tình hình căng thẳng này dịu bớt lại. Người dân và các đảng phái chính trị ở Mexico, đặc biệt là đảng Cách mạng thể chế (PRI) cầm quyền đều bày tỏ sự ủng hộ và tin tưởng mạnh mẽ vào kế hoạch mà ông Pena Nieto đưa ra. Một số nhà quan sát còn nhận định rằng, thông điệp của Tổng thống Mexico cũng đã cứu nguy cho chính phủ trước nguy cơ bị mất uy tín và có khả năng bị các lực lượng đối lập công kích, đòi từ chức. Điều quan trọng hiện nay là không chỉ bằng lời nói, ông Pena Nieto cần phải thực hiện bằng hành động nhanh chóng, không chậm trễ.
Tờ The Washington Post thì bình luận rằng, trong 2 năm qua, kể từ khi phát động Chiến lược an ninh công cộng mới với việc thành lập Đội hiến binh quốc gia với biên chế khoảng 10.000 người nhằm thực hiện mục tiêu phòng chống tội phạm, đây là lần đầu tiên Mexico cải tổ toàn diện lực lượng cảnh sát. Tuy nhiên, những hành động trước đó như thay thế toàn bộ lực lượng cảnh sát tại sân bay quốc tế ở thủ đô Mexico City sau vụ bắn giết lẫn nhau và bắt giữ hàng trăm cảnh sát địa phương có liên quan đến tội phạm, ma túy hoặc tham nhũng đã phần nào đem lại niềm tin mới cho người dân trong nước cũng như dư luận thế giới về sự thay đổi mạnh mẽ về chất trong công tác phòng chống tội phạm ở quốc gia Bắc Mỹ này.