Trong thời gian qua, hàng trăm doanh nghiệp kinh doanh vật liệu xây dựng ở huyện Quỳ Hợp điêu đứng vì lượng hàng buôn bán trong nước như đá bóc, xẻ, đá ốp lát bỗng bị mất thị trường dù giá đã giảm tới gần 30%. Nhiều doanh nghiệp bị tồn đọng hàng tỷ đồng tiền hàng dẫn tới việc trả nợ ngân hàng là không thể và chấp nhận để ngân hàng phát mại tài sản thế chấp.
Việc mua, bán cơ sở sản xuất đá xây dựng trên địa bàn huyện Quỳ Hợp gần như tê liệt nên một số xưởng bị ngân hàng thu hồi phát mại nhưng cũng chẳng ai mua nên việc thu hồi vốn gặp rất nhiều khó khăn.
Hiện nay, những xưởng chế biến nhỏ lẻ trên địa bàn huyện Quỳ Hợp đang gặp rất nhiều khó khăn vì đầu ra cho sản phẩm không còn, đến hạn trả ngân hàng nhưng không thể “đảo khế” vì có trong danh sách nợ xấu nên không thể tiếp cận nguồn vốn ở ngân hàng khác.
Trong tổng số 2.500 tỷ đồng tiền nợ xấu thì các doanh nghiệp đã nợ xấu lên đến 1.200 tỷ đồng, tập trung vào các doanh nghiệp hoạt động trên các lĩnh vực sản xuất, chế biến, kinh doanh bất động sản. Trung bình mỗi tháng số nợ xấu của các ngân hàng trên địa bàn tỉnh tăng thêm 100 tỷ đồng. Việc thu hồi nợ đối với các doanh nghiệp là rất khó vì tài sản thế chấp rất khó phát mại, đôi khi là tài sản di động nên khó quản lý.
Tài sản của doanh nghiệp bị ngân hàng thu hồi
Mặt khác, một số doanh nghiệp lớn có mối quan hệ vay vốn ngân hàng chủ yếu dựa vào tên tuổi của doanh nghiệp trong thương trường nên khi phá sản, ngân hàng gần như trắng tay. Các doanh nghiệp khi đã nợ xấu rất khó để “đảo khế” vì các ngân hàng đang cẩn trọng hơn trong việc cho vay và hệ thống liên ngân hàng cho biết doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức nào đang nợ xấu để tránh khách hàng không có tiềm năng trả nợ.
Đối với những doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, sản xuất hàng hoá thì khi doanh nghiệp gặp khó ngân hàng đành phải gia hạn thời gian trả nợ, giảm lãi suất để doanh nghiệp có cơ hội vực lại kinh doanh. Việc gia hạn càng lâu thì ngân hàng càng đối mặt với thua lỗ và có khả năng thiệt hại lớn khi doanh nghiệp tuyên bố phá sản.
Ngoài doanh nghiệp, một số tổ chức, cá nhân cũng đang nợ xấu ngân hàng xuất phát từ việc họ sai lầm trong tính toán chi tiêu, kinh doanh dẫn đến mất khả năng trả nợ. Tài sản của những cá nhân thế chấp thường là bất động sản và tài sản gắn liền với đất. Khi thị trường bất động sản đang đóng băng, giá đất sụt giảm một cách thảm hại thì việc bán đất để thu hồi vốn gặp khá nhiều khó khăn.
Trước đây, để tạo điều kiện cho khách hàng, ngân hàng sẵn sàng cho vay bằng bất động sản trên khung giá của Nhà nước nên khi bất động sản giảm giá, ngân hàng có phát mại cũng chỉ mong thu về đủ gốc mà không tơ hào đến lãi suất khách hàng đã nợ trong thời gian dài. Một thực tế cũng cho thấy một số nhân viên tín dụng của ngân hàng vì lợi nhuận đã đánh giá tài sản của khách hàng vượt quá giá trị thực hoặc tăng thêm tài sản để ăn phần trăm.
Ví dụ khách hàng thế chấp lô đất và tài sản trên đất, tài sản chỉ là ngôi nhà cấp 4 nhưng nhân viên tín dụng về báo cáo là nhà 3 tầng để tạo điều kiện cho khách vay nhiều tiền. Khi khách hàng không đủ khả năng trả nợ, ngân hàng thẩm định lại tài sản thế chấp thì mới biết bị nhân viên thông đồng với khách hàng lừa. Trong thời gian qua, hàng chục nhân viên tín dụng bị các ngân hàng sa thải cũng vì những lỗi trên, những hành vi đó đã góp phần làm tăng nợ xấu cho các ngân hàng.
Hiện nay các ngân hàng đều đang tập trung huy động vốn bằng nhiều cách thức và hạn chế cho vay. Các hồ sơ vay vốn cũng được kiểm tra một cách kỹ lưỡng, cẩn trọng để hạn chế nợ xấu phát sinh. Tuy nhiên, khi nền kinh tế đang gặp khó khăn, nợ xấu tiếp tục gia tăng là điều khó tránh. Các doanh nghiệp cũng cần tỉnh táo trong những thương vụ làm ăn và tiếp cận nguồn vốn ngân hàng vì khi nợ xấu phát sinh là khó có cơ hội tiếp cận nguồn vay mới.
Ngọc Hùng
.