Ba chức năng cơ bản của Quân đội Nhân dân trong thời bình

Thực hiện chức năng đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân sản xuất, trong thời bình, Quân đội Nhân dân Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.

Nhân kỷ niệm 70 năm thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam, Đại tá Vũ Khanh, Viện Chiến lược quốc phòng, Bộ Quốc phòng có bài viết: Quân đội nhân dân thực hiện tốt ba chức năng trong thời bình.

Tàu Cảnh sát biển Việt Nam 8002 do Tổng công ty Sông Thu (Bộ Quốc phòng) đóng.

Ngày 22 tháng 12 năm 1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (tiền thân của Quân đội nhân dân ngày nay) được thành lập theo chỉ thị của lãnh tụ Hồ Chí Minh. Kể từ đó, quân đội đã sát cánh cùng toàn Đảng, toàn dân, lập nên những chiến công hiển hách, đánh đuổi thực dân, đế quốc, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Những năm tháng trong thời bình, Quân đội nhân dân Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Các thế hệ sĩ quan, chiến sĩ quân đội vẫn kế tiếp nhau phát huy truyền thống và bản chất tốt đẹp của “Bộ đội cụ Hồ”, luôn làm đúng chức năng của đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân sản xuất.

Thực hiện chức năng đội quân chiến đấu: Quân đội nhân dân được tổ chức theo hướng tinh gọn, được trang bị các loại vũ khí, khí tài phù hợp, thường xuyên thực hành huấn luyện, nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc.

Quân đội đã phối hợp chặt chẽ với các lực lượng, tổ chức nghiên cứu, theo dõi, nắm chắc và đánh giá chính xác tình hình trong nước, khu vực và quốc tế có liên quan đến quân sự, quốc phòng; xác định rõ đối tượng tác chiến, thủ đoạn và phương thức hoạt động chống phá của các thế lực thù địch đối với nước ta; phân tích, dự báo đúng các tình huống, các nguy cơ có thể dẫn đến biến động chính trị; tham mưu với Đảng và Nhà nước có chủ trương và đối sách kịp thời, không để xảy ra bất ngờ về chiến lược, chủ động đề xuất các phương án xử lý các tình huống phù hợp với đường lối, quan điểm của Đảng.

Quân đội đã tập trung xây dựng về chính trị, nâng cao chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu, chủ động đấu tranh triệt tiêu các yếu tố “tự diễn biến” trong nội bộ, làm thất bại âm mưu “phi chính trị hoá’’ quân đội của các thế lực thù địch. Xây dựng và hoàn thiện các kế hoạch tác chiến chiến lược; điều chỉnh cơ bản thế bố trí chiến lược trên các hướng trọng điểm. Duy trì nghiêm chế độ sẵn sàng chiến đấu, sẵn sàng đối phó với các tình huống xảy ra. Thực hiện chấn chỉnh mạnh mẽ tổ chức quân đội theo hướng “tinh, gọn, mạnh”, tập trung xây dựng các lực lượng, ưu tiên các đơn vị thường trực làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu.

Quân đội đã thực hiện tốt việc phối hợp với các ngành, các địa phương xây dựng, quản lý và nâng cao chất lượng huấn luyện lực lượng dự bị động viên, xây dựng đội ngũ cán bộ quân sự ở cơ sở có đủ số lượng, chất lượng ngày càng cao. Tiếp tục đổi mới nội dung chương trình huấn luyện đào tạo kết hợp với chấn chỉnh, củng cố hệ thống tổ chức nhà trường quân đội. Nâng cao chất lượng huấn luyện của các đơn vị trong toàn quân sát với yêu cầu, nhiệm vụ và đối tượng tác chiến; tăng cường khả năng sẵn sàng chiến đấu cho các đơn vị. Nghiên cứu phát triển khoa học quân sự phù hợp với sự phát triển của tình hình và điều kiện Việt Nam, đáp ứng yêu cầu tác chiến trong điều kiện địch sử dụng vũ khí công nghệ cao.

Thực hiện chức năng đội quân công tác: Quân đội nhân dân luôn giữ vững mối quan hệ máu thịt với nhân dân. Là một trong các lực lượng nòng cốt tham gia công tác vận động quần chúng, xây dựng hệ thống chính trị cơ sở, các đơn vị quân đội đã tích cực thực hiện công tác dân vận, đi đầu trong xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng sâu, vùng xa biên giới, hải đảo; tích cực tham gia phòng chống lụt, bão, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, giảm nhẹ thiên tai và bảo vệ tài nguyên, môi trường… Các đơn vị trong quân đội nhân dân đã phối hợp chặt chẽ với các địa phương còn nhiều khó khăn trên địa bàn đóng quân, tích cực tham gia xoá đói, giảm nghèo, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho các tầng lớp nhân dân.

Quân đội là lực lượng xung kích trong quá trình giải quyết các hậu quả lâu dài của các cuộc chiến tranh, tham gia tích cực “Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn” của Chính phủ, thực hiện nhiệm vụ rà phá bom mìn, vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh để giải phóng đất đai phục vụ sản xuất.

Nhiều dự án điều tra, rà phá bom mìn đã được triển khai ở các khu vực bị ô nhiễm nặng nhất và đã đạt được những kết quả tích cực. Hàng chục vạn héc ta đất đai đã được dọn sạch bom, mìn, vật liệu nổ để phục vụ sản xuất. Quân đội cũng tích cực giúp đỡ nạn nhân bom mìn hòa nhập đời sống xã hội. Các đơn vị trong toàn quân đã làm tốt công tác chính sách hậu phương quân đội, xây dựng được hàng vạn Nhà tình nghĩa, Nhà đồng đội... và tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ trên địa bàn cả 3 nước Việt Nam, Lào và Campuchia.

Công tác khắc phục hậu quả chất độc trong đó có ô nhiễm chất độc hóa học sau chiến tranh đã được Quân đội nhân dân thực hiện đồng thời với bảo tồn và cải thiện môi trường. Công tác tuyên truyền về bảo vệ môi trường trong quân đội được đẩy mạnh, góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ về nhiệm vụ bảo vệ môi trường.

Các đơn vị quân đội đã tiến hành điều tra khảo sát, đánh giá hiện trạng, tác động của môi trường đối với các khu vực quân sự và các khu vực liên quan; kiểm soát, giám sát ô nhiễm và quản lý chất thải quân sự; triển khai các hoạt động cải thiện chất lượng môi trường; đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ, ứng dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật khai thác sử dụng hợp lý tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên trong hoạt động quân sự; xây dựng và thực hiện đề án của Bộ Quốc phòng trong chương trình nghiên cứu khắc phục hậu quả chất độc hóa học sau chiến tranh; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan Nhà nước để giải quyết nhiều vấn đề về môi trường; xây dựng và tổ chức lực lượng làm nòng cốt trong phòng chống thiên tai và khắc phục sự cố môi trường…

Quân đội là lực lượng chủ lực trong nhiệm vụ phòng chống thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn, coi đây là một nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình. Cán bộ, chiến sĩ Quân đội đã làm tốt kế hoạch phòng chống các loại thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn, công tác lãnh đạo, chỉ huy, tổ chức lực lượng, bảo đảm trang bị kỹ thuật, hậu cần, tham mưu, đến trực tiếp cùng với các cấp uỷ Đảng, chính quyền và nhân dân địa phương nơi đóng quân triển khai các biện pháp phòng chống thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn. Nhờ làm tốt công tác chuẩn bị, nên khi thiên tai hoặc sự cố do con người xảy ra, quân đội đã kịp thời huy động lực lượng, trang thiết bị, chủ động đối phó có hiệu quả, góp phần hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại cho Nhà nước và nhân dân.

Hưởng ứng phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới" do Chính phủ phát động, các đơn vị quân đội đã có nhiều hoạt động thiết thực tham gia xây dựng nông thôn mới tại các địa bàn đóng quân. Các đơn vị trong toàn quân đã tích cực tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội của địa phương (như giao thông, thủy lợi, điện, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, chợ, bưu điện, nhà ở dân cư); tham gia thực hiện việc chuyển dịch cơ cấu, chuyển giao kỹ thuật, nâng cao hiệu quả sản xuất, nâng cao thu nhập của người dân, góp phần thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo của địa phương.

Tham gia thực hiện có hiệu quả công tác giáo dục, y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ môi trường, thực hiện các phong trào, công tác chính sách xã hội, vận động nhân dân thực hiện nếp sống văn hóa mới; tham gia xây dựng tổ chức Đảng, chính quyền, mặt trận và các đoàn thể vững mạnh xuất sắc, củng cố cơ sở chính trị địa phương vững mạnh toàn diện; tham gia đấu tranh phòng, chống tệ nạn xã hội, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, xây dựng địa bàn an toàn, vững mạnh.

Thực hiện chức năng đội quân sản xuất: Các đơn vị quân đội đã tận dụng mọi tiềm năng, nguồn lực lao động, đất đai, kỹ thuật..., đẩy mạnh tăng gia sản xuất, tạo nguồn thực phẩm bổ sung tại chỗ, góp phần giữ ổn định và cải thiện đáng kể đời sống vật chất cho bộ đội. Các nhà máy, xí nghiệp công nghiệp quốc phòng đã sản xuất được một số loại vũ khí, trang bị khí tài phù hợp, đáp ứng yêu cầu tác chiến hiện đại, yêu cầu sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu của quân đội. Nhiều đơn vị làm kinh tế của quân đội đã sản xuất và kinh doanh có hiệu quả, trở thành các tổ chức, tập đoàn kinh tế lớn của đất nước, đi đầu trong việc kết hợp kinh tế với quốc phòng, góp phần xứng đáng vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường, củng cố quốc phòng, an ninh của đất nước...

Các doanh nghiệp quân đội đã tham gia nhiều dự án công trình trọng điểm của quốc gia như Đường Hồ Chí Minh, đường dây 500 KV Bắc - Nam, đường tuần tra biên giới, dịch vụ dầu khí, tham gia xây dựng nhiều công trình thuỷ điện lớn... Hiện có gần 100 doanh nghiệp quân đội đang tham gia hoạt động trên nhiều lĩnh vực kinh tế như dịch vụ bay, dịch vụ cảng biển, viễn thông, công nghiệp đóng tàu, trồng cây công nghiệp... Kim ngạch xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ của các doanh nghiệp này ngày một tăng.

Các khu kinh tế-quốc phòng của quân đội đã giúp dân khai hoang, cải tạo đồng ruộng, xây dựng ruộng lúa nước, trồng cỏ phục vụ chăn nuôi gia súc; hỗ trợ vốn làm nhà và cây con giống, giúp đỡ về kỹ thuật sản xuất, chống di dân và đón nhận dân ở tuyến sau đến định cư, giúp dân ổn định cuộc sống lâu dài; đã phối hợp cùng với các địa phương tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân tích cực tham gia phát triển văn hóa-xã hội.

Các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao và các phong trào xây dựng nếp sống văn minh, gia đình hạnh phúc, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, nuôi con khỏe, dạy con ngoan, kế hoạch hóa gia đình, xóa mù chữ, bài trừ hủ tục, mê tín dị đoan, ăn ở vệ sinh... được nhân dân trên địa bàn tích cực thực hiện, tạo được chuyển biến mới, góp phần từng bước xã hội hóa các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Các khu kinh tế-quốc phòng đã xây dựng được hàng chục nhà văn hóa, trạm thu phát truyền hình, đưa hệ thống phát thanh truyền hình về thôn bản; triển khai chương trình quân - dân y kết hợp, tổ chức khám chữa bệnh cho hàng chục nghìn lượt người... góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho đồng bào các dân tộc ở địa bàn. Trên cơ sở quy hoạch và đầu tư xây dựng các cụm, điểm dân cư sát tuyến biên giới, các khu kinh tế-quốc phòng đã tiến hành tổ chức xây dựng thế trận quốc phòng, an ninh, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới quốc gia trong mọi tình huống./.