Việc Mỹ-Trung đạt được “thỏa thuận đình chiến thương mại” trong cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G20) ở Argentina cuối tuần qua đã gỡ “nút thắt” vô cùng quan trọng cho G20 ra đuợc thông cáo chung.
Cả Mỹ và Trung Quốc đều đưa ra ngay những tuyên bố bày tỏ thái độ hài lòng. Nhà Trắng dẫn lời Tổng thống Trump nói: "Tôi nghĩ rằng đó sẽ là lý do chính tại sao chúng ta có thể kết thúc để đạt được cái gì đó tốt cho cả Trung Quốc lẫn Mỹ". Thư ký báo chí Nhà Trắng Sarah Sanders nói thêm rằng hai nước sẽ lập tức “khởi động đàm phán những thay đổi mang tính cấu trúc” về nhiều vấn đề song phương như bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, an ninh mạng và nhiều ưu tiên khác của Mỹ.
Trả lời phỏng vấn hãng tin CNBC, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin cũng nhận định việc "đình chiến" thương mại giữa lãnh đạo Mỹ-Trung bên lề G20 vừa qua mang tính "bước ngoặt" với một cam kết rõ ràng từ phía Bắc Kinh rằng sẽ có “thỏa thuận thực sự” giải quyết các quan ngại của Washington.
Bộ trưởng Mnuchin khẳng định đây là lần đầu tiên xuất hiện "một con đường rõ ràng" nhằm giảm thâm hụt thương mại giữa Mỹ với Trung Quốc xuống thấp nhất có thể.
Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị nhận định thỏa thuận quan trọng nói trên đã thực sự ngăn chặn nguy cơ gia tăng xung đột về kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc, đồng thời mở ra cơ hội mới cho hợp tác cùng thắng.
Ông Vương Nghị cũng nhắc lại rằng lãnh đạo hai nước nhất trí Trung Quốc và Mỹ "có thể và cần phải" đảm bảo thành công trong quan hệ song phương.
Thỏa thuận “đình chiến” thương mại này có thể coi là một kết quả “hai bên cùng thắng” bởi trong những tháng qua, căng thẳng đã leo thang đến mức "đâm lao phải theo lao”.
Khi hai nước tạm thời hòa hoãn, Mỹ sẽ hoãn việc tăng thuế từ 10% hiện nay lên 25% đối với gói hàng hóa nhập khẩu trị giá 200 tỷ USD từ Trung Quốc.
Đáp lại, Trung Quốc đã đồng ý mua một lượng lớn hàng nông sản, năng lượng và các sản phẩm khác của Mỹ nhằm giảm thâm hụt thương mại song phương, cam kết mở cửa thị trường, đồng thời sẽ xem xét việc phê duyệt thỏa thuận mua lại NXP của nhà sản xuất chip Mỹ Qualcomm mà trước đây bị Trung Quốc không thông qua do căng thẳng thương mại giữa hai nước leo thang. Bên cạnh đó, Bắc Kinh cũng đồng ý giảm bớt và dỡ bỏ thuế đánh vào mặt hàng ô tô nhập khẩu từ Mỹ vào Trung Quốc xuống dưới mức 40% hiện nay.
Ở một khía cạnh khác, diễn biến này sẽ giúp Tổng thống Trump “dễ thở” đôi chút khi đang chịu áp lực từ cuộc điều tra của ông Mueller, thất bại của phe Cộng hòa tại Hạ viện trong bầu cử giữa kỳ vừa qua và các thị trường chứng khoán lao dốc trong vài tháng vì lo ngại đối với chiến tranh thương mại.
Trong khi đó, phần lớn các tổ chức kinh doanh lớn của Mỹ như Hội đồng Kinh doanh Mỹ-Trung Quốc hy vọng hòa hoãn tạm thời cuộc chiến thương mại có thể mang lại kết quả tích cực. Chủ tịch Hội đồng này, ông Craig Allen, hoan nghênh quyết định của Mỹ-Trung nhưng cũng kêu gọi một kế hoạch loại bỏ mọi loại thuế mà hai bên đã áp đặt với hàng hóa của nhau.
Tuy nhiên, vấn đề được đặt ra ngay lập tức là số phận cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ được quyết định tại các cuộc đàm phán trong vòng 90 ngày sắp tới. Ông Myron Brilliant, Giám đốc quan hệ quốc tế Phòng Thương mại Mỹ, nhận định: “Các nhà đàm phán hai bên giờ có 90 ngày đáng kể để đạt được kết quả có ý nghĩa trong các lĩnh vực chính mà Mỹ quan ngại. Việc khó khăn giờ mới bắt đầu”.
Vì nếu hai bên không đạt được thỏa thuận về các vấn đề thương mại như chuyển giao công nghệ, sở hữu trí tuệ, hàng rào phi thuế quan, đánh cắp công nghệ và nông nghiệp… Mỹ sẽ ngay lập tức tăng mức thuế từ 10% lên 25% như dự kiến ban đầu đối với hàng hoá của Trung Quốc.
Bởi vậy, đây là khoảng thời gian cực kỳ thử thách với Trung Quốc để thực hiện những thay đổi cơ cấu sâu rộng mà Mỹ đã đòi hỏi suốt năm qua. Nhưng việc Trung Quốc có đáp ứng yêu cầu đó của Mỹ hay không cũng tùy thuộc nhiều yếu tố.
Chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược, ông Scott Kennedy nhận định có thể mọi thứ vẫn như cũ và không có thay đổi gì đáng kể. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể tạo làn sóng tự do hóa nhưng cũng có thể tránh thực hiện những biện pháp gây rủi ro đe dọa trật tự kinh tế Trung Quốc.
Cũng vì thế mà ngay sau khi tạm ngưng cuộc chiến thương mại, ngày 3/12, giới chức Nhà Trắng thông báo Tổng thống Donald Trump đã chỉ định Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer dẫn đầu vòng đàm phán thương mại mới với Trung Quốc. Phát biểu với Đài phát thanh công cộng quốc gia (NPR), Cố vấn Thương mại Nhà Trắng Peter Navarro đánh giá ông Robert Lighthizer là “chuyên gia đàm phán cứng rắn nhất chúng tôi từng thấy và ông ấy sẽ buộc Trung Quốc phải loại bỏ các rào cản thuế quan và tiến hành những thay đổi mạnh mẽ về cấu trúc chính sách của nước này”.
Điều đó cho thấy, số phận cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ chỉ có câu trả lời thỏa đáng trong vòng 90 ngày sắp tới!
.