Đến hẹn lại lên, cứ mỗi dịp đầu năm, các đền chùa, lễ hội đều đông nghịt người viếng thăm. Ngoài du khách thập phương, đội quân cái bang cũng ngồi la liệt khắp nơi với đủ lứa tuổi, đủ thành phần: già có, trẻ có, người tàn tật có, người khỏe cũng có, thậm chí cả thanh niên trai tráng. Số lượng của đội quân này không hề giảm qua các năm. Chỉ khác là năm nay đội quân này không còn ngồi la liệt, chen chúc nhau xin ăn mà ngồi có quy củ hơn, có hàng, có lối.
Tại chùa Hương (huyện Mỹ Đức, Hà Nội), dọc theo đường lên một số cụm chùa chính như Long Vân, Tuyết Sơn, Hinh Bồng, ngay từ sáng sớm, những người ăn xin đã ra "xí" chỗ. Họ ngồi theo đúng vị trí đã định sẵn từ lúc đến cho tới tận lúc ra về. Tuy nhiên, không phải cứ nhanh chân là có chỗ "làm ăn".
Nếu ở các thành phố, mỗi ngày, những người ăn xin phải nộp lại tiền cho kẻ chăn dắt, thì tại các chùa chiền, lễ hội, phí đắt đỏ nhất với những kẻ "đóng cửa đi ăn mày" là phí thuê chỗ ngồi.
Do đặc thù công việc có tính mùa vụ, nên chỗ ngồi sẽ được thuê theo ngày hoặc theo tuần. Phí thuê chỗ ngồi khoảng 500 nghìn đồng đến 3 triệu đồng/ngày, áp dụng trong những ngày chính hội đông khách và tùy thuộc vào từng vị trí. Các chỗ ngồi này đều đã được phân lô và phân định sẵn giá từ trước khi lễ hội diễn ra. Người nào muốn "ăn mày cửa phật" đều phải đặt tiền trước mới có chỗ. Với những vị trí "đắc địa" thường được người dân trong nghề ưa chuộng do dễ "kiếm ăn" là cổng chính dẫn vào các lễ hội và những cụm đền chùa linh thiêng. Đây là nơi có nhiều du khách qua lại. Đẹp và dễ ăn nhất là ngồi yên ở vị trí vừa tầm tay người đi qua đưa tay thả tiền.
Việc cho thuê chỗ chủ yếu do những người dân sống xung quanh khu vực chùa tự ý đặt ra. Bên cạnh đó, người dân xung quanh khu vực còn tự ý lập miếu thờ giả "ăn theo" và kết hợp với xin tiền trục lợi. Chẳng hạn tại chùa Hương, hệ thống chùa chiền lớn khiến khách tham quan khó có thể nhớ hết, nên việc xuất hiện các miếu thờ tự phát là chuyện bình thường.
Còn với người đi lễ đầu năm, ai cũng có tâm lý thoải mái với suy nghĩ đi chùa làm việc thiện cầu mong một năm may mắn, sung túc. Vì thế, phần lớn đều coi việc bố thí là tích đức nơi cửa phật.
Tiền bố thí thường chỉ là một vài nghìn đồng tiền lẻ. Nhưng với lượng khách đi chùa đông kín đã tạo cho người ăn xin mức thu nhập "khủng". Thu nhập từ việc ăn xin trước cổng chùa của họ thường được tín bằng tiền triệu mỗi ngày. Đó là chưa kể có những vị khách hàng hào phóng, bố thí tiền mệnh giá hàng chục nghìn đồng. Ngoài việc xin tiền, các "đệ tử cái bang" còn gom lại những đồng tiền lẻ mới cứng rồi bán lại cho những người kinh doanh dịch vụ đổi tiền lẻ để kiếm chênh lệch.
Tuy mỗi người một chỗ ngồi và hành nghề đơn lẻ theo kiểu "ai làm nấy ăn", nhưng tất cả đều hoạt động trong khuôn khổ của "luật cái bang". Nhiều nơi còn tụ tập thành từng nhóm, hội cùng hợp sức đi xin. Mỗi khi có du khách đi qua là cả hội đồng loạt rộ lên những lời van xin, kể nghèo, kể khổ. Và thường như vậy, du khách phải cho đều, nếu bỏ sót ai thì họ chủ động chìa nón ra để "nhắc nhở". Người tham gia nhóm ăn xin cũng tỏ ra khá "biết điều". Nếu nhận được tiền rồi, thì sẽ rút nón về và nhường chỗ cho người khác. Việc ăn xin tập thể như thế giúp tăng cường khả năng cạnh tranh giữa các băng nhóm "cái bang" với nhau.
Ngoài ra, dù làm ăn đơn lẻ, nhưng những người hành khất này lại có tinh thần "đồng đội" khá cao. Người ngoài có thể "bọc lót", "canh chừng" và "đánh động" cho người vòng trong khi phát hiện lực lượng bảo vệ.
Ngày đầu năm, hàng trăm lễ hội lớn nhỏ được tổ chức trên khắp cả nước. Dựa vào tâm lý "phát lộc làm thiện" của du khách thập phương, nhiều cá nhân đã bày ra những mánh khóe để xin tiền, trục lợi. Không chỉ đơn giản là thuê chỗ ngồi mà đội ngũ "cái bang" này còn có cả đường dây tổ chức, cảnh giới, "đánh động" cho nhau mỗi khi bị phát hiện. Vì thế, việc ngăn chặn nạn ăn xin tại các điểm lễ hội dường như trở thành nhiệm vụ bất khả thi, nhất là trong bối cảnh không ít ban tổ chức và ban quản lý cũng giở nhiều chiêu trò hòng chặt chém khách thập phương nhân mùa lễ hội.
VEF
.