Chi trả bảo hiểm thất nghiệp: Kịp thời, đúng chế độ

(Congannghean.vn)-Từ ngày 1/1/2015, 4 chế độ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) theo quy định tại Điều 42, Luật Việc làm được áp dụng trên địa bàn tỉnh. Thực tế triển khai đến nay đã góp phần quan trọng trong việc giúp người lao động (NLĐ) từng bước giải quyết những khó khăn trước mắt, dần ổn định cuộc sống nếu không may mất việc làm. Tuy còn bộc lộ một số bất cập nhưng nhìn chung, quá trình thực hiện luật mới đảm bảo tính kịp thời, đúng chế độ, đúng đối tượng.

“Phao cứu sinh” của người lao động

Ngày 3/6/2016, BHXH Việt Nam ban hành Công văn số 2026/BHXH-BT về việc thu BHXH, BHYT, BHTN theo mức lương cơ sở quy định tại Nghị định số 47/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Công nhân tại các nhà máy, khu công nghiệp là đối tượng được hưởng lợi từ chính sách BHTN

Theo đó, áp dụng mức lương cơ sở 1.210.000 đồng/tháng làm căn cứ tính mức lương đóng BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN từ ngày 1/5/2016, trong đó có đối tượng NLĐ tham gia BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN theo quy định tại Điều 2, Nghị định số 47/2016/NĐ-CP.

Theo quy định, NLĐ được đảm bảo hỗ trợ khi mất việc làm, kể cả với những hợp đồng lao động từ 3 đến dưới 12 tháng được tham gia BHTN. Như vậy, quy định mới có sự mở rộng về diện đối tượng được hưởng chế độ BHTN, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của đông đảo NLĐ. Với đặc thù địa bàn rộng, dân số đông và có nhiều khu công nghiệp như hiện nay, quy định mới được xem như “phao cứu sinh”, giúp hàng nghìn công nhân hưởng lợi khi lâm vào cảnh mất việc làm.

Theo thống kê của Trung tâm Dịch vụ việc làm Nghệ An, trong quý I/2016, có 1.917 NLĐ nộp hồ sơ xin hưởng BHTN, 1.593 người có quyết định hưởng BHTN hàng tháng, với tổng số tiền chi trợ cấp thất nghiệp hơn 14 tỉ đồng.

Qua thống kê, bình quân mỗi tháng, BHXH TP Vinh chi 746 triệu đồng, tương đương khoảng gần 10 tỉ đồng mỗi năm để chi trả BHTN cho 338 lao động thất nghiệp hiện cư trú trên địa bàn. Theo đại diện BHXH TP Vinh, phần lớn số người được hưởng chế độ BHTN là lao động làm việc tại các khu công nghiệp phía Nam bị thất nghiệp, trở về quê sinh sống. Anh Nguyễn Sỹ Bảy trú tại xã Quỳnh Hậu, huyện Quỳnh Lưu trước đây làm việc cho 1 công ty may ở tỉnh Bình Dương. Cách đây hơn 1 năm, do công ty giải thể nên anh và nhiều công nhân khác mất việc làm. Trở về quê, nhờ số tiền BHTN được nhận do trước đó, doanh nghiệp đã đóng BHTN cho NLĐ, anh bắt tay vào công việc mới và sớm trở thành ông chủ của một trang trại nhỏ theo mô hình VAC mang lại nguồn thu nhập ổn định.
Theo quy định, trong thời gian thất nghiệp, ngoài tiền lương thất nghiệp hàng tháng, hưởng tối đa 12 tháng, người lao động được hỗ trợ học phí tối đa 1 triệu đồng/tháng khi học nghề; đồng thời được tư vấn, giới thiệu việc làm, hỗ trợ kỹ năng nghề và duy trì việc làm.

Quý I/2016, toàn tỉnh có 2.020 lao động được tư vấn, giới thiệu việc làm. Lợi ích rõ ràng là vậy, song qua khảo sát tại các trung tâm dạy nghề và tạo việc làm, hiện, số lao động đăng ký tư vấn tìm việc làm mới và học nghề còn khá khiêm tốn.

Trên thực tế, nhiều lao động phải trở về quê trong cảnh trắng tay vì công ty giải thể nhưng trước đó không thực hiện chế độ BHTN cho NLĐ. Điều đáng lưu ý, một bộ phận trong số đó, chủ yếu từ 18 - 28 tuổi do không được hưởng tiền bồi thường, trợ cấp thất nghiệp, trong khi hoàn cảnh quá khó khăn, túng bấn nên sớm sa ngã, dẫn đến vi phạm pháp luật. Bộ phận này vô tình trở thành gánh nặng, gây áp lực lớn đối với chính quyền địa phương, cơ quan chức năng; đồng thời tiềm ẩn mối lo về ANTT.

Bất cập và hướng xử lý

Thực tế đáng buồn hiện nay là, lợi dụng những kẽ hở của pháp luật, không ít người đã lợi dụng chính sách này để trục lợi, gây thất thoát nguồn quỹ BHTN. Đơn cử như “vấn nạn” thất nghiệp “ảo”, NLĐ tìm được việc làm nhưng không khai báo để tiếp tục hưởng trợ cấp thất nghiệp; tình trạng lao động chủ động xin nghỉ việc để đăng ký hưởng BHTN.

Theo Trung tâm Dịch vụ việc làm Nghệ An, 3 tháng đầu năm, có 37 người bị hủy quyết định hưởng BHTN. Có thể nói, đây là con số không lớn bởi trên thực tế, sau khi tiếp nhận hồ sơ, Trung tâm đã tiến hành rà soát, xác minh kỹ lưỡng từng trường hợp thông qua cơ quan bảo hiểm xã hội. Nếu phát hiện có sự trùng lặp, đơn vị sẽ chấm dứt việc lập danh sách chi trả trợ cấp thất nghiệp. Vì thế, số lao động thất nghiệp “ảo” lợi dụng chính sách để hưởng trợ cấp thất nghiệp là rất ít.

Qua tìm hiểu được biết, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trục lợi trên là do chưa có chế tài xử lý nghiêm đối với các trường hợp NLĐ không trung thực trong việc thông báo tình trạng việc làm với trung tâm giới thiệu việc làm. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều lao động chưa nắm rõ các quy định về việc tham gia và thụ hưởng chế độ BHTN nên sau khi nghỉ việc không đăng ký làm thủ tục hưởng trợ cấp, sau đó lại có đơn kiến nghị với cơ quan BHXH.

Xuất phát từ thực tế trên, trong thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tập trung tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật liên quan đến NLĐ, chủ sử dụng lao động về BHTN, đặc biệt là quyền của NLĐ; đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý các vi phạm hành chính. Nếu thực hiện tốt giải pháp này, theo ông Lê Quang Trung, Phó Cục trưởng Cục Việc làm, “sẽ ngăn chặn kịp thời các hành vi trục lợi; giải quyết BHTN theo phương châm “3 đúng”: Đúng đối tượng, đúng chế độ, đúng thời hạn”.

Ngoài ra, công tác đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ trung tâm dịch vụ việc làm cần được chú trọng để tư vấn, giới thiệu việc làm và dạy nghề cho NLĐ. Quá trình triển khai một cách đồng bộ, quyết liệt các giải pháp trên sẽ góp phần tích cực vào việc thực hiện có hiệu quả các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển của từng địa phương nói riêng và cả tỉnh nói chung, phấn đấu xây dựng Nghệ An sớm trở thành trung tâm kinh tế - xã hội vùng Bắc Trung Bộ.