Câu hỏi đặt ra là vì sao tài xế nghiện ma tuý thường gây tai nạn thảm khốc? Vì sao khó loại bỏ lái xe nghiện ma túy từ khâu đào tạo?
Khoảng 15h chiều 2/1, xe container mang biển kiểm soát 62C-043.48 kéo theo rơ-mooc 62R-001.08 đã đâm vào hàng loạt phương tiện đang dừng chờ đèn đỏ tại ngã tư Bình Nhựt, huyện Bến Lức, tỉnh Long An. Vụ việc làm 3 người chết tại chỗ, 1 người chết tại bệnh viện, 18 người bị thương đang cấp cứu, 21 xe máy bị hỏng. Kết quả xét nghiệm cho thấy, tài xế Phạm Thành Hiếu dương tính với ma túy và có nồng độ cồn cao. Vụ việc lại một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng tài xế sử dụng ma túy.
 |
| Hiện trường vụ tai nạn tại Long An |
Trên thế giới số vụ tai nạn giao thông (TNGT) đường bộ xảy ra do lái xe sử dụng chất ma túy chiếm tỷ lệ 14%. Lái xe sử dụng ma túy gây tai nạn cao gấp 3 lần so với lái xe không sử dụng ma túy. Nếu lái xe vừa uống rượu, vừa sử dụng ma túy thì dẫn đến gây TNGT tăng gấp 23 lần. Nguy hiểm hơn, số vụ TNGT đường bộ do lái xe sử dụng chất ma túy gây ra thường rất thảm khốc.
Khi lái xe sử dụng ma túy sẽ không làm chủ được quá trình điều khiển phương tiện giao thông trên đường, từ đó dẫn đến nguy cơ gây tai nạn giao thông khôn lường.
Tại Việt Nam, chưa có con số thống kê công khai cụ thể bao nhiêu vụ TNGT do tài xế dùng ma tuý gây ra. Tuy nhiên, có một con số đáng lo lắng: Trong năm 2014, Sở GTVT các địa phương đã phối hợp các trung tâm y tế kiểm tra sức khỏe của khoảng 136.000 tài xế và phát hiện hơn 526 trường hợp dương tính với chất ma túy. Trong số đó, đa phần là lái xe đường dài.
Tài xế coi ma tuý là thuốc "an thần", tăng sức khoẻ
Trên thực tế có khá nhiều trường hợp các lái xe, nhất là lái xe đường dài sử dụng chất ma túy, coi đó là thuốc “an thần” để giữ tỉnh táo khi làm việc. Thậm chí họ còn truyền tai nhau cách để “thoát” mỗi lần khám sức khỏe định kỳ. Đã có rất nhiều vụ TNGT thảm khốc, gây ra nhiều cái chết vô tội, thương tâm cho người tham gia giao thông.
Theo GS. TS, Đại tá Bùi Minh Trung (Học viện Cảnh sát Nhân dân), có rất nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau khiến các lái xe sử dụng ma tuý và chất kích thích, nhưng chủ yếu gồm các nguyên nhân như: Do khoán sản phẩm hàng hóa, nhất là vào các dịp cuối năm hoặc chiến dịch vận chuyển hàng hóa... nên đã gây áp lực cho lái xe, trong đó có cả lái xe container, xe siêu trường, siêu trọng, xe tải...
Hay do lái xe muốn chạy tăng chuyến, tăng ca, tăng hàng hóa, trước áp lực nói trên và muốn có nhiều thu nhập nên dẫn đến lái xe mệt mỏi, quá sức. Bên cạnh đó, lái xe chạy đường dài, đường trường, chạy ban đêm dẫn đến mệt mỏi. Để có "sức khỏe" lái xe sử dụng chất kích thích, ma túy.
Hơn hết, là do nhận thức của một bộ phận lái xe có hạn chế cho rằng sử dụng ma túy tổng hợp, các chất kích thích sẽ giúp lái xe có sức khỏe, bền bỉ trong qua trình điều khiển phương tiện giao thông. Điều này rất nguy hiểm đối với lái xe như ảnh hưởng thể chất, tinh thần nhất là não bộ của lái xe và sẽ gây tai nạn rất nghiêm trọng, thậm chí đặc biệt nghiêm trọng cho xã hội.
Việc phòng ngừa, ngăn chặn lái xe sử dụng ma túy, chất kích thích đã được Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia và các cơ quan chức năng đặc biệt quan tâm. Các lực lượng chức năng đã và đang vào cuộc nhằm ngăn chặn kịp thời lái xe sử dụng ma túy và chất kích thích trong quá trình lưu thông. Tuy nhiên so với đòi hỏi thực tiễn vẫn còn chưa đáp ứng được.
Theo một số chuyên gia, để kiểm soát lái xe nghiện ma túy và các chất kích thích, các nước thường kiểm soát ngay từ đầu vào, tức là từ khâu dạy lái xe. Nói cách khác, điều kiện để được học lái xe là phải có giấy xác nhận không nghiện ma túy. Giấy xác nhận này được lập trên cơ sở dữ liệu Quốc gia về người nghiện ma túy, do công an và các địa phương cung cấp và những người nằm trong danh sách đó không được học lái xe. Những người bị phát hiện mới sử dụng ma túy cũng sẽ bị hủy bằng lái xe. Việc kiểm soát người học lái xe thông qua cơ sở dữ liệu này mới có tác dụng ngăn chặn người nghiện hành nghề lái xe kinh doanh vận tải.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng Cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam, nếu chỉ căn cứ vào giấy khám sức khỏe thì khó có thể phát hiện người nào sử dụng ma túy, bởi người học đã chủ động đi khám sức khỏe sẽ có sự chuẩn bị trước. Hơn nữa, với việc thiếu liên kết thông tin như hiện nay, việc loại bỏ lái xe nghiện ma túy từ khâu đào tạo sẽ khó thực hiện được, bởi thiếu cả về cơ sở pháp lý. Do vậy, trong giai đoạn trước mắt, cần kiểm tra đột xuất đối với đội ngũ tài xế trong quá trình hoạt động mới có thể phát hiện và loại bỏ lái xe nghiện ma túy.
Tăng cường tuyên truyền pháp luật, kiểm tra đột xuất lái xe
Theo PGS.TS. Đại tá Bùi Minh Trung, hiện nay xuất hiện nhiều loại ma túy mới, hình thức sử dụng ma tuý cũng đa dạng hơn nhất là đối với lái xe sử dụng ma túy thì việc phát hiện cũng khó khăn hơn vì lái xe thường xuyên lưu thông, không cố định.
Tuy nhiên, để khắc phục khó khăn này, lực lượng chức năng như Cảnh sát giao thông, phối hợp với Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy... đặt trạm kiểm soát cố định và di động trên các tuyến giao thông trọng điểm thường xuyên xảy ra tai nạn để kiểm tra lái xe về việc sử dụng ma túy, chất kích thích...
Đồng thời, phối hợp với Bộ Giao thông vận tải, các công ty vận tải tiến hành kiểm tra định kỳ và đột xuất đối với các lái xe nhất là tại các tuyến, địa bàn trọng điểm phức tạp để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn lái xe sử dụng ma túy, chất kích thích gây tai nạn; kiên quyết không cho người nghiện ma túy và chất kích thích lái xe.
Bên cạnh đó, tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật, hậu quả tác hại của ma túy; tăng cường xử phạt nặng đối với lái xe sử dụng ma túy, chất kích thích; đầu tư mua sắm phương tiện kiểm tra lái xe sử dụng ma túy trong quá trình lưu thông trên đường để kịp thời phát hiện lái xe vi phạm, gây mất an toàn cho xã hội.
.