Phát triển mạng lưới chợ đạt tiêu chuẩn văn minh, hiện đại là mục tiêu của tỉnh ta đến năm 2020. Thực hiện chủ trương này, nhiều huyện, thành phố đã và đang tiến hành quy hoạch, sắp xếp hệ thống chợ nông thôn, mở chợ mới. Nhiều chợ nông thôn được hình thành, từng bước đáp ứng nhu cầu kinh doanh của các thương nhân, góp phần lưu thông hàng hóa, ổn định thị trường nông thôn, hạn chế tình trạng phát sinh chợ cóc.
Nhận thấy tầm quan trọng của việc phát triển hệ thống chợ nông thôn, huyện Đô Lương đã xây dựng quy hoạch, đánh giá hệ thống chợ nông thôn theo tiêu chí nông thôn mới. Tuy nhiên, quá trình thực hiện địa phương vẫn chưa đáp ứng được các tiêu chí của chợ nông thôn mới và gặp không ít khó khăn, thách thức.
Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, hệ thống chợ trên địa bàn huyện đáp ứng nhu cầu giao lưu, trao đổi hàng hoá của người dân nông thôn. Đến nay huyện Đô Lương có 5 chợ vùng đã được đầu tư đưa vào khai thác, phát huy hiệu quả trong giao lưu, trao đổi hàng hoá, cụ thể như chợ Vịnh (Thái Sơn), chợ Ú (Đại Sơn), chợ Năn (Giang Sơn), chợ Mới (Thuận Sơn), chợ Thượng Sơn.
Mặc dù chợ Đa Nhân Sơn (Đô Lương) được xây dựng khang trang nhưng đến nay chưa thu hút được tiểu thương vào buôn bán
Những năm tới huyện sẽ cải tạo nâng cấp xây dựng chợ mới chợ vùng đạt tiêu chuẩn chợ nông thôn mới. Đây là điều kiện thuận lợi nhưng cũng là một nhiệm vụ không hề dễ dàng mà quá trình thực hiện đã cho thấy nhiều cái khó cần tập trung giải quyết. Bởi, nếu xét theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới thì đa số các chợ ở Đô Lương hiện nay đều chưa đạt yêu cầu, hoạt động thường xuyên chỉ có chợ trung tâm huyện, còn lại ở các xã chưa hoàn thiện mạng lưới chợ nông thôn, hoạt động của hệ thống các chợ đã hình thành cũng bộc lộ nhiều bất cập.
Theo quy định chợ quy hoạch đạt tiêu chí nông thôn mới phải đảm bảo: vị trí quy hoạch chợ thuận lợi cho việc lưu thông hàng hóa, đi lại của dân cư đường bộ, đường thủy; bố trí gần khu dân cư và trung tâm xã, kết hợp hoạt động chợ với các dịch vụ thương mại, văn hóa khác có liên quan, hỗ trợ cho nhau. Tối thiểu mỗi xã phải có 1 chợ.
Trong khi đó hầu hết các chợ trên địa bàn đều là chợ nhỏ. Theo đánh giá của đơn vị chức năng, đến nay đa số các chợ chưa đạt chuẩn chợ nông thôn mới, phát triển theo dạng tự phát chợ đón, chợ cóc và được xây dựng đã lâu, chất lượng đang xuống cấp nghiêm trọng như chợ Đặng Sơn, Xuân Sơn, Thịnh Sơn.
Một phần do việc thực hiện xã hội hóa đang gặp khó khăn, dẫn đến tình trạng một số xã quy hoạch và tổ chức quản lý chợ thiếu phù hợp, vi phạm hành lang ATGT và gây ô nhiễm môi trường như chợ Yên Sơn, chợ Đặng Sơn, Xuân Sơn, Lạc Sơn, chợ Om - Minh Sơn, chợ Sỏi xã Lưu Sơn.
Thậm chí các chợ vùng đã được đầu tư xây dựng nhưng hiệu quả phát huy chậm, công tác quản lý chợ còn bộc lộ nhiều yếu kém, chủ yếu là tập thể đầu tư một số cơ sở vật chất và khoán cho một vài cá nhân thầu khai thác nên hiệu quả còn thấp, không thu hút được người kinh doanh và người tiêu dùng đến chợ.
Cũng có tình trạng nhiều doanh nghiệp đã bỏ ra nhiều tỷ đồng để xây dựng các công trình chợ nông thôn ở địa phương này nhưng khi xây dựng xong lại không thể đưa vào sử dụng vì các tiểu thương không vào chợ.
Mặt khác, do thói quen mua bán của người dân nên việc thu hút được người dân họp chợ cũng đang là vấn đề đặt ra cho các cấp chính quyền trong huyện. Theo báo cáo của Phòng Công thương huyện Đô Lương, hiện toàn huyện có tới 30 chợ thì đa số đang hoạt động kém hiệu quả, thậm chí không hoạt động. Do đó xây dựng chợ sẽ không đạt được mục đích như ban đầu, gây lãng phí nguồn đầu tư để xây dựng nông thôn mới.
Vẫn biết việc xây dựng chợ là cần thiết vì chợ không chỉ là nơi giao thương hàng hoá, phát triển kinh tế - xã hội mà còn là nơi giao lưu, nét sinh hoạt văn hoá cộng đồng của người dân. Tuy nhiên, việc xây dựng chợ, địa phương phải tính toán đến tập tục, thói quen sinh hoạt, đặc thù riêng và quan trọng nhất là nhu cầu thực tế, quy mô và mật độ dân số… , không nhất thiết mỗi xã phải xây dựng một chợ.
Ở những xã cần thiết phải xây dựng chợ, huyện và xã cần phải xác định rõ địa điểm, quy mô đồng thời việc khảo sát, lập quy hoạch, thiết kế công trình, đầu tư phát triển chợ cũng phải đáp ứng tốt nhu cầu sinh hoạt, sản xuất của người dân và lâu dài đáp ứng yêu cầu của xã nông thôn mới.
Vấn đề quan trọng nữa là Đô Lương phải xây dựng cơ chế thu hút được các nguồn lực từ doanh nghiệp, kết hợp với phát động nhân dân đầu tư công sức vào lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng chợ vùng, chợ nông thôn. Cần có quy chế hoạt động, ban quản lý để thực hiện chức năng quản lý và thu phí, đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường.
Trường Khuyên
.