(Congannghean.vn)-Từ bao đời nay, miền Tây xứ Nghệ đã tạo nên những địa tầng trầm tích về văn hoá - lịch sử bởi chính đất trời và con người nơi đây. Vì vậy, ai đã từng đi qua miền Tây sẽ không khỏi ngỡ ngàng bởi cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, tạo nên bức tranh kỳ thú gắn với những tên bản, tên mường… Và, cũng chính mảnh đất này đã tạo nên những sản vật đặc trưng của núi rừng làm nao lòng du khách thập phương, nhất là vào mỗi dịp Tết đến, Xuân về.
 |
| Sản vật đặc trưng nơi miền Tây xứ Nghệ hiện đang được nhiều khách hàng gần xa ưa chuộng |
Sản vật “made in miền Tây xứ Nghệ”
Trong những lần công tác lên miền Tây xứ Nghệ, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng bởi những sản vật do chính đồng bào các dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú nuôi trồng, sản xuất. Từ gà đen (hay còn gọi là gà ác) sống ở độ cao hàng nghìn mét so với mực nước biển do người Mông nuôi cho đến vịt bầu, bò giàng, lạp xường, cơm lam, cải nương, nếp rẫy, mật ong rừng, bánh chưng đen… của đồng bào tự làm, thu lượm được. Chính những sản vật này đã góp phần tạo nên nét đặc trưng riêng biệt của miền Tây xứ Nghệ.
Dịp cuối năm, chúng tôi có dịp theo chân đồng chí Và Bá Rùa, cán bộ Công an huyện Kỳ Sơn phụ trách địa bàn các xã Na Ngoi, Nậm Càn vào cơ sở để được nghe bà con đồng bào Mông kể chuyện thuần phục con gà đen. Sống bám dưới chân dãy núi Puxailaileng ở độ cao 2.711 m so với mực nước biển, giống gà đen đã được người dân thuần hoá, trở thành đặc sản quý nơi núi rừng biên cương.
Với việc chỉ nuôi tách biệt nhỏ lẻ ở dãy núi cao hay nương rẫy để phục vụ vào dịp lễ, Tết trong gia đình, hiện nay loại gà này đã trở thành hàng hiếm trên thị trường. Đồng chí Và Bá Rùa cho biết, bình thường giống gà đen có giá từ 130 - 150 nghìn đồng/kg, còn mỗi dịp Tết đến, Xuân về gần 200 nghìn/kg nhưng vẫn không có hàng để bán. Ở Na Ngoi và Nậm Càn - nơi mây và núi hoà quyện vào nhau, kết hợp khí hậu đặc trưng nên thịt gà đen được xếp vào loại thượng hạng. Với đặc tính chỉ ăn ngô và cây cỏ tự nhiên nên chất lượng và hương vị của gà đen rất đặc biệt, có giá trị kinh tế cao.
Ngoài ra, địa hình liền núi, liền trời đặc trưng nơi miền biên viễn xứ Nghệ đã tạo thành dải núi non trùng điệp, chắt chiu những thứ con, thứ cây đặc biệt. Nhiều loại ẩm thực miền Tây còn gắn liền với những truyền thuyết lưu truyền từ đời này sang đời khác gắn với lịch sử hình thành của con người nơi đây.
“Không biết tự bao giờ, người dân bản ta cũng như trong vùng đã biết cách chế biến những món ăn để tự phục vụ gia đình mình. Từ cải nương được muối trong ống lùng, ống nứa để ăn vào dịp mùa lạnh cho đến thịt lợn chua không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết. Choé rượu cần được ngâm ủ theo kinh nghiệm dân gian trở thành thứ men gắn kết mọi người sum vầy trong những ngày Xuân ấm áp. Ngày trước, nó là của riêng đồng bào nơi đây để tiếp khách quý khi đến thăm nhà nhưng nay đã trở thành món ăn, thức uống được người tận dưới xuôi lên săn mua, đặt làm…”, già làng Lang Đình Hồng trú tại bản Đôm, xã Châu Phong, huyện Quỳ Châu chia sẻ.
Sản vật miền Tây xứ Nghệ trong những năm qua đã tạo nên thương hiệu gắn liền với tên bản, tên mường của đồng bào nơi đây. Những hương vị đặc trưng của núi rừng đã làm say đắm lòng người và níu chân lữ khách.
“Chắp cánh” cho sản vật vươn xa
Nói đến sản vật miền Tây xứ Nghệ, không thể kể hết những đặc tính vốn có trong khuôn khổ một bài viết. Nó giống như những câu chuyện dài mà dù có đi hết triền núi, triền sông cũng không thể nghe hết được. Tuy nhiên, nếu điểm qua vài nét, chúng ta có thể hiểu nơi đây sẵn có những tiềm năng về một miền sản vật đang cần được “chắp cánh” vươn xa. Ở tầm vĩ mô, theo đánh giá của các nhà kinh tế học, những loại ẩm thực của đồng bào sẽ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần đưa miền Tây Nghệ An phát triển hơn nữa. Đây cũng là vấn đề được các cấp, ngành, địa phương trên địa bàn quan tâm, tạo mọi điều kiện để thúc đẩy.
Cũng trong Quyết định phê duyệt số 2355/QĐ-TTg ngày 4/12/2013 của Thủ tướng Chính phủ, “Đề án phát triển kinh tế - xã hội miền Tây Nghệ An đến năm 2020” được xem là “chìa khoá” tạo hướng mở để các địa phương nơi miền Tây xứ Nghệ có bước đột phá phát triển trên nền tảng tiềm năng, lợi thế sẵn có. Cụ thể hoá bằng những chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội vào thực tiễn, việc xây dựng thương hiệu riêng cho các sản vật “made in miền Tây xứ Nghệ” cũng đang được triển khai đồng bộ và có chiến lược rõ ràng.
Nhiều địa phương đang chuẩn bị lộ trình để xúc tiến, quảng bá sản phẩm đến với người tiêu dùng. Hướng tới nữa đó là việc khuyến khích bà con bản địa nhân rộng các mô hình trồng, chăn nuôi thực phẩm sạch để giữ thương hiệu.
 |
| Các đại biểu cắt băng khai trương gian hàng giới thiệu sản phẩm tiêu biểu của huyện Quế Phong |
Ngay tại huyện Quế Phong, với việc tổ chức khai trương gian hàng trưng bày, giới thiệu sản phẩm tiêu biểu của địa phương cũng đang là bước đi nhiều triển vọng để mở hướng cho sản vật của đồng bào vươn xa ra thị trường.
Tuy nhiên, một trong những trăn trở, vướng mắc mà chính quyền địa phương cũng như đồng bào nơi miền Tây xứ Nghệ gặp phải đó là làm sao để sản vật có chỗ đứng trên thị trường? Vấn đề này, khi tiếp cận với nhiều lãnh đạo địa phương nơi miền biên viễn, chúng tôi cũng không khỏi chạnh lòng khi được biết, sản vật của đồng bào hiện nay đang như “nàng tiên” ngủ quên trong rừng thẳm.
Ông Lê Văn Giáp, Chủ tịch UBND huyện Quế Phong cho biết, thời gian qua, trên địa bàn đã diễn ra tình trạng hàng hoá bà con thu gom bị hư hỏng do phải nằm chờ quá lâu để tư thương đến mua. Để sản vật của đồng bào trở thành thứ hàng hoá cho giá trị kinh tế cao trên thị trường thì vẫn còn nhiều “nút thắt” cần tháo gỡ. Đó là phương thức tiếp thị, giới thiệu sản phẩm ra bên ngoài; là cách nuôi trồng, sản xuất theo hướng hàng hoá nhưng vẫn phải giữ được nét đặc trưng vốn có của sản vật núi rừng…
Để những sản vật nơi miền Tây xứ Nghệ vươn xa cần sự nỗ lực hơn nữa của các ban, ngành, địa phương. Đặc biệt là sự liên kết chặt chẽ, đồng bộ giữa 4 nhà (nhà nước - nhà nông - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp) để nền nông nghiệp miền Tây xứ Nghệ ngày càng hiện đại, bền vững trong khâu sản xuất và tiêu thụ. Cuối năm 2016, “Đề án phát triển kinh tế - xã hội miền Tây Nghệ An đến năm 2020” của Nghệ An mới đi được một nửa chặng đường nên để những sản vật của miền Tây trở thành hàng hoá nông nghiệp hiện đại thì tốc độ vẫn còn rất chậm.